Marek Zarzycki

Marek Zarzycki, ps. „Zarzyk” (ur. 28 lipca 1947 w Warszawie^[1], zm. 11 sierpnia 2019 tamże^[2]) – polski gitarzysta basowy, gitarzysta i wokalista rhythm and bluesowy i rockowy^[3]; perkusista soulowy^[4], autor tekstów piosenek^[5]. Jeden z prekursorów warszawskiego big beatu^[6].

Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego^[3]. Urodził się, wychował i młodość spędził w warszawskiej dzielnicy Mokotów, gdzie u zbiegu ulic Dąbrowskiego i Alei Niepodległości, w klubie harcerskim Sezam, jako nastolatek uczył się gry na gitarze basowej przez okres pięciu lat, będąc najpierw uczniem szkoły podstawowej, a następnie średniej, aż do matury^[3]. Jego nauczycielem był gitarzysta Jerzy Szczęśniak z którym grał na kontrabasie w swoim pierwszym zespole Relaks w klubie AWF Relax – od którego pochodzi nazwa grupy; a także na zabawach szkolnych, studniówkach i studenckich imprezach^[4].

We wczesnych latach sześćdziesiątych uczestniczył w letnich obozach szkolnych na Helu, gdzie powstawały pierwsze zalążki warszawskiego big beatu^[6]. Tam też muzykował z wokalistą Dariuszem Pankowskim, gitarzystami: Lucjanem Mielcarkiem i Piotrem Raczewem oraz z basistą Pawłem Brodowskim^[6]. Do chórków przyłączali się: Roman Rafalski, Stanisław Lewikowski, Jerzy Zelnik i inni^[6]. Wraz z nimi brał także udział w tzw. fajfach w Domu Zdrojowym w Jastarni^[6].

W początkach roku 1964, zafascynowany amerykańskim brzmieniem rock and rollowym z lat 50. i 60. (tacy wykonawcy jak: Chuck Berry, Jerry Lee Lewis, Fats Domino, Little Richard, a także brytyjskie zespoły gitarowe) i wyposażony w gitarę basową marki Jolana (był też jednym z dwóch wokalistów), założył wspólnie z J. Szczęśniakiem (śpiew, gitara prowadząca), rhythm and bluesową grupę Kawalerowie^[7], którą wraz z nimi współtworzyli: Piotr Raczew (gitara rytmiczna) i Marek Rosiński (perkusja)^[3][8].

Zespół grywał głównie w studenckim klubie Centon, dwa razy w tygodniu uczestnicząc w tzw. fajfach^[3]. Występował również na studniówkach i balach maturalnych w warszawskich szkołach średnich oraz w klubie Relax^[3]. W latach 1965–1966 Kawalerowie nagrywali w popularnej radiowej Trójce, oraz na potrzeby najbardziej wówczas dostępnej dla big beatowców, emitowanej na falach radiowej Jedynki, młodzieżowej audycji Popołudnie z młodością, w okresie swojego istnienia doczekawszy się jedynie trzech płyt czwórek^[3][8].

Zespół pozostawił po sobie kilka znaczących dla tamtej epoki przebojów, m.in.: To ty w moim mieście, Jeszcze nic nie wiem o tym, Piosenka o dziewczynach, Małgorzato jeśli chcesz, czy najpopularniejszy utwór grupy pt. Palcie tylko sporty^[3][7]. Nagrywał także z Michałem Hochmanem, w 1965 roku biorąc udział w rejestracji jego przeboju pt. Konik na biegunach^[3].

Kawalerowie zaliczani są do najciekawszych i najpopularniejszych grup młodzieżowych drugiej połowy lat 60., co zdyskontowano po latach wydaniem dwóch kompaktów pt. „Gwiazdy Polskiego Big Beatu” (Polskie Nagrania „Muza”, 2014)^[9], zaś drugi, definitywny zbiór, zatytułowany Palcie tylko „Sporty”. Nagrania archiwalne z lat 1965–1966 (Kameleon Records, 2022) zawiera wszystkie nagrania radiowe zespołu^[10].

Z końcem 1966 roku skorzystał z okazji wyjazdu do Londynu^[3][8]. Przerwał więc studia prawnicze i przez ponad pół roku pobytu w Anglii, zarobkował z myślą o kupnie gitary i sprzętu nagłaśniającego dla zespołu^[3][7]. Do kraju powrócił latem 1967 roku w momencie, gdy Kawalerów już nie było^[3]. Wznowił, więc przerwane studia^[3] i wszedł w skład zespołu Ryszarda Poznakowskiego (organy), który współtworzyli także: Marta Martelińska (śpiew), Wiktor Stroiński (eks-Dzikusy) (gitara i Krzysztof Lipczyński (perkusja)^[8].

Po udziale w tym epizodzie, grał na basie w grupie Pięciu, związanej z klubem studenckim Stodoła^[3][7]; zaś w 1968 roku spotyka się m.in. z Jerzym Szczęśniakiem i Piotrem Raczewem (tym razem w roli gitarzysty basowego) z Kawalerów w soulowej Grupie X w której jest perkusistą i jednym z wokalistów, a która miała swoje przytulisko w studenckim klubie Medyk w Warszawie^[3][7].

Zespół miał w repertuarze m.in. utwory z rep. Otisa Reddinga, Wilsona Picketta, czy Jamesa Browna^[4]. Grupa X została nagrana podczas występu w swoim macierzystym klubie przez ekipę francuskich radiowców, lecz po dziś dzień to nagranie jest niedostępne dla polskich słuchaczy^[7]. W 1969 roku instrumentalista ponownie wyjeżdża do Londynu, lecz po powrocie do kraju, co miało miejsce jesienią tegoż roku, definitywnie zrywa z muzyką^[3].

Pod koniec lat 70., emigruje do Stanów Zjednoczonych, gdzie dopiero po wielu latach wraca do działalności muzycznej, grając tym razem na gitarze prowadzącej, a także śpiewając, i do końca pobytu w USA, tzn. do późnej jesieni 1999 roku, występuje w nowojorskich i polonijnych klubach^[3]. Po powrocie do kraju gitarzysta stworzył duet z saksofonistą Zygmuntem Smogorzewskim z którym pod koniec lat 60. współpracował, grając z nim w zespołach Pięciu i Grupa X^[3][7].

Obydwaj muzycy występowali pod nazwą Zarzyk & Zygmunt (vel Marek & Zygmunt)^[11], prezentując repertuar rock ’n’ rollowy i rhythm and bluesowy sprzed lat^[3].

W dniu 29 sierpnia 2009 roku w kinie „Włókniarz” w Tomaszowie Mazowieckim, gitarzysta zagrał solowy mini recital z okazji obchodów „50-lecia Rock 'n' Rolla w Tomaszowie Maz."^[12]. Zaś 30 sierpnia 2009 r. wystąpił w tomaszowskiej Galerii Arkady w ramach pięćdziesiątego spotkania z cyklu „Herosi Rock 'n' Rolla”^[12], i wracał tam jeszcze kilkakrotnie^[11].

Dnia 24 października 2009 roku duet Zarzyk & Zygmunt przedstawił w Galerii Arkady (przy pełnej sali) program z największymi przebojami z lat 50. i 60. minionego wieku^[11]. Koncert, który okazał się wielkim wydarzeniem i po raz pierwszy w historii Tomaszowa Mazowieckiego był transmitowany na żywo, drogą satelitarną^[11], zaś jego zapis ukazał się na płycie DVD^[11].

5 marca 2011 roku dał recital solowy na scenie kina dawnego tomaszowskiego ZDK Włókniarz w ramach imprezy Spotkanie po latach^[11]. We wrześniu 2011 r. wziął udział w pikniku Wydziału Polityki Społecznej Urzędu Miasta, odbywającym się pod nazwą Lokalni niebanalni (plac przystani OSiR-u, Tomaszów Maz.), prezentując repertuar w stylu Country & Western (występ składał się z trzech części)^[11].

Na przełomie września i października tegoż roku odbyło się Spotkanie po latach Bis w Zakościelu podczas którego wystąpił raz jeszcze duet Zarzyk & Zygmunt^[11]. 18 stycznia 2013 roku były basista, wokalista i współlider Kawalerów był gościem w audycji Trójkowy Wehikuł Czasu, prowadzonej przez red. Jerzego Sosnowskiego w Programie III PR, gdzie opowiadał o swojej muzycznej przeszłości^[3][7].

Zmarł 11 sierpnia 2019 roku w Warszawie^[2]. Miał 72 lata^[2]. Został pochowany dn. 27 sierpnia 2019 roku w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Bródnowskim (kwatera 15A-1-23)^[1][2].

• 11.1965: To ty w moim mieście (EP N-0426 Pronit)
• 08.1966: Palcie tylko „Sporty” (EP N-0437 Muza)
• 12.1966: Rytmy taneczne (EP N-0457 Pronit)

• 1966: Ryszard Lisiecki – Zielone oczy Anny / Kawalerowie – Kiedy dziewczyna mówi nie (SP, Pronit SP-142)
• 1967: 1000 Taktów Młodości (LP, Pronit XL-0370)
• 1991: Złote lata polskiego beatu 1966 vol.2 (LP, Muza SX-3050)
• 2009: Warszawski Rock and Roll lat 60. (CD, Muza PNCD-1262; LP, Muza SX-4009)
• 2014: Gwiazdy Polskiego Big Beatu (CD, Polskie Nagrania „Muza” PNCD-1595 – zbiór nagrań radiowych zespołu)
• 2022: Palcie tylko „Sporty”. Nagrania archiwalne z lat 1965–1966 (CD, Kameleon Records KAMCD 102 – kompletny zbiór nagrań radiowych zespołu)

Zespół nagrywał w Programie III PR i Programu I PR (Popołudnie z młodością)^[3]

• 11.1965: Gwiazdy (voc. M. Zarzycki), Uderzaj w mig (voc. W. Czerwiński), Kochaj mnie (voc. J. Szczęśniak), Kiedy dziewczyna mówi nie (voc. S. Czerkan i W. Czerwiński), Od dzisiaj znów zacznijmy marzyć (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Beczka (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Nie mam nikogo (voc. D. Lerska), To ty w moim mieście (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Ej, stary (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Małgorzato, jeśli chcesz (voc. M. Zarzycki), Nie wiem gdzie cię szukać (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Konik na biegunach (voc. M. Hochman);

• 1966: 21-szy raz, Palcie tylko „Sporty” (voc. M. Zarzycki), Piosenka o dziewczynach (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Nigdy już nie wołaj mnie (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Kochaj mnie (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak), Jeszcze nie wiem nic o tobie (voc. J. Szczęśniak), Ja wiem co to znaczy (voc. J. Szczęśniak), Serce w dłoni (voc. J. Szczęśniak), Czemu chodzisz z głową w niebie (voc. M. Zarzycki i J. Szczęśniak).

• Marek Zarzycki w bazie Discogs.com (ang.)