Leopold Ružička
W tym artykule zagłębimy się w fascynujący świat Leopold Ružička. Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem historii, miłośnikiem literatury, fanem muzyki, czy po prostu chcesz nauczyć się czegoś nowego, Leopold Ružička ma coś do zaoferowania dla każdego. Zbadamy jego pochodzenie, wpływ na współczesne społeczeństwo i możliwy przyszły rozwój. Od swoich przodków po dzisiejsze znaczenie, Leopold Ružička to temat, który nigdy nie przestaje zaskakiwać i fascynować tych, którzy zagłębiają się w jego badania. Przygotuj się na ekscytującą podróż po tym ekscytującym wszechświecie!
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Specjalność: chemia | |
| Alma Mater | |
| Nagrody | |
Leopold Stjepan Ružička (właściwie Lavoslav Stjepan Ružička, ur. 13 września 1887 w Vukovarze w Austro-Węgrzech, ob. Chorwacja, zm. 26 września 1976 w Mammern) – szwajcarski chemik pochodzenia chorwackiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii.
Życiorys
Ružička urodził się 13 września 1887 roku w Vukovarze, leżącym wówczas na terenie Trójjedynego Królestwa Chorwacji, Slawonii i Dalmacji. Jeden z jego pradziadków pochodził z Czech (stąd nazwisko Ružička), jeden z Dolnej Austrii, a jego żona z Wirtembergii, pozostałych pięcioro było Chorwatami. Przodkowie Lavoslava Ružički byli rolnikami i rzemieślnikami, a ojciec, Stjepan Ruzicka był bednarzem. Po jego śmierci Lavoslav Ružička wyjechał wraz z matką, Ljubicą Sever do jej rodzinnego Osijeka. Tam uczęszczał do szkoły podstawowej oraz gimnazjum, w którym używano języka chorwackiego[1].
W 1906 roku rozpoczął studia chemiczne w Technische Hochschule w Karlsruhe, po szybkim zaliczeniu zajęć programowych rozpoczął badania nad ketenami, we współpracy z Hermannem Staudingerem. Badali m.in. aktywne składniki pyretrum, naturalnego insektycydu. W 1912 roku Staudinger objął zwolnione przez Richarda Willstättera, stanowisko profesora na ETH w Zurychu. Ružička, zatrudniony jako asystent, przeniósł się wraz z nim. W 1917 roku przyjął obywatelstwo szwajcarskie[1].
W 1916 roku rozpoczął przygotowania do habilitacji, a w ich trakcie podjął współpracę z przedsiębiorstwami perfumeryjnymi, m.in. Haarmann & Reimer, później także Ciba oraz Chuit, Naef & Firmenich. Jego badania nad substancjami zapachowymi doprowadziły do odkryć budowy muskonu i cywetonu[2].
W latach 1926–1929 pełnił funkcję profesora chemii organicznej na Uniwersytecie w Utrechcie. W 1929 roku został zaproszony do objęcia katedry na ETH w Zurychu. Współpracując z firmami przemysłowymi, prowadził badania, które doprowadziły do odkrycia męskich hormonów: testosteronu i androsteronu[2].
Prowadził prace badawcze nad politerpenami (od 1920 roku), opracował syntezy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (1926–1931), prowadził badania stereoidów (hormony płciowe – synteza androsteronu i testosteronu, 1934–1935). Jest twórcą tzw. reguły izoprenowej, zwanej także regułą Ružički. W 1939 roku otrzymał wraz z Adolfem Butenandtem Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za prace nad polimetylenami i wyższymi terpenami.
Był członkiem zagranicznym Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk (1940)[3] i PAN (1959) oraz członkiem honorowym PTChem (1965)[4].
Zmarł 26 września 1976 roku w Mammern[5].
Przypisy
- ↑ a b Leopold Ruzicka. Biographical. nobelprize.org . . (ang.).
- ↑ a b Leopold Ružička, Encyclopædia Britannica (ang.).
- ↑ Leopold Stephan Ruzicka (1887 - 1976). knaw.nl. . (ang.).
- ↑ Prezesi Honorowi i Członkowie Honorowi PTChem. PTChem . . (pol.).
- ↑ Leopold Ruzicka (1887–1976). ETH-Bibliothek . . . (niem.).
