Mięśnie zewnętrzne gałki ocznej

Mięśnie zewnętrzne gałki ocznej – w anatomii człowieka grupa ośmiu mięśni otaczających gałkę oczną^[1], z których sześć stanowi aparat ruchowy gałki ocznej^[2].

Aparat ruchowy gałki ocznej

Struktury otaczające gałkę oczną (pominięto aparat ruchowy opisany w tabelce obok), widok od strony skroniowej:
1 – pierścień ścięgnisty wspólny
7 – bloczek mięśnia skośnego górnego
9 – mięsień dźwigacz powieki górnej
10 – powieka
11 – gałka oczna
12 – nerw wzrokowy

Jest jednym z narządów dodatkowych gałki ocznej, który stanowią mięśnie gałki ocznej (musculi bulbi oculi) wymienione w tabeli poniżej. Unerwione są przez nerwy czaszkowe III, IV i VI oraz część współczulną układu autonomicznego (mięsień oczodołowy)^[2]^[3].

Do aparatu ruchowego należą cztery mięśnie proste i dwa mięśnie skośne. Wszystkie mają swój początkowy przyczep na pierścieniu ścięgnistym wspólnym, poza mięśniem skośnym dolnym, który rozpoczyna się na kości łzowej. Włókna mięśnia skośnego górnego w swym przebiegu zakręcają pod kątem ostrym na bloczku^[2]^[3].

Mięsień (z numerem na obrazku)^[1]	Czynność^[1]	Unerwienie^[1]	Przyczep początkowy^[1]	Przyczep końcowy^[1]
Mięsień prosty górny (2)	podnoszenie, rotacja do wewnątrz, przywodzenie	nerw okoruchowy (III)	pierścień ścięgnisty wspólny	twardówka do przodu od równika gałki ocznej
Mięsień prosty dolny (3)	opuszczanie, rotacja do zewnątrz, przywodzenie	nerw okoruchowy (III)	pierścień ścięgnisty wspólny	twardówka do przodu od równika gałki ocznej
Mięsień prosty przyśrodkowy (4)	przywodzenie	nerw okoruchowy (III)	pierścień ścięgnisty wspólny	twardówka do przodu od równika gałki ocznej
Mięsień prosty boczny (5)	odwodzenie	nerw odwodzący (VI)	pierścień ścięgnisty wspólny	twardówka do przodu od równika gałki ocznej
Mięsień skośny górny (6)	rotacja do wewnątrz, obniżenie, odwodzenie	nerw bloczkowy (IV)	trzon kości klinowej	twardówka pod mięśniem prostym górnym
Mięsień skośny dolny (8)	rotacja do zewnątrz, podnoszenie, odwodzenie^[4]	nerw okoruchowy (III)	część przednia ściany dolnej oczodołu	twardówka pod mięśniem prostym bocznym

Pozostałymi mięśniami zewnętrznymi gałki ocznej, nienależącymi do aparatu ruchowego, są mięsień oczodołowy (mięsień gładki), przebiegający płasko nad szczeliną oczodołową dolną^[5]^[3] i mięsień dźwigacz powieki górnej^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Keith L.K.L. Moore Keith L.K.L., M.Sc., Ph.D., Moore Anatomia Kliniczna – Tom I, Ph.D.P.D. Arthur F. Dalley II, B.Sc (OT), M.Sc.,Ph.D.B.S.(O.), M.S.,P.D. Anne M. R. Agur, Wrocław: MedPharm Polska, 2015, s. 472, ISBN 978-83-7846-066-4 .
↑ ^a ^b ^c Maria Hanna Niżankowska: Podstawy okulistyki: podręcznik dla lekarzy i studentów medycyny. Wyd. 2 popr. Volumed, 2000, s. 1–13. ISBN 83-87804-14-2. (pol.).
↑ ^a ^b ^c AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 568–571, ISBN 978-83-200-3258-1 .
↑ Maria HannaM.H. Niżankowska Maria HannaM.H., Okulistyka - podstawy kliniczne, PZWL, 2007 .
↑ Narządy zmysłów, HanzH. Feneis HanzH., Ilustrowana anatomia człowieka – Mianownictwo międzynarodowe, WolfgangW. Dauber, wyd. IV, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 364, ISBN 978-83-200-3375-5 .
↑ Richard L.R.L. Drake Richard L.R.L., A. WayneA.W. Vogl A. WayneA.W., Adam W.M.A.W.M. Mitchell Adam W.M.A.W.M., Gray anatomia. Podręcznik dla studentów. T. 3, wyd. IV, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2020, s. 105–106, ISBN 978-83-66548-16-9 .

Bibliografia

Bogusław Kazimierz Gołąb, Władysław Zygmunt Traczyk, Michał Karasek: Anatomia i fizjologia człowieka: podręcznik dla studentów farmacji. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1986, s. 438. ISBN 83-200-1075-6.
Stefan M. Pojda: Okulistyka w kropelce. Wyd. 1. Katowice: Śląska Akademia Medyczna, 2002, s. 11. ISBN 83-87114-69-3.

Linki zewnętrzne

Animacja pokazująca funkcje mięśni zewnętrznych gałki ocznej (ang.)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Moore2015-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Keith L.K.L. Moore Keith L.K.L., M.Sc., Ph.D., Moore Anatomia Kliniczna – Tom I, Ph.D.P.D. Arthur F. Dalley II, B.Sc (OT), M.Sc.,Ph.D.B.S.(O.), M.S.,P.D. Anne M. R. Agur, Wrocław: MedPharm Polska, 2015, s. 472, ISBN 978-83-7846-066-4 .

[Nizankowska2000-2] Maria Hanna Niżankowska: Podstawy okulistyki: podręcznik dla lekarzy i studentów medycyny. Wyd. 2 popr. Volumed, 2000, s. 1–13. ISBN 83-87804-14-2. (pol.).

[Bochenek5-3] AdamA. Bochenek AdamA., MichałM. Reicher MichałM., Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 568–571, ISBN 978-83-200-3258-1 .

[Nizankowska2007-4] Maria HannaM.H. Niżankowska Maria HannaM.H., Okulistyka - podstawy kliniczne, PZWL, 2007 .

[Feneis2007-5] Narządy zmysłów, HanzH. Feneis HanzH., Ilustrowana anatomia człowieka – Mianownictwo międzynarodowe, WolfgangW. Dauber, wyd. IV, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, s. 364, ISBN 978-83-200-3375-5 .

[Gray2020-6] Richard L.R.L. Drake Richard L.R.L., A. WayneA.W. Vogl A. WayneA.W., Adam W.M.A.W.M. Mitchell Adam W.M.A.W.M., Gray anatomia. Podręcznik dla studentów. T. 3, wyd. IV, Wrocław: Edra Urban & Partner, 2020, s. 105–106, ISBN 978-83-66548-16-9 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

mm. sklepienia czaszki	m. naczaszny m. potyliczno-czołowy m. skroniowo-ciemieniowy
mm. otoczenia szpary powiek	m. okrężny oka m. marszczący brwi m. podłużny
mm. zewnętrzne gałki ocznej	m. dźwigacz powieki górnej aparat ruchowy gałki ocznej m. prosty górny / dolny / przyśrodkowy / boczny m. skośny górny / dolny
mm. otoczenia szpary ust	m. szeroki szyi m. obniżacz wargi dolnej m. bródkowy m. obniżacz kąta ust m. śmiechowy m. jarzmowy większy m. dźwigacz wargi górnej i skrzydła nosa m. dźwigacz wargi górnej m. jarzmowy mniejszy m. dźwigacz kąta ust m. policzkowy m. okrężny ust
mm. otoczenia nozdrzy	m. nosowy m. obniżacz przegrody
mm. małżowiny usznej	mm. uszne przedni górny tylny mm. właściwe małżowiny usznej
mm. żucia	m. skroniowy m. żwacz m. skrzydłowy przyśrodkowy m. skrzydłowy boczny
mięśnie języka	zewnętrzne m. bródkowo-językowy m. gnykowo-językowy m. rylcowo-językowy wewnętrzne m. podłużny górny m. podłużny dolny m. poprzeczny języka m. pionowy języka
mięśnie gardła	dźwigacze m. podniebienno-gardłowy m. trąbkowo-gardłowy m. rylcowo-gardłowy zwieracze m. zwieracz górny gardła m. zwieracz środkowy gardła m. zwieracz dolny gardła
mięśnie podniebienia	m. napinacz podniebienia miękkiego m. dźwigacz podniebienia miękkiego m. podniebienno-językowy m. podniebienno-gardłowy m. języczka
mięśnie ucha środkowego	m. napinacz błony bębenkowej m. strzemiączkowy

powierzchowne	m. piersiowy większy m. piersiowy mniejszy m. podobojczykowy m. zębaty przedni
głębokie	mm. międzyżebrowe (wewnętrzne, zewnętrzne) mm. podżebrowe m. poprzeczny klatki piersiowej
przepona

boczne i przednie	m. skośny zewnętrzny / wewnętrzny m. poprzeczny brzucha m. prosty brzucha m. piramidowy dźwigacz jądra
tylne	m. czworoboczny lędźwi

przepona miednicy	m. dźwigacz odbytu (m. łonowo-guziczny, m. biodrowo-guziczny) m. guziczny
mm. końca cewy jelitowej	m. zwieracz zewnętrzny odbytu
przepona moczowo-płciowa	m. zwieracz cewki moczowej m. poprzeczny głęboki krocza m. poprzeczny powierzchowny krocza
mm. narządów płciowych zewnętrznych	m. opuszkowo-gąbczasty m. kulszowo-jamisty