Państwo upadłe

Temat Państwo upadłe wzbudził duże zainteresowanie w dzisiejszym społeczeństwie. Od lat Państwo upadłe jest przedmiotem debat, badań i kontrowersji. Jest to temat poruszający fundamentalne aspekty życia codziennego, ale także głębsze pytania o naturę człowieka. Z biegiem czasu Państwo upadłe ewoluował i dostosował się do zmian zachodzących w społeczeństwie, stając się kluczowym elementem w sposobie, w jaki postrzegamy i rozumiemy otaczający nas świat. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Państwo upadłe, analizując jego wpływ w różnych obszarach i jego dzisiejsze znaczenie. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o Państwo upadłe!

Państwo upadłe (również państwo dysfunkcyjne, ang. failed state) – państwo, którego struktury państwowe uległy rozkładowi[1].

Choć brakuje uniwersalnej definicji tego pojęcia, failed state oznacza stan ogólnej dysfunkcjonalności państwa, który odnosi się do deficytu atrybutów władzy, tj. legitymacji i efektywności rządzenia[2]. Pod względem formalnym (na gruncie prawa międzynarodowego) państwo upadłe pozostaje państwem, pod względem faktycznym przestaje jednak je przypominać (ungovernable state) lub staje się jego zaprzeczeniem (unwilling state). Państwo upadłe jest więc traktowane jako anomalia w stosunkach międzynarodowych. Sam termin jest wynikiem rozdźwięku między stanem formalnoprawnym a stanem faktycznym[3].

Kraje według ich kategorii w indeksie państw niestabilnych z 2020 roku

Pochodzenie terminu

Termin ten został wprowadzony w latach dziewięćdziesiątych XX wieku przez Geralda Helmana i Stevena Ratnera[4]. Początkowo jako synonimów używano także innych pojęć, takich jak: quasi-state, collapsed state, disintegrated state czy fragmented state[5]. W języku polskim zaproponowano także pojęcie „państwa w stanie rozkładu”[6], chociaż jego adekwatność została zakwestionowana[3]. Terminalną fazą upadku byłaby sytuacja rozpadu państwa (collapsed state), która należy jednak do rzadkości w stosunkach międzynarodowych (Somalia w latach 1991–2000).

Cechy państwa upadłego

Oprócz upadku struktur władzy państwowej, upadek państwa wiąże się też z rozkładem społeczeństwa i jego fragmentacją, demontażem infrastruktury państwowej i cywilnej, załamaniem gospodarki, konfliktami zbrojnymi i naruszeniami praw człowieka[7].

Ponieważ upadek państwa wiąże się z konfliktami zbrojnymi, a często z aktami ludobójstwa, jest ono traktowane jako zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku międzynarodowego[5].

Typologia państw upadłych

Istnieją różne wskaźniki upadku państwa. W 2004 r. Robert Rotberg porównał różne państwa według kryterium skali ich słabości instytucjonalnej, rozróżniając[8]:

Amerykański think tank Fund for Peace publikuje też od 2005 r. coroczne zestawienie, w którym porównuje państwa według indeksu upadku państwa (Failed States Index, od 2014 r. Fragile States Index)[9].

Przypisy

  1. ↑ państwo dysfunkcyjne, Encyklopedia PWN , Wydawnictwo Naukowe PWN .
  2. ↑ Grzegorz Gil, Upadanie państwa w stosunkach międzynarodowych po zimnej wojnie, Lublin 2015, s. 49–51.
  3. ↑ a b Jerzy Zajadło. Prawo międzynarodowe wobec problemu ‘państwa upadłego’. „Państwo i Prawo”, s. 4, 2005. 
  4. ↑ Jerzy Zajadło. Prawo międzynarodowe wobec problemu ‘państwa upadłego’. „Państwo i Prawo”, s. 3, 2005. 
  5. ↑ a b Jerzy Zajadło. Prawo międzynarodowe wobec problemu ‘państwa upadłego’. „Państwo i Prawo”, s. 6, 2005. 
  6. ↑ Władysław Czapliński, Anna Wyrozumska: Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe. Warszawa: 2004, s. 227.
  7. ↑ Jerzy Zajadło. Prawo międzynarodowe wobec problemu ‘państwa upadłego’. „Państwo i Prawo”, s. 6, 9, 2005. 
  8. ↑ Za: Jerzy Zajadło. Prawo międzynarodowe wobec problemu ‘państwa upadłego’. „Państwo i Prawo”, s. 7–8, 2005. 
  9. ↑ The Fund for Peace: Fragile States Index 2020 , fragilestatesindex.org .

Linki zewnętrzne