Jan z Damaszku

Wygląd przypnij ukryj Święty
Jan z Damaszku‏يوحنا الدمشقي‎
Ojciec Kościoła
prezbiter
święty mnich
Obrońca obrazów
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

ok. 675
Damaszek

Data i miejsce śmierci

ok. 749
Mar Saba

Czczony przez

Kościół katolicki,
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

4 grudnia (kat.),
4 grudnia (praw. liturgia według kal. jul.)
17 grudnia (praw. według kal. greg.)

Atrybuty

księga, pióro pisarskie, zwój

Jan z Damaszku, Jan Damasceński (arab. ‏يوحنا الدمشقي‎, Yuḥannā Al Demashqi, gr. Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, Iôannês ho Damaskênos, cs. Иоа́нн Дамаски́н; ur. ok. 675 w Damaszku, zm. ok. 749 w Mar Saba) – teolog, filozof, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego (święty mnich, преподобный), jeden z najwybitniejszych pisarzy chrześcijańskich, Ojciec Kościoła.

Żywot świętego

Jan urodził się w bogatej rodzinie mającej ogromne wpływy w Damaszku. Dziadek świętego, Mansur, poddał miasto Chalidowi ibn al-Walidowi w 635 roku. Ojciec, Sardżun ibn Mansur (Sergiusz), był odpowiedzialny za finanse kalifa Abd al Malika (685–705). Jan także pełnił tę funkcję aż do zwolnienia wielu chrześcijańskich urzędników przez kolejnego islamskiego władcę. Jan przeniósł się do klasztoru świętego Saby i wkrótce został wyświęcony na kapłana przez patriarchę jerozolimskiego Jana V (705–735).

Podejmował polemikę z nestorianami, jakobitami, monoteletami i islamem. Stanowczo przeciwstawiał się ikonoklazmowi. Twierdził, iż sam wizerunek nie jest przedmiotem adoracji, a zakazy przedstawiania istot żywych zawarte w Starym Testamencie zostały unieważnione przez Nowy Testament. Zajmował się także kontemplacją i możliwością poznania rzeczy duchowych. W jednym z dzieł pisał: „Ponieważ mamy podwójną naturę, będąc złożeni z duszy i ciała, nie możemy dotrzeć do rzeczy duchowych w oderwaniu od cielesnych. W ten sposób poprzez kontemplację cielesną dochodzimy do kontemplacji duchowej”. Święty oraz jego nauczanie wywarło ogromny wpływ na cesarzową Irenę, która na soborze nicejskim II w 787 przywróciła kult obrazów.

Świętemu Janowi przypisuje się autorstwo Kanonu Paschalnego – uroczystego hymnu wychwalającego zmartwychwstanie Chrystusa, śpiewanego podczas nocnego nabożeństwa paschalnego (Jutrznia paschalna) w rycie bizantyjskim, m.in. w Kościele prawosławnym i greckokatolickim.

Kult

Św. Jan z Damaszku na ikonie w St Nicholas Russian Orthodox Church (Dallas).

Jan z Damaszku był ostatnim wielkim ojcem Kościoła wschodniego.

W 1890 roku papież Leon XIII ogłosił go doktorem Kościoła.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne w Kościele łacińskim obchodzone jest w zwyczajnej formie rytu rzymskiego 4 grudnia, natomiast w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego 27 marca.

Cerkiew prawosławna wspomina świętego mnicha 4/17 grudnia, tj. 17 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

Patronat

Wierni modlą się do niego o pomoc w nauce śpiewu cerkiewnego oraz poprawnego i uduchowionego czytania pism religijnych. Jest też orędownikiem osób z paraliżem rąk.

Ikonografia

W zachodniej ikonografii św. Jan przedstawiany jest w chwili, kiedy anioł uzdrawia go, przykładając rękę, którą – według legendy – odciął mu cesarz bizantyjski Leon.

Atrybutem świętego jest księga i pióro pisarskie.

W ikonografii wschodniej święty przedstawiany jest jako stary mężczyzna z długą siwą brodą, mający na sobie czarne mnisze szaty. Na niektórych wyobrażeniach na głowie ma turban. Zawsze prawą rękę ma uniesioną w błogosławieństwie, a w lewej trzyma zwój, na którym widnieją słowa poświęcone Matce Bożej. Św. Jan jest jedną z głównych postaci na ikonach „Soboru Przenajświętszej Bogarodzicy”, gdzie trzyma zwój z napisem: „O Tobie raduje się wszelkie stworzenie”.

Przekłady w języku polskim

Ioannis Damasceni, Opera, 1603

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Podwójne datowanie.

Przypisy

  1. ↑ Benedykt XVI: Giovanni Damasceno (Udienza generale, Piazza San Pietro, Mercoledì, 6 maggio 2009). vatican.va, 2009. . (wł.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Doktorzy Kościoła
XIII wiek
XVI wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek
Święci poprzez kanonizację równoważną
Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedie internetowe: