Jacopo Tintoretto

Wygląd przypnij ukryj Jacopo Tintoretto

Autoportret (detal)
Data i miejsce urodzenia	29 września 1518 Wenecja
Data i miejsce śmierci	31 maja 1594 Wenecja
Narodowość	Włochy
Dziedzina sztuki	malarstwo rysunek
Epoka	manieryzm

Jacopo Tintoretto (właściwie Jacopo Robusti vel Jacopo Comin, ur. 29 września 1518 w Wenecji , zm. 31 maja 1594 tamże) – włoski malarz i rysownik okresu manieryzmu, jeden z głównych przedstawicieli szkoły weneckiej XVI wieku.

Życiorys

Grób Tintoretta w Kościele Madonny dell’Orto w Wenecji

Był synem farbiarza tkanin, stąd jego przydomek Il Tintoretto (pol. Farbiarczyk).

Przez całe życie związany był z rodzinną Wenecją.

Kształcił się w kręgu Bonifacia Veronesego, Parisa Bordona i Andrea Schiavone. Inspirowany dziełami Tycjana, Michał Anioła i Parmigianina.

Malował historie biblijne, żywoty świętych, przedstawienia mitologiczne, historyczne i alegoryczne oraz liczne portrety. Wykształcił styl pełen dynamiki i dramatycznej ekspresji. W kompozycjach religijnych stosował niezwykłe efekty świetlne, układy diagonalne i skróty perspektywiczne.

Tworzył cykle monumentalnych obrazów dekoracyjnych o tematyce głównie religijnej na zlecenie weneckich bractw religijnych i instytucji kościelnych, m.in.: dla Scuola di San Marco (1548–1566), Scuola Grande di San Rocco (56 płócien w latach 1564–1567, 1575–1581, 1583–1587) i Pałacu Dożów (1562–1587). Pracował też na zlecenie dworów w Pradze (ok. 1577–1578), Mantui (1578–1580) oraz Escorialu (1583 i 1587).

Zmarł podczas epidemii dżumy, po 2 tygodniach wysokiej gorączki, w wieku 75 lat. Pochowany został w swoim kościele parafialnym Madonna dell’Orto, w kaplicy po prawej stronie ołtarza głównego. Tam spoczywają też jego dzieci Domenico i Marietta. Dla tego kościoła namalował kilka obrazów, m.in. 2 monumentalne płótna: Sąd Ostateczny i Adoracja złotego cielca.

Jego dzieci: Marietta (1556–1590), Domenico (1562–1635) i Marco (1561–1637) również byli malarzami.

W znacznym stopniu pod wpływem Tintoretta ukształtował się jako artysta El Greco.

Dzieła

Cud świętego Marka (1548), Gallerie dell’Accademia, Wenecja

Lato (1555), National Gallery of Art, Waszyngton

Odnalezienie ciała św. Marka (1562-66), Pinakoteka Brera, Mediolan

Przeniesienie ciała św. Marka (1562-66), Gallerie dell’Accademia, Wenecja

Portret weneckiego admirała lata 70 XVI w., Muzeum Narodowe w Warszawie

Wniebowstąpienie (1578-81), Scuola Grande di San Rocco, Wenecja

Wieczerza w Emmaus – 1542–1543, olej na płótnie, 156 × 212 cm, Szépművészeti Múzeum, Budapeszt
Święty Jerzy – 1543–1544, olej na płótnie, 122 × 92 cm, Ermitaż, St. Petersburg
Bitwa pod Asolą – 1544–1545, olej na płótnie, 197 × 467,5 cm, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu (depozyt z kolekcji Barbara Piasecka Johnson)
Chrystus i jawnogrzesznica – ok. 1545, olej na płótnie, 117 × 168 cm, Galleria Nazionale d’Arte Antica, Rzym
Wulkan zaskakuje Wenus i Marsa – ok. 1545, 134 × 198, Stara Pinakoteka
Przemienienie Pawła – ok. 1545, olej na płótnie, 152 × 236 cm, National Gallery of Art, Waszyngton
Obmywanie nóg – ok. 1547, olej na płótnie, 210 × 533 cm, Prado, Madryt
Ostatnia Wieczerza – 1547, olej na płótnie, 157 × 443 cm, kościół San Marcuola, Wenecja
Poświęcenie Marii w świątyni – 1552, olej na płótnie 429 × 480 cm, kościół Madonna dell’Orto, Wenecja
Lato – 1555, olej na płótnie, 105.7 × 193 cm National Gallery of Art, Waszyngton
Św. Jerzy w walce ze smokiem – 1555–1558, National Gallery w Londynie
Zuzanna i starcy – ok. 1555, olej na płótnie, 147 × 194 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu, Wiedeń
Oswobodzenie Arsinoe – 1555–1556, olej na płótnie, 153 × 251 cm Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Sąd Ostateczny – 1558, olej na płótnie, 1450 × 590 cm, kościół Madonna dell’Orto, Wenecja
Wesele w Kanie – 1561, olej na płótnie, 435 × 535 cm, kościół Santa Maria della Salute, Wenecja
Portret weneckiego admirała – 1570, olej na płótnie, 81 × 68 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
Portret doży Pietra Loredano – ok. 1570, olej na płótnie, 127 × 100 cm, Muzeum Sztuk Pięknych, Budapeszt
Leda z łabędziem – ok. 1570, olej na płótnie, 162 × 218 cm, Galeria Uffizi, Florencja
Chrystus nad Morzem Galilejskim – 1575–1580, National Gallery of Art, Waszyngton
Powstanie Drogi Mlecznej – 1575, National Gallery w Londynie
Tarkwiniusz i Lukrecja – 1578–1580, olej na płótnie, 171 × 151,5 cm, Art Institute, Chicago
Judyta i Holofernes – ok. 1579, olej na płótnie, 188 × 251 cm, Prado, Madryt
Chrystus w domu Marii i Marty – ok. 1580, olej na płótnie, 200 × 132 cm, Stara Pinakoteka, Monachium
Danae – 1583–1585, olej na płótnie, 142 × 182 cm, Musée des Beaux-Arts, Lyon
Herkules wypędza Fauna z łoża Omfale – ok. 1585–1590, olej na płótnie, 112 × 106 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
Autoportret – ok. 1588, olej na płótnie, 63 × 52 cm, Luwr, Paryż
Zbieranie manny – 1590, olej na płótnie, 377 × 576 cm, kościół San Giorgio Maggiore, Wenecja
Złożenie do grobu – 1592–1594, olej na płótnie, 288 × 166 cm, kościół San Giorgio Maggiore, Wenecja
Ostatnia Wieczerza – 1592–1594, olej na płótnie 365 × 568 cm, kościół San Giorgio Maggiore, Wenecja

Gallerie dell’Accademia

Cud świętego Marka – 1548, olej na płótnie, 415 × 541 cm, Gallerie dell’Accademia Wenecja
Grzech pierworodny – ok. 1550, olej na płótnie, 150 × 220 cm, Gallerie dell’Accademia, Wenecja
Stworzenie zwierząt – 1550–1552, olej na płótnie, 151 × 258 cm, Gallerie dell’Accademia, Wenecja
Święci Jerzy i Ludwik z Tuluzy – 1552, Gallerie dell’Accademia, Wenecja
Przeniesienie ciała św. Marka – 1562, olej na płótnie, 398 × 315 cm, Gallerie dell’Accademia, Wenecja
Święty Marek ratujący Saracena – 1562, olej na płótnie, 398 × 337 cm, Gallerie dell’Accademia, Wenecja
Odnalezienie ciała św. Marka – 1562–1566, olej na płótnie, 405 × 405 cm Pinakoteka Brera, Mediolan
Dobrowolne podporządkowanie się prowincji – 1578–1585, olej na płótnie, Gallerie dell’Accademia, Wenecja

Scuola Grande di San Rocco

Sala dell’Albergo

Św. Roch uzdrawiający zadżumionych – 1549, olej na płótnie, 307 × 673 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Alegoria Św. Jana – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Alegoria Św. Marka – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Alegoria Św. Teodora – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Alegoria Miłości – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Alegoria Miłosierdzia – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Ukrzyżowanie – 1565, olej na płótnie 536 × 1224 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Chrystus przed Piłatem – 1565, olej na płótnie 515 × 380 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Cierniem koronowanie – 1566–1567, olej na płótnie, 285 × 400 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Św. Roch – 1583–1587, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Dźwiganie krzyża (Droga na Kalwarię) – Scuola Grande di San Rocco , Wenecja

Sala Zgromadzeń

Sklepienie
- Podniesienie spiżowego węża – 1575–1577, olej na płótnie 840 × 520 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Zesłanie manny – 1577, olej na płótnie, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Mojżesz sprawia, że woda tryska ze skały – 1577, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Adam i Ewa – 1577–1578, olej na płótnie, 265 × 370 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Drabina Jakubowa – 1577–1578, olej na płótnie, 660 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco,
- Objawienie Mojżesza – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Pascha – 1577-78 olej na płótnie, 265 × 370 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Słup ognia – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 275 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Eliasz wznoszony przez aniołów – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Rozmnożenie chleba – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
- Wizja proroka Ezechiela – 1577–1578, olej na płótnie, 660 × 265 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
- Ofiarowanie Izaaka – 1577–1578, olej na płótnie, 265 × 370 cm Scuola Grande di San Rocco Wenecja
Ściany
- Pokłon pasterzy – 1578–1581, olej na płótnie, 542 × 455 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Chrystus kuszony przez szatana – 1578–1581, olej na płótnie, cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Chrystus uzdrawia paralityka – 1578–1581, olej na płótnie, 533 × 529 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Rozmnożenie chleba i ryb – 1578–1581, olej na płótnie, 523 × 460 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Wskrzeszenie Łazarza – 1578–1581, olej na płótnie, 541 × 356 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Ostatnia Wieczerza – 1578–1581, olej na płótnie, 538 × 487 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Modlitwa w Ogrójcu – 1578–1581, olej na płótnie, 538 × 455 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Zmartwychwstanie – 1578–1581, olej na płótnie, 529 × 485 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Chrzest Jana Baptystę – 1579-81 olej na płótnie, 538 × 465 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Św. Roch – 1579–1581, olej na płótnie, 250 × 80 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Św. Sebastian – 1579–1581, olej na płótnie, 250 × 80 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
- Widzenie św. Rocha – ok. 1588, olej na płótnie, 495 × 246 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja

Sala nabożeństw

Wniebowstąpienie – 1578-1881, olej na płótnie, 539 × 325 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Pokłon Trzech Króli – 1582, olej na płótnie, 425 × 544 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Rzeź niewiniątek – 1582–1587, olej na płótnie, 422 × 546 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Maria z Egiptu – 1582–1587, olej na płótnie, 425 × 211 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Ucieczka do Egiptu – 1583–1587, olej na płótnie 422 × 580 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Maria Magdalena – 1583–1587, olej na płótnie 425 × 209 cm, Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Zwiastowanie – 1583–1587, olej na płótnie, 422 × 545 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja
Ofiarowanie w świątyni – 1587, olej na płótnie, 440 × 482 cm Scuola Grande di San Rocco, Wenecja

Pałac Dożów

Kuźnia Wulkana – 1576–1577, olej na płótnie, 145 × 156 cm Pałac Dożów, Wenecja
Minerwa i Mars – 1576–1577, olej na płótnie, 148 × 168 cm Pałac Dożów, Wenecja
Merkury i trzy Gracje – 1576–1577 olej na płótnie, 146 × 155 cm Pałac Dożów, Wenecja
Wesele Bachusa i Ariadny – 1577–1578, olej na płótnie, Pałac Dożów, Wenecja
Dobrowolne podporządkowanie się prowincji – 1578–1585, olej na płótnie, Pałac Dożów, Wenecja
Raj – 1588–1594, olej na płótnie 700 × 2200 cm, Pałac Dożów, Wenecja

Przypisy

↑ Unknown, Historyczno-sztucznie: 55. Jacopo Tintoretto , Historyczno-sztucznie, 2 stycznia 2014 .

Bibliografia

Karly Allen, Tintoretto, 501 wielkich artystów, red. Stephen Farthing, Warszawa: MWK, 2009 s. 92–93, ISBN 978-83-61065-32-6.
WendyW. Beckett WendyW., 1000 arcydzieł, EwaE. Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3, OCLC 749354342 .brak strony (książka)
Fabienne Gambrelle, Tintoretto, Siechnice: Eaglemoss Polska, 1999 (Wielcy Malarze; nr 49)
Marion Kaminski, Wenecja. Sztuka i architektura, Koeln: Koenemenn, 2001, ISBN 3-8290-8141-3.
Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3.
Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka, Wyd. 2, Warszawa: Nobilis, 2010 (rozdz. Pierwsze kino), ISBN 978-83-60297-38-4.
Krzysztof Niedałtowski, Zawsze Ostatnia Wieczerza, Warszawa: Twój Styl, 2006. ISBN 83-7163-508-7.
Maria Rzepińska, Malarstwo cinquecenta, Wyd. 2, Warszawa: WAiF, 1989. ISBN 83-221-0441-3.
Krystyna Secomska, Tintoretto, Warszawa: Arkady, 1984.
Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h.f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9.
Sztuka świata, t. 13, Leksykon L-Z, Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-4135-7.
Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy, t. 4, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 83-60688-18-4.
Stefano Zuffi, Francesca Castria, Malarstwo włoskie. Mistrzowie i arcydzieła, Warszawa 1998, ISBN 83-213-4061-X.

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (osoba):

Encyklopedia internetowa: