Konstytucja Chorwacji

Wygląd przypnij ukryj

Chorwacja Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Chorwacji Ustrój polityczny Ustrój polityczny Chorwacji Konstytucja Konstytucja Chorwacji Władza ustawodawcza Zgromadzenie Chorwackie Władza wykonawcza Prezydent Premier Rząd Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Konstytucyjny Sąd Najwyższy Kontrola państwowa Państwowy Urząd Kontroli Finanse Narodowy Bank Chorwacji Samorząd terytorialny Podział administracyjny Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Chorwacka Wspólnota Demokratyczna Socjaldemokratyczna Partia Chorwacji Most Chorwacka Partia Ludowa – Liberalni Demokraci Wybory Wybory parlamentarne: 2016 Wybory prezydenckie: 2014–2015 Wybory do PE: 2014 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chorwacji Wikiprojekt Polityka

Egzemplarz konstytucji Chorwacji przechowywany w siedzibie chorwackiego Trybunału Konstytucyjnego i używany w uroczystości zaprzysiężenia prezydenta Republiki

Konstytucja Chorwacji (chorw. Ustav Republike Hrvatske) – ustawa zasadnicza Chorwacji uchwalona 22 grudnia 1990, której projekt opublikowano, w celu poddania publicznej debacie, 23 listopada tego samego roku, zaś tekst jednolity ukazał się 7 maja 2001 w dzienniku urzędowym „Narodne novine” (nr 41). Jest to pierwsza nowa ustawa zasadnicza w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i nawiązuje do rozwiązań zachodnioeuropejskich. Cechuje się sztywnością oraz podziałem na część nieartykułowaną (preambułę) i artykułowaną, na którą składa się 150 artykułów (pierwotnie 142) pogrupowanych w dziesięciu tytułach (pierwotnie dziewięciu). Nowelizowana była kilkukrotnie: w 1997, 2000, 2001 oraz 2010, a wiele poprawek polegało na zmianach w terminologii.

Treść ustawy

Chorwacka ustawa zasadnicza rozpoczyna się tytułem pt. Podstawy historyczne wymieniającym m.in. „rozmaite formy państwowe” narodu chorwackiego, począwszy od księstw chorwackich z VII wieku, aż do niepodległej i suwerennej Chorwacji powstałej po rozpadzie Jugosławii. Tytuł II (Zasady podstawowe) zawiera w sobie art. 1 wymieniający cztery idee przewodnie ustroju politycznego Republiki Chorwacji jakimi są republikańska forma rządów, unitaryzm, demokracja i państwo opiekuńcze. Kolejne tytuły noszą tytuły: Ochrona praw człowieka i podstawowych wolności (dzieli się on na cztery podtytuły: Postanowienia ogólne, Wolności i prawa osobiste i polityczne oraz Prawa gospodarcze, socjalne i kulturalne), Ustrój władzy państwowej (dzieli się on na pięć podtytułów: Chorwacki Sabor, Prezydent Republiki Chorwacji, Rząd Republiki Chorwacji, Władza sądownicza i Prokuratura), Trybunał Konstytucyjny Republiki Chorwackiej, Samorząd dzielnicowy, lokalny i okręgowy (regionalny), Stosunki międzynarodowe (dzieli się on na dwa podtytuły: Umowy międzynarodowe i Łączenie się i oddzielanie), Unia Europejska↓, Zmiana konstytucji oraz Postanowienia końcowe.

Nowelizacje

1997

Pierwsza nowelizacja nastąpiła w 1997 poprzez Ustawę konstytucyjną o zmianie i uzupełnieniu Konstytucji Republiki Chorwacji z 12 grudnia 1997 (Ustavni zakon o izmjenama i dopunama Ustava Republike Hrvatske 12 prosinca 1997) ogłoszoną w „Narodne novine” następnego dnia (nr 135). Termin „Republika” zastąpiono terminem „państwo”, a tam gdzie termin „Republika” odnosił się do oficjalnie nazwy kraju zamieniono go na termin „Republika Chorwacji”. Przyznano pracodawcom wolność zrzeszania się (art. 59 ust. 4). Zmieniono nazwę parlamentu na „Chorwacki Państwowy Sabor” (Hrvatski državni sabor) oraz uchylono rozdział IX, o ówczesnym tytule Postanowienia przejściowe i końcowe zawierający art. 140-142.

2000

Druga nowelizacja miała miejsce w 9 listopada 2000 co ogłoszono w „Narodne novine” 16 listopada tego samego roku (nr 113). Była ona konieczna w związku z ustabilizowaniem sytuacji politycznej po zakończeniu wojny domowej w Chorwacji. Zmiany nastąpiły w ok. połowie artykułów co w efekcie wprowadziło więcej praw obywatelskich oraz osłabiło pozycję prezydenta kosztem parlamentu. Dodatkowo zmieniono po raz kolejny zmieniono nazwę parlamentu, tym razem na „Chorwacki Sabor” (Hrvatski sabor). W art. 92 ust.4 uszczegółowiono kompetencje „Obrońcy Praw Narodu” (Pučki pravobranitelj). Określono, iż przewodniczący komisji śledczej wybierany jest przez „większość deputowanych z grona deputowanych opozycyjnych” (art. 91 ust. 3). Do kompetencji prezydenta dodano „wykonywanie innych funkcji określonych Konstytucją” (art. 97. ust. 1 ppkt. 3) oraz przyznano mu immunitet (art. 105). Wprowadzono trzydziestodniowy termin na wydanie przez Trybunał Konstytucyjny „orzeczenia o odpowiedzialności Prezydenta Republiki za naruszenie Konstytucji”(art. 104 ust. 4). Dodano art. 110 (terminy na utworzenie rządu), 111 (powołanie pozapartyjnego rządu tymczasowego i zarządzenie przedterminowych wyborów) i 112 (kompetencje rządu)oraz dodano nowy podtytuł Prokuratura w tytule Ustrój władzy państwowej (składa się on z art. 124). Zwiększono uprawnienia Trybunału Konstytucyjnego (dodano art. 129 ust. 3 i zmieniono brzmienie art. 128 ust. 1 ppkt 3, 4 i 5). Zmieniono nazwę tytułu VI z Ustrój samorządu terytorialnego (lokalnego) i administracji terytorialnej na Samorząd dzielnicowy, lokalny i okręgowy (regionalny) wprowadzając jednocześnie art. 134 (zadania samorządu terytorialnego) i 135 (statuty samorządu terytorialnego), a także dodano art. 139 ust. 2 i 3, mówiące m.in. o uchwalaniu umów międzynarodowych przy większości kwalifikowanej 2/3 głosów wszystkich deputowanych.

2001

Trzecią nowelizację przeprowadzono 28 marca 2001 co zostało ogłoszone 2 kwietnia tego samego roku w „Narodne novine” (nr 28). Zastąpiono termin „obywatel” na kwalifikator „każdy” lub „osoba” a wyrażenie „podstawowe wolności i prawa człowieka i obywatela” zamieniono na „prawa człowieka i podstawowe wolności” w efekcie czego zmieniono także nazwę tytułu III). Uchylono art. 70 ust. 2 i art. 81 w związku z czym nastąpiła zmiana numeracji artykułów, a także wprowadzono art. 144, 145 (uzależniający uchwalenie zmiany konstytucji od większości 2/3 głosów wszystkich deputowanych), 146 (likwidujący jedną z izb parlamentu) i 147 przy czym dwa ostatnie stworzyły razem nowy tytuł Postanowienia końcowe.

2010

W październiku 2009 rząd Jadranki Kosor wraz z 52 parlamentarzystami wyniósł kolejny projekt zmiany konstytucji. Dodawał on nowy tytuł Unia Europejska (o numeracji VIIa) oraz usuwał zapisy uzależniające ważność referendum (art. 86), w tym referendum o zrzeszaniu się z innymi państwami (art. 141 ust. 4), od 50% frekwencji wszystkich osób uprawnionych do głosowania. Było to związane z istnieniem dużej diaspory chorwackiej oraz posiadaniem przez część obywateli tego kraju drugiego obywatelstwa, szczególnie Bośni i Hercegowiny, co wiązało się z obawą władz o ważność referendum dotyczącego członkostwa w Unii Europejskiej. Nowelizacja nastąpiła 16 czerwca 2010 i ogłoszona została w „Narodne novine” (nr 76).

Przypisy

1. ↑ Karp i Grzybowski 2007 ↓, s. 15.
2. ↑ a b Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 7.
3. ↑ a b c d e f g Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): I. PODSTAWY HISTORYCZNE. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
4. ↑ Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 9.
5. ↑ Karp i Grzybowski 2007 ↓, s. 17.
6. ↑ a b Składowski 2013 ↓, s. 71.
7. ↑ Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 68.
8. ↑ a b Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 71.
9. ↑ a b c Anna Garlicka, Leszek Garlicki: Konstytucja Republiki Chorwacji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1995, s. 55. ISBN 83-7059-214-7.
10. ↑ a b Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 10.
11. ↑ a b Składowski 2013 ↓, s. 84.
12. ↑ Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 17.
13. ↑ Karp i Grzybowski 2007 ↓, s. 18.
14. ↑ a b c Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 69.
15. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 3. PRAWA GOSPODARCZE, SOCJALNE I KULTURALNE. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
16. ↑ a b c Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): IV. USTRÓJ WŁADZY PAŃSTWOWEJ. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
17. ↑ Garlicka i Garlicki 2007 ↓, s. 11.
18. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 2. PREZYDENT REPUBLIKI CHORWACJI. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
19. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 3. RZĄD REPUBLIKI CHORWACJI. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
20. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 5. PROKURATURA. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
21. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): V. TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY REPUBLIKI CHORWACJI. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
22. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): VI. SAMORZĄD DZIELNICOWY, LOKALNY I OKRĘGOWY (REGIONALNY). KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
23. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 1. UMOWY MIĘDZYNARODOWE. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
24. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
25. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): VIII. ZMIANA KONSTYTUCJI. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
26. ↑ Teresa Maria Wójcik (tł.), Magdalena Petryńska (tł.): IX. POSTANOWIENIA KOŃCOWE. KONSTYTUCJA REPUBLIKI CHORWACJI z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. . sejm.gov.pl. . (pol.).
27. ↑ Składowski 2013 ↓, s. 85.
28. ↑ Składowski 2013 ↓, s. 86.

Bibliografia

• Anna Garlicka, Leszek Garlicki: Konstytucja Republiki Chorwacji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007. ISBN 978-83-7059-807-5.
• Janusz Karp, Marian Grzybowski: System konstytucyjny Chorwacji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007, seria: Systemy Konstytucyjne Państw Świata. ISBN 978-83-7059-806-8.
• Konstytucja Republiki Chorwacji. W: Konrad Składowski: System rządów w Republice Chorwacji. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, s. 65-104. ISBN 978-83-7525-951-3.

Linki zewnętrzne

• Konstytucja Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 r. według stanu prawnego na dzień 1 stycznia 2007 r. (pol.)

Konstytucje państw Europy

Państwa niepodległe	Albania Andora Armenia Austria Azerbejdżan Białoruś Belgia Bośnia i Hercegowina Bułgaria Chorwacja Cypr Czarnogóra Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Gruzja Hiszpania Holandia Irlandia Islandia Kazachstan Liechtenstein Litwa Luksemburg Łotwa Macedonia Północna Malta Mołdawia Monako Niemcy Norwegia Polska Portugalia Rumunia Rosja San Marino Serbia Słowacja Słowenia Szwajcaria Szwecja Turcja Ukraina Watykan Węgry Wielka Brytania Włochy
Terytoria zależne, autonomie, pozostałe terytoria	Abchazja Adygeja Adżaria Akrotiri i Dhekelia Autonomiczna Republika Krymu Azory Baszkiria Cypr Północny Czeczenia Czuwaszja Dagestan Gagauzja Gibraltar Górski Karabach Guernsey Inguszetia Jan Mayen Jersey Kabardo-Bałkaria Kałmucja Karaczajo-Czerkiesja Karelia Katalonia Komi Kosowo Madera Man Mari El Mordowia Nachiczewan Naddniestrze Osetia Południowa Osetia Północna Svalbard Tatarstan Udmurcja Wojwodina Wyspy Alandzkie Wyspy Owcze
Pozostałe twory	Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy z Rodos i z Malty

1. ↑ a b c d e f Leży całkowicie w Azji, ale historycznie jest traktowane jako państwo europejskie.
2. ↑ a b c d Leży w Azji całkowicie lub częściowo, w zależności od tego, jak określić granicę między Europą a Azją.
3. ↑ a b c Państwo transkontynentalne.
4. ↑ a b c d Kursywą zaznaczono państwa nieuznawane bądź częściowo uznawane