Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej
MAEA
Siedziba	Wiedeń
Członkowie	176 (stan na kwiecień 2023)
Dyrektor generalny	Rafael Mariano Grossi
Utworzenie	29 lipca 1957
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, MAEA (ang. International Atomic Energy Agency, IAEA) – organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej.

Agencja ma swoją siedzibę w Wiedniu (Austria). Dodatkowo posiada dwa biura ochrony regionalnej w Toronto (Kanada) i Tokio (Japonia) oraz laboratoria w: Seibersdorfie (Austria), Wiedniu (Austria), Monako i Trieście (Włochy).

Historia

MAEA została założona jako autonomiczna organizacja 29 lipca 1957 r., a jej dyrektorem generalnym był Sterling Cole (USA). W latach 1997–2009 agencją kierował Muhammad el-Baradei (Egipt), który w 2005 r. odebrał dla swojej organizacji Pokojową Nagrodę Nobla^[1]. W 2009 el-Baradei zrezygnował z ubiegania się o wybór na kolejną kadencję. W dniu 2 lipca 2009 r. na stanowisko dyrektora generalnego MAEA został nominowany Yukiya Amano, ambasador Japonii przy MAEA^[2]. Dzięki poparciu krajów rozwiniętych pokonał głównego kontrkandydata, Abdula Minty’ego z RPA, uzyskując 23 głosy w 35-osobowej Radzie Naczelnej MAEA^[3]. Pierwsze wybory rozpisane na marzec 2009 roku nie wyłoniły następcy el-Baradei, natomiast tuż przed wyborami lipcowymi z rywalizacji wycofał się Ambasador Słowenii przy MAEA, Ernest Petrič^[4].

Struktura organizacyjna

MAEA jest specjalistyczną agencją ONZ, ale nie działa pod jej ścisłą kontrolą, pomimo że raporty są przedstawiane na Zgromadzeniu Ogólnym oraz Radzie Bezpieczeństwa. Struktura i funkcjonowanie MAEA zawarte są w jej statucie. Agencja składa się z trzech głównych części: Sekretariatu, Rady Naczelnej oraz Konferencji Generalnej.

Konferencja Generalna

Konferencja Generalna jest najważniejszym organem ustawodawczym w MAEA. W skład wchodzą wszystkie państwa członkowskie. Konferencja Generalna odbywa się corocznie, zazwyczaj we wrześniu, by rozważyć oraz zaakceptować planowany program oraz budżet agencji.

Rada Gubernatorów

Rada Gubernatorów jest jednym z dwóch ustawodawczych organów MAEA. Składa się ona z 35 państw członkowskich, desygnowanych i wybieranych przez Konferencję Generalną. Rada zbiera się pięć razy do roku: w marcu, w czerwcu, dwa razy we wrześniu (przed i po Konferencji Generalną) oraz w grudniu. Na spotkaniach analizowany jest budżet, program oraz warunki przyjęcia nowych członków.

Członkowie Rady^[5] na rok 2022 – 2023 to:

Państwa członkowskie i daty wstąpienia do organizacji

W 2023 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej liczyła 177 państwa członkowskie^[6].

1957 – Afganistan, Albania, Argentyna, Australia, Austria, Białoruś^[a], Brazylia, Bułgaria, Kanada, Kuba, Dania, Dominikana, Egipt, Salwador, Etiopia, Francja, Niemcy^[a], Grecja, Gwatemala, Haiti, Stolica Apostolska, Węgry, Islandia, Indie, Indonezja, Izrael, Włochy, Japonia, Republika Korei, Monako, Maroko, Birma, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Paragwaj, Peru, Polska, Portugalia, Rumunia, Federacja Rosyjska^[a], Serbia^[a], Afryka Południowa, Hiszpania, Sri Lanka, Szwecja, Szwajcaria, Tajlandia, Tunezja, Turcja, Ukraina^[a], Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Wietnam
1958 – Belgia, Ekwador, Finlandia, Iran, Luksemburg, Meksyk, Filipiny, Sudan
1959 – Irak
1960 – Chile, Kolumbia, Ghana, Senegal, Mali, Demokratyczna Republika Konga
1962 – Liberia, Arabia Saudyjska
1963 – Algieria, Boliwia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Liban, Syria, Urugwaj
1964 – Kamerun, Gabon, Kuwejt, Nigeria

1965 – Kostaryka, Cypr, Jamajka, Kenia, Madagaskar
1966 – Jordania, Panama
1967 – Sierra Leone, Singapur, Uganda
1968 – Liechtenstein
1969 – Malezja, Niger, Zambia
1970 – Irlandia
1972 – Bangladesz
1973 – Mongolia
1974 – Mauritius
1976 – Katar, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Tanzania
1977 – Nikaragua
1983 – Namibia
1984 – Chiny
1986 – Zimbabwe
1992 – Estonia, Słowenia
1993 – Armenia, Chorwacja, Czechy, Litwa, Słowacja
1994 – Macedonia, Kazachstan, Wyspy Marshalla, Uzbekistan, Jemen
1995 – Bośnia i Hercegowina
1996 – Gruzja
1997 – Łotwa, Malta, Republika Mołdawii

1998 – Burkina Faso
1999 – Angola, Benin
2000 – Tadżykistan
2001 – Azerbejdżan,
2002 – Erytrea, Botswana
2003 – Honduras, Seszele, Kirgistan
2004 – Mauretania, Togo
2005 – Czad
2006 – Belize, Malawi, Czarnogóra, Mozambik
2007 – Bahrajn, Burundi, Wyspy Zielonego Przylądka, Nepal, Palau, Republika Konga
2008 – Nepal, Palau, Papua-Nowa Gwinea
2009 – Bahrajn, Burundi, Kambodża*, Kongo, Lesotho, Oman, Rwanda
2011 – Laos, Tonga
2012 – Dominika, Fidźi, Papua-Nowa Gwinea, Rwanda, Togo, Trinidad i Tobago
2013 – Suazi, San Marino
2014 – Bahamy, Brunei, Komory
2015 – Antigua i Barbuda, Barbados, Dżibuti, Gujana, Vanuatu
2016 – Saint Lucia, Gambia, Turkmenistan
2017 – Saint Vincent i Grenadyny
2018 – Grenada
2019 – Saint Lucia
2020 – Komory
2021 – Samoa