Józef Brandt

W dzisiejszym świecie Józef Brandt to temat, który przykuł uwagę milionów ludzi na całym świecie. Od wpływu na społeczeństwo po implikacje w sferze gospodarczej i politycznej, Józef Brandt to temat, który nie pozostawia nikogo obojętnym. W miarę rozwoju i ewolucji opinie na temat Józef Brandt wahają się od podziwu po kontrowersje, wywołując żarliwą debatę i prowokując do głębokiej refleksji. W tym artykule przeanalizujemy różne aspekty Józef Brandt i zbadamy jego znaczenie w życiu ludzi, a także jego wpływ na całe społeczeństwo.

Józef Brandt
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

11 lutego 1841
Szczebrzeszyn

Data i miejsce śmierci

12 czerwca 1915
Radom

Narodowość

Polak

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Monachium

Dziedzina sztuki

malarstwo

Muzeum artysty

Muzeum Józefa Brandta – oddz. Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku

Ważne dzieła
podpis
Odznaczenia
Order Królewski Maksymiliana za Naukę i Sztukę Order Zasługi Korony Bawarskiej Krzyż Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania)
Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Brandt herbu Przysługa (ur. 11 lutego 1841 w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 w Radomiu) – polski malarz, batalista, przedstawiciel szkoły monachijskiej.

Dzieła Józefa Brandta, oprócz muzeów polskich, znajdują się w kolekcjach muzeów Monachium, Berlina i Drezna[1].

Życiorys

Pochodził z zamożnej rodziny warszawskich lekarzy. Był synem Jana Brandta i jego żony Anny Krystyny Marianny (1811–1878) z d. Lessel. Jego dziadek Franciszek Brandt, profesor medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskał w 1824 roku nobilitację za wybitne zasługi w pracy naukowej. Jego dziadkiem od strony matki był znany architekt Fryderyk Albert Lessel. Gdy miał 5 lat zmarł jego ojciec, w związku z czym razem z matką zamieszkali u rodziny w majątku Grzmiące pod Radomiem.

Brandt ukończył gimnazjum w Instytucie Szlacheckim w 1858, a w 1859 podjął studia w École des Ponts et Chaussées w Paryżu, które miały go przygotować do zawodu inżyniera. W Paryżu poznał Juliusza Kossaka, który namówił go do podjęcia kariery artystycznej. Następnie przez kilka miesięcy uczył się w pracowni Léona Cognieta oraz korzystał z porad Kossaka i Henryka Rodakowskiego. Jesienią 1860 wrócił do Warszawy, po czym wyruszył z Kossakiem w podróż na Ukrainę i Podole, co wywarło fundamentalny wpływ na jego późniejszą twórczość. Zadebiutował w 1861 na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.

W 1862 r. Brandt wyjechał na studia do Monachium, gdzie kształcił się w pracowni Alexandra Strähubera(inne języki), a potem w klasie kompozycji Karla Pilotyego na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (w połowie lutego 1863 r. zgłosił się do Antikenklasse)[2]. Największy wpływ na rozwój jego talentu miała praca od maja 1863 roku w prywatnym atelier wybitnego niemieckiego batalisty Franza Adama. W 1869 roku obraz Powrót spod Wiednia – Tabor został zakupiony do zbiorów cesarza Austrii Franciszka Józefa.

W 1870 roku z powodu popularności wśród niemieckiej krytyki i kolekcjonerów zamieszkał na stałe w Monachium, gdzie otworzył pracownię. Od 1875 r. prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m.in. Aleksander Gierymski, Bohdan Kleczyński, Alfred Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. Tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Twórczość Brandta cechuje literackie ujęcie tematu, realizm szczegółów, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu. Od młodości fascynował się dziejami XVII wiecznej Polski, a na jego sztukę wpływ miały podróże odbywane na Kresy dawnej Rzeczypospolitej (obrazy „Chodkiewicz pod Chocimiem”, „Odbicie jasyru pod Martynowem”). Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie oraz literaturę (Trylogia Henryka Sienkiewicza)[3]. W 1875 powołano go na członka Berlińskiej Akademii Sztuki.

Józef Brandt, portret Jadwigi Golcz

W 1877 r. ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową (1847–1938), właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie spędzał letnie wakacje, tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia (obecnie w Orońsku znajduje się Centrum Rzeźby Polskiej). Posiadłość szybko stała się miejscem pracy twórczej nie tylko Brandta, ale również zaprzyjaźnionych malarzy, którzy wspólne plenery i dyskusje nazywali żartobliwie „Wolną Akademią Orońską”[4]. W 1900 roku Brandt został wybrany honorowym członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Pradze. W okresie późniejszym, po 1900 roku, można zaobserwować w dziełach Brandta popadanie w manierę i rutynę[5]. Wskutek działań wojennych w 1915 rodzina Brandtów została zmuszona do opuszczenia Orońska. Malarz zmarł 12 czerwca t.r. w swoim mieszkaniu w Radomiu przy ul. Szerokiej (ob. Piłsudskiego) 9 w kamienicy nazywanej „Domem Brandta”. Został pochowany na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim w kw. 5A[4].

Pozostawił dwie córki: najstarsza, Maria Krystyna (1878–1912) poślubiła w 1899 roku malarza Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza (1869–1927), a po rozwodzie z nim w 1905 r. hr. Józefa Tyszkiewicza (1869–1912).

Józef Brandt stworzył kolekcję dawnej broni, strojów, instrumentów muzycznych i historycznych rekwizytów, które przekazał w testamencie narodowi polskiemu.

Do naśladowców jego twórczości należał m.in. Władysław Szerner. Józef Brandt bywa określany jako najwybitniejszy polski malarz batalistyczny XIX wieku[6]. W 2018 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się pierwsza szeroka prezentacja prac Józefa Brandta.

Upamiętnienie

Pomnik Józefa Brandta w Orońsku

W Kielcach jedna z ulic nosi jego imię, natomiast w Orońsku na cześć artysty postawiono pomnik.

Odznaczenia

Wybrane dzieła

Tablica ku czci Józefa Brandta umieszczona na kamienicy przy ulicy Piłsudskiego 9 w Radomiu, w której artysta zmarł

Przypisy

  1. ↑ Stanislao Zaleski: Józef Brandt. Enciclopedia Italiana (1930). treccani.it. . (wł.).
  2. ↑ I. Królewska Akademia Sztuk Pięknych..., H. Stępień, M. Liczbińska, Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828–1914 (materiały źródłowe), wyd. II, Kraków: Agencja Wydawniczo-Reklamowa Chors, 1994, s. 8, ISBN 83-903086-1-4.
  3. ↑ Brandt Józef, Encyklopedia PWN , Wydawnictwo Naukowe PWN .
  4. ↑ a b Halina Stróżewska, Brandt Józef, Ryszard Brykowski (red.), Biogramy zasłużonych Zmarłych, Cmentarz rzymskokatolicki w Radomiu przy dawnym Trakcie Starokrakowskim obecnie ul. B. Limanowskiego, Radom: Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu, 1997, s. 77, ISBN 83-7204-005-2.
  5. ↑ Józef Brandt | Życie i twórczość | Artysta | Culture.pl, „Culture.pl” (ang.).
  6. ↑ Wyborcza.pl , warszawa.wyborcza.pl .
  7. ↑ Halina Stępień: Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1856–1914. Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, 2003, s. 157.
  8. ↑ a b Brandt, Józef (Josef von Brandt). porta-polonica.de. .
  9. ↑ Odkrycie Włodzimierza Kalickiego: Sławny obraz Józefa Brandta „Czarniecki pod Koldyngą” przedstawia inną bitwę, gazeta.pl 27.5.2012.
  10. ↑ Konrad Niciński: Józef Brandt, „Czarniecki pod Koldyngą”. culture.pl. . (pol.).
  11. ↑ Piotr Policht: Józef Brandt, „Wyjazd z Wilanowa Jana III i Marysieńki Sobieskich”. culture.pl. . (pol.).
  12. ↑ Polska odzyskała ważny obraz Józefa Brandta – Dla Kultury , 20 grudnia 2024 (pol.).

Bibliografia

  • Anna Bernat, Józef Brandt, Warszawa: Edipresse, 2007, ISBN 978-83-7477-215-0.
  • Ewa Micke-Broniarek, Józef Brandt, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2005 (W Zwierciadle Sztuki), ISBN 83-7384-175-X.
  • Janusz Derwojed, Józef Brandt, Warszawa: Arkady, 1969.
  • Irena Olchowska-Schmidt, Józef Brandt, Kraków: Kluszczyński, 1996 (Mistrzowie Malarstwa Polskiego), ISBN 83-86328-63-0.
  • Teresa Sowińska, Józef Brandt, Warszawa: KAW, 1976 (ABC Sztuki)
  • Włodzimierz Kalicki. Co zdobywa Czarnecki?. „Gazeta wyborcza”, 28 maja 2012. 

Literatura dodatkowa

Linki zewnętrzne