Stanisław Lorentz

Obecnie Stanisław Lorentz to temat, który zyskał duże znaczenie w społeczeństwie. Jest to temat, który wzbudził zainteresowanie i debatę w różnych sektorach, ponieważ jego wpływ był odczuwalny w różnych sferach życia codziennego. Od Stanisław Lorentz ludzie z różnych dziedzin wyrazili swoje opinie i starali się dokładnie zrozumieć różne niuanse, które obejmuje. W tym artykule szczegółowo zbadamy Stanisław Lorentz, analizując jego różne aspekty i wpływ, jaki ma obecnie. Poprzez szczegółowe i rygorystyczne podejście staramy się zapewnić kompleksowy obraz Stanisław Lorentz i jego znaczenia we współczesnym społeczeństwie.

Stanisław Lorentz
Ilustracja
Stanisław Lorentz ok. 1978
Data i miejsce urodzenia

28 kwietnia 1899
Radom

Data i miejsce śmierci

15 marca 1991
Warszawa

Miejsce spoczynku

cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie

Zawód, zajęcie

historyk sztuki, muzeolog

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Stanowisko

dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1936–1939, 1945–1982), poseł na Sejm PRL IV kadencji (1965–1969)

Partia

Stronnictwo Demokratyczne

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Odznaka Nagrody Państwowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Stanisław Lorentz podczas przedstawiania sprawozdania rocznego z działalności Towarzystwa Przyjaciół Warszawy, 24 lutego 1964
Stanisław Lorentz w Muzeum Narodowym w Warszawie, lata 60.
Stanisław Lorentz (pierwszy z lewej) podczas uroczystości zakończenia pierwszego etapu odbudowy Zamku Królewskiego, 19 lipca 1974
Grób Stanisława Lorentza na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie

Stanisław Lorentz, ps. Bukowski (ur. 28 kwietnia 1899 w Radomiu, zm. 15 marca 1991 w Warszawie) − polski historyk sztuki, muzeolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1935–1982 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, kierownik działu kultury i sztuki Departamentu Oświaty i Kultury Biura Delegata Rządu na Kraj[1], poseł na Sejm PRL IV kadencji. Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

Wywodził się z rodziny luterańskiej pochodzenia szwedzkiego, zajmującej się kapelusznictwem[2]. Był synem Karola Ludwika Lorentza (1869–1930) i jego żony Marii z Schoenów (1875–1969)[3]. Choć był niewierzący[4], zachował do końca życia związki z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim (luterańskim) – był m.in. jednym z pomysłodawców Muzeum Reformacji Polskiej w Mikołajkach[5]. Miał troje rodzeństwa: Zygmunta, Zofię i Halinę[3]. Dzieciństwo i młodość spędził w Warszawie[6]. Egzamin maturalny zdał w Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, po czym rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył studia z zakresu historii sztuki[7]. W 1924 obronił doktorat[7] na temat twórczości Efraima Szregera.

Karierę zawodową rozpoczął w II RP. W latach 1926−1929 pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego[6]. W latach 1929–1935 był konserwatorem zabytków województwa wileńskiego i nowogródzkiego. Po rezygnacji ze stanowiska był wykładowcą Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1935 wrócił do stolicy, gdzie został powołany na stanowisko zastępcy dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie[8]. W latach 1936–1982 (z przerwą w czasie II wojny światowej) pełnił funkcję jego dyrektora. Mieszkał w służbowym mieszkaniu znajdującym się na parterze gmachu muzeum[9].

W czasie obrony Warszawy i podczas okupacji niemieckiej zasłużył się w akcji ratowania dóbr kultury polskiej i najcenniejszych zabytków znajdujących się w Warszawie[10]. Po kapitulacji Warszawy pełnił funkcję łącznika prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego przy niemieckim Komendancie Miasta Warszawy, którym został gen. Friedrich von Cochenhausen[11]. Był zastępcą dyrektora Departamentu Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj Czesława Wycecha oraz kierownikiem działu kultury w Kierownictwie Walki Cywilnej[12]. W 1942 dzięki jego staraniom niemieckie władze odstąpiły od planu zniszczenia pomnika Jana Kilińskiego, wyrażając zgodę na jego zdeponowanie w podziemiach Muzeum Narodowego[13]. W 1943 na podstawie monografii Natolina uzyskał na tajnym Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora habilitowanego[12].

W 1945 rozpoczął współpracę z nowymi władzami i wrócił na stanowisko dyrektora Muzeum Narodowego[14]. W latach 1945–1951 stał na czele Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, a w 1947 został profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Od roku 1949 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1952 członkiem korespondentem, od 1964 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk[15]. W 1949 był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu[16]. Był ekspertem UNESCO ds. ochrony zabytków. Był szczególnie zaangażowany w sprawę odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie[17]. Był pomysłodawcą, założycielem i pierwszym prezesem utworzonego w 1963 Towarzystwa Przyjaciół Warszawy[18].

Od 1937 związany z Klubem Demokratycznym w Wilnie, następnie z powołanym w 1939 Stronnictwem Demokratycznym. Był członkiem Rady Naczelnej partii w latach 1961–1965, a w latach 1965–1969 z jej ramienia sprawował mandat posła na Sejm PRL[18]. Od 1971 był wiceprzewodniczącym Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie[19].

Został pochowany obok żony na cmentarzu ewangelicko-augsburskim (aleja 4, miejsce 25)[20][21].

Życie prywatne

Jego żoną była Irena z Nasfeterów (1903−1983)[18], ich córkami były historyk literatury Alina Kowalczykowa i socjolog Irena Nowak.

Publikacje

  • Natolin (1948, 1970)
  • B. Bellotto a Varsovie (1955)
  • Dzieje Muzeum Narodowego w Warszawie (1962)
  • Pałac Prymasowski (1982)
  • Walka o Zamek 1939−1980 (1986)[10]

Ordery i odznaczenia

Nagrody i wyróżnienia

  • Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za koncepcję, opracowanie naukowe i realizację wystawy „Wiek Oświecenia w Polsce” (1952)[32]
  • Nagroda Państwowa II stopnia (zespołowa) za zasługi naukowe w dziedzinie muzealnictwa w minionym dziesięcioleciu (1955)[33]
  • Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych Stefana Olszowskiego (1976)[34]

Upamiętnienie

  • Tablica w Bramie Zygmuntowskiej Zamku Królewskiego w Warszawie.
  • Jego imię nosi dziedziniec (skwer) w Muzeum Narodowym oraz aleja biegnąca na tyłach muzeum[35].
  • Tablica pamiątkowa przy wejściu głównym do Muzeum Narodowego w Warszawie.
  • Tablica pamiątkowa w Hawanie na Kubie.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 238.
  2. ↑ Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 83–84, marzec−kwiecień 2024. 
  3. ↑ a b Ludwik (Karol Ludwik) Lorentz, Internetowy Polski Słownik Biograficzny , Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny . Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XVII, Instytut Historii PAN, 1972.
  4. ↑ Anna Małgorzata Pycka, Powróćmy do rozmowy... 12 spotkań z Warszawą w tle, Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2015, s. 37, ISBN 978-83-7565-422-6.
  5. ↑ Jubileusz 40-lecia Muzeum Reformacji Polskiej , luteranie.pl .
  6. ↑ a b Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 86, marzec−kwiecień 2024. 
  7. ↑ a b Andrzej Cereniewicz, Cmentarze ewangelickie w Warszawie: przewodnik praktyczny, Warszawa 2011, s. 45, ISBN 978-83-931773-3-2, OCLC 820482758 .
  8. ↑ Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 85, marzec−kwiecień 2024. 
  9. ↑ Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 83, marzec−kwiecień 2024. 
  10. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 438. ISBN 83-01-08836-2.
  11. ↑ Łącznicy polscy przy wojskach niemieckich. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939. 
  12. ↑ a b Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 86, marzec−kwiecień 2024. 
  13. ↑ Henryk Pawłowicz: Okupacyjne dzieje samorządu Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 121–122.
  14. ↑ Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 211. ISBN 978-83-280-3725-0.
  15. ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
  16. ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 92 (1481), 9 kwietnia 1949, s. 1.
  17. ↑ Jerzy S. Majewski. Batalia o odbudowę. „Stolica”, s. 12, marzec–kwiecień 2021. 
  18. ↑ a b c Elżbieta Ciborska. Lorentz Wielki. „Stolica”, s. 88, marzec−kwiecień 2024. 
  19. ↑ „Biuletyn Zamek”, nr 17a, 19 czerwca 1971, s. 4.
  20. ↑ Cmentarz Ewangelicko-Augsburski: WŁADYSŁAW LORENTZ, Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne .
  21. ↑ Andrzej Cereniewicz: Cmentarze ewangelickie w Warszawie. Przewodnik praktyczny. Warszawa: Wydawnictwo FotoArtPrint, 2011, s. 45. ISBN 978-83-931773-3-2.
  22. ↑ Z okazji srebrnego jubileuszu Polski Ludowej. Dekoracja zasłużonych działaczy najwyższymi odznaczeniami. „Dziennik Polski”. Rok XXV, Nr 170 (7906), s. 1, 4, 19 lipca 1969 r. Kraków. . 
  23. ↑ PRL. Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1944) Polonia Restituta I klasy i nadania − prof. S. Lorentz , Archiwum Numizmatyczne, ceny monet, medali, banknotów i odznaczeń. Antykwariatu Numizmatycznego. Najdroższe monety (niemczyk.pl) .
  24. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 („w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”).
  25. ↑ M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894 („za zasługi położone w zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej”).
  26. ↑ Olgierd Budrewicz: My, z Warszawy. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, 1976, s. 124.
  27. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 („za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”).
  28. ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 – Uchwała Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1955 r. nr 0/126 – na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk.
  29. ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
  30. ↑ Odznaczenia dla polskich twórców kultury. „Życie Warszawy”, nr 230, 2 października 1987, s. 2.
  31. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 2, 20 lutego 1960, s. 2.
  32. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, techniki i kultury. „Dziennik Polski”. Rok VIII, Nr 174 (2637), s. 6, 22 lipca 1952. Kraków: „Czytelnik”. . 
  33. ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. . 
  34. ↑ „Dziennik Polski”, r. XXXII, nr 165 (10037), s. 2.
  35. ↑ Uchwała nr LIX/1933/2022 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 20 stycznia 2022 r. w sprawie zniesienia nazwy obiektu miejskiego w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego nr 1307 . 3 lutego 2022. .

Bibliografia

Linki zewnętrzne