Marian Chodacki
W dzisiejszym świecie Marian Chodacki staje się coraz bardziej istotnym tematem zainteresowań. Niezależnie od tego, czy mówimy o technologii, nauce, polityce, ekonomii czy jakiejkolwiek innej dziedzinie, Marian Chodacki odgrywa fundamentalną rolę w naszym życiu. Wraz z postępem społeczeństwa i rozwojem nowych idei, Marian Chodacki nabrał znaczenia, którego nie można zignorować. W tym artykule zbadamy różne aspekty Marian Chodacki, analizując jego wpływ na różne aspekty życia codziennego. Od powstania do obecnej ewolucji Marian Chodacki był tematem ciągłej dyskusji we współczesnym świecie.
.jpg)
| |
 major dyplomowany piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 lipca 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1932 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
34 Pułk Piechoty |
| Stanowiska |
attaché wojskowy |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
                
| |
.png){kind=small}
| |
| Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku | |
| Okres urzędowania | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
funkcja zniesiona |
| Kierownik Samodzielnej Ekspozytury Wywiadowczej „Estezet” Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Nowym Jorku | |
| Okres urzędowania | |
| Poprzednik | |
| Dyrektor wykonawczy Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce | |
| Okres urzędowania | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Marian Stanisław Chodacki, ps. „Maracz” (ur. 15 lipca 1898[1] w Nowym Sączu, zm. 26 czerwca 1975[2] w Nowym Jorku) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego[3][4], polski dyplomata, Komisarz Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku (1936–1939), dyrektor wykonawczy Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce (1949–1951)[5], kawaler Orderu Virtuti Militari.
Młodość i służba wojskowa
Syn Juliusza i Marii z Raczyńskich[1]. Ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa UW[6]. W latach 1912–1914 należał do Związku Strzeleckiego[1]. Następnie służył w Legionach i Wojsku Polskim[1]. 1 czerwca 1921 roku pełnił służbę w Najwyższej Komisji Opiniującej, a jego oddziałem macierzystym był 34 pułk piechoty w Białej Podlaskiej[7]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 168. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W latach 1922–1924 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[8]. 31 marca 1924 awansował na kapitana ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku i 131. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, został przeniesiony do Oddziału II Sztabu Generalnego w Warszawie. W czasie studiów i pełniąc służbę sztabową pozostawał oficerem nadetatowym 21 pułku piechoty w Warszawie[9][10]. Od 1927 do 1931 był attaché wojskowym w Finlandii i Szwecji[11]. Z dniem 1 listopada 1931 został przydzielony do 67 pułku piechoty w Brodnicy, w którym odbył praktykę dowódczą na stanowisku kompanii strzeleckiej[12][13]. Z dniem 10 grudnia 1932 został przeniesiony do dyspozycji Ministra Spraw Zagranicznych na okres 6 miesięcy[14]. Z dniem 30 czerwca 1933 został przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie z 21 do 30 pułku piechoty w Warszawie[15]. Z dniem 12 marca 1939 został awansowany na majora rezerwy ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939[4].
Służba w MSZ i Komisariacie Generalnym RP
W MSZ otrzymał posadę radcy ministerialnego w Departamencie Politycznym. W dniu 24 października 1935 został radcą legacyjnym i pełnił funkcję chargé d’affaires w poselstwie RP w Czechosłowacji[5]. Chodacki cieszył się zaufaniem ministra Józefa Becka, który uważał go za najlepszego polityka spośród oficerów, którzy zostali przeniesieni z Wojska Polskiego do służby zagranicznej[16].
30 grudnia[6][17] 1936 Chodacki objął stanowisko Komisarza Generalnego RP w Wolnym Mieście Gdańsku, w trakcie pełnienia tej funkcji uzyskał rangę ministra pełnomocnego i posła nadzwyczajnego. Jego zdecydowana postawa doprowadziła do ponownego zjednoczenia skłóconych organizacji polonijnych w Gdańsku. W stosunku do władz Wolnego Miasta polska polityka nie uległa zmianie i nadal była naznaczona ciągłym oporem wobec postępującej nazyfikacji Gdańska. Komisarz często interweniował u władz Gdańska w obronie Polaków, których życie i zdrowie, w tym czasie, było już coraz bardziej zagrożone[18]. W czasie służby Chodackiego na stanowisku Komisarza uległa nasileniu praca wywiadowcza Komisariatu, a pracownicy placówki zbierali liczne informacje o przygotowaniach wojennych w Wolnym Mieście[6]. Jeszcze w sierpniu 1939 Komisarz, zgodnie z przyjętym zwyczajem, wizytował pancernik „Schleswig-Holstein”[19]. 1 września Chodacki wraz z innymi pracownikami Komisariatu został aresztowany przez Niemców. Na skutek protestów, wydalonego już z terytorium Gdańska, Wysokiego Komisarza Ligi Narodów Carla Jakoba Burckhardta, Niemcy 5 września 1939 wywieźli Chodackiego wraz z częścią pracowników Komisariatu na granicę z Litwą i tam wypuścili[6].
II wojna światowa i okres powojenny
W czasie II wojny światowej był żołnierzem Polskich Sił Zbrojnych we Francji i Wielkiej Brytanii[5], później został przeniesiony do konsulatu RP w Nowym Jorku i od 1 września 1943 stał na czele tajnej placówki wywiadu Estezet[2] w randze ministra pełnomocnego. W latach 1944–1945 był jednocześnie polskim oficerem łącznikowym przy amerykańskiej służbie wywiadowczej Office of Strategic Services[5][16][20]. Po wojnie pracował w Nowym Jorku w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Ameryce, gdzie w latach 1949–1951 pełnił funkcję dyrektora wykonawczego[2]. Jego grób symboliczny znajduje się na warszawskim cmentarzu Powązkowskim (kwatera J-3-12)[21].
Upamiętnienie
W 2019 ppłk Marian Chodacki został patronem Centrum Kształcenia SWW[22].
Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 491 z 11 marca 2019 Marian Chodacki został pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4465 (1921)[23][24]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1939)[25]
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie, po raz 2 i 3 w 1921)[23][26]
- Medal Niepodległości (13 września 1933)[27]
- Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[28]
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[23]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[23]
- Komandor Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 1936)[23][29]
- Komandor Orderu Krzyża Orła (Estonia, 1935)[23][30]
- Komandor Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja, 1937)[23][31]
- Komandor Orderu Sławy (Tunezja)[23]
- Kawaler Orderu Miecza 1 klasy (Szwecja)[23]
- Kawaler Orderu Białej Róży Finlandii 1 klasy (Finlandia, 1932)[23][32]
- Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)[23]
- Kawaler Orderu Gwiazdy Polarnej 1 klasy (Szwecja, 1934)[23][33]
- Kawaler Orderu Lwa Białego (Czechosłowacja, 1930)[34]
- Krzyż „Skyddskår’u” (Finlandia, 1931)[35]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 101.
- ↑ a b c Biogram na stronie Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce
- ↑ Świętek Ryszard. W służbie polskiego wywiadu w Ameryce Północnej i Południowej 1941–1945. „Przegląd Historyczny”. TOM LXXIX, s. 540, 1988. (pol.).
- ↑ a b Tajny Dziennik Personalny Rezerw Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 14 lipca 1939 roku, s. 2.
- ↑ a b c d Jacek Majchrowski: Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa: BGW, 1994. ISBN 83-7066-569-1.
- ↑ a b c d Stanisław Mikos: Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 118, 579.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 185, 423, 1502.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 103 z 2 października 1924 roku, s. 568.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 9, 174, 366.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 133, 203.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 327.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 48, 595.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 436.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 139.
- ↑ a b Mikos, op. cit, powołuje się w tym miejscu na Diariusz i teki Jana Szembeka 1934–1939, t. 1–4, London 1964–1972.
- ↑ Majchrowski, op. cit., podaje datę 16 grudnia
- ↑ W raportach płynących z Komisariatu do MSZ opisywano napaści na Polaków m.in. w miejscowości Piekło; na polskich uczniów w miejscowości Pszczółki.
- ↑ Tak opisywał tę chwilę w swoich wspomnieniach: Była to chyba najcięższa chwila mojego życia, to przejście dwukrotne pod lufami ciężkich dział okrętowych, a potem kieliszek szampana przy akompaniamencie drwiących uśmieszków smarkatych oficerków. cytat w: G. Danielewicz W kręgu Polonii gdańskiej Gdańsk 1996, ISBN 83-85349-83-9, cytowane za: Strona domowa Waldemara Matlana
- ↑ Aleksander, op. cit, str. 221 podaje: „W latach 1944–1945 był oficerem łącznikowym przy amerykańskiej służbie wywiadowczej Office of Strategic Service. Prawdopodobnie to wtedy został awansowany do stopnia pułkownika dyplomowanego”; mianowania ponad stopień majora nie potwierdzają inne źródła - późniejsze emigracyjne podają stopień majora dyplomowanego
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZOŚKA PATSCHKÓWNA, Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne .
- ↑ Dz.Urz.MON 2019 poz. 98. 2019-05-13. . (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 101.
- ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3429 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 9)
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 12, 1939.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 58)
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu bezpieczeństwa wojska”.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 232, 1936.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 1, s. 26, 1935.
- ↑ Zezwolenia na przyjęcie odznaczeń cudzoziemskich„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej” Nr 4, s. 81, 1937.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 4 lipca 1932. wbc.poznan.pl. ., s. 336.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 8, s. 103, 1934.
- ↑ Dziennik Personalny MSWoj. Nr 12/1930, s. 250.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk Nr 8/1931, s. 380.
Bibliografia
- Tadeusz Aleksander. Marian Chodacki – ostatni Komisarz Generalny RP w Wolnym Mieście Gdańsku. „Rocznik Sądecki”. XLI, 2013. Nowy Sącz: Wydawnictwo „Koliber”. ISSN 0080-3561.
- Jan Stanisław Ciechanowski: Wywiad polski w Ameryce Północnej i Południowej w czasie II wojny światowej, Zeszyty Historyczne, t. 12, s. 97–124, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie/Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej we Włocławku, PDF
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Roczniki oficerskie 1923, 1924, 1928 i 1932.
