Chłop (Bruzda Zbąszyńska)

Ten artykuł dotyczy jeziora na Bruździe Zbąszyńskiej. Zobacz też: inne obiekty geograficzne o tej nazwie.

Chłop

Jezioro Chłop widziane z powietrza
Położenie
Państwo	Polska
Region	Bruzda Zbąszyńska
Wysokość lustra	53,7 m n.p.m.
Wyspy	1
Morfometria
Powierzchnia	222,5–227,8 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	4150 m 975 m
Głębokość • średnia • maksymalna	9,0 m 23,0 m
Długość linii brzegowej	12350 m
Objętość	20579,6 tys. m³
Hydrologia
Klasa jakości wody	II (2019)
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie gminy Pszczew Chłop
Położenie na mapie Polski Chłop
Położenie na mapie województwa lubuskiego Chłop
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego Chłop
52°26′51″N 15°47′53″E/52,447500 15,798056
Multimedia w Wikimedia Commons

Chłop – jezioro rynnowe położone na terenie Pszczewskiego Parku Krajobrazowego, w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Pszczew. Około 1 km od północnego krańca zbiornika położona jest miejscowość Pszczew.

Jezioro Chłop położone jest w środkowej części Pszczewskiego Parku Krajobrazowego^[1]. Południowo-wschodnim brzegiem jeziora przebiega granica województwa lubuskiego i wielkopolskiego. Jezioro Chłop to zbiornik pochodzenia rynnowego, dość duży i stosunkowo głęboki^[2]. Rozciąga się z północy na południe. Ma dobrze rozwiniętą linię brzegową z wąską, krętą zatoką w części wschodniej, w którą od południa wcina się duży półwysep zwany Jelenią Głową^[3]. Jezioro otoczone niemalże w całości lasami. Przy wschodnim brzegu jeziora rozciągają się wniesienia, z których najwyższe, Góra Wysoka, wznosi się na 101 m n.p.m.^[2] Na jeziorze jest jedna niewielka wyspa. Dno zbiornika jest zróżnicowane, oprócz kilku głęboczków występują liczne wypłycenia^[2]. Do jeziora uchodzą trzy niewielkie cieki, z których dwa okresowo wysychają. Nadmiar wód odprowadzany jest na południe niewielką strugą do jeziora Wędromierz^[4].

Jezioro pojawia się w źródłach już w 1460 roku – początkowo jako Chlop, a następnie: Chlop (1564, 1594), Chłop (1640), Klop See (1845), Klopp See (1940)^[5]. Obecnie w użyciu jest zestandaryzowana nazwa Chłop, a państwowy rejestr nazw geograficznych nie wymienia żadnej nazwy obocznej lub dodatkowej^[6].

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 227,8 ha^[7], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 222,5 ha^[8]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 215 ha^[9].

Średnia głębokość zbiornika wodnego to 9,0 m, a maksymalna – 23,0 m. Objętość jeziora wynosi 20 579,6 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 4150 m, a szerokość 975 m. Długość linii brzegowej wynosi 12 350 m^[7].

Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1996) lustro wody znajduje się na wysokości 53,7 m n.p.m.^[7], natomiast według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 52,5 m n.p.m.^[10]

Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski jezioro jest położone na terenie zlewni dziesiątego poziomu Bezpośrednia zlewnia jeziora Chłop^[11]. Identyfikator MPHP to 187875921^[11]. Zlewnia bezpośrednia jeziora wynosi 77,2 km²^[4].

W systemie gospodarki wodnej jezioro tworzy jednolitą część wód o kodzie PLLW10360^[11]. Administratorem jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu – utworzył on obwód rybacki obejmujący wody tego zbiornika wodnego o nazwie: Obwód rybacki jeziora Chłop na cieku Struga Wrońska – Nr 1^[12]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Gospodarstwo Rybackie Trzciel^[13].

Jezioro pełni funkcje rekreacyjne. W 2006 roku nad jeziorem znajdowało się kilka ośrodków wypoczynkowych, dwa pola namiotowe oraz liczne domki letniskowe^[4]. Na wschodnim brzegu akwenu w pobliżu Góry Wysokiej znajduje się jedna z trzech identycznych wież widokowych zbudowanych przez gminę Pszczew. Wieża mierzy 18,66 m^[14].

W latach 1985, 1994, 2000 i 2006 roku wody jeziora zostały zaliczone do II klasy czystości. Porównanie wyników z poszczególnych lat pozwala stwierdzić, że jakość wód jeziora Chłop nie uległa znaczącym zmianom. Na przestrzeni lat przeźroczystość wód wahała się w zależności od pory roku w przedziale od 1,7 do 3,7 metra. Inspektorzy WIOŚ wskazali, że na utrzymanie jakości wód wpłynęła budowa w 1996 roku oczyszczalni ścieków dla Pszczewa, wraz z odprowadzeniem oczyszczonych ścieków bezpośrednio do Obry, poza zlewnię jeziora. Pozytywny wpływ na utrzymanie czystości wód miało również zamknięcie gorzelni w Pszczewie, która odprowadzała ścieki bezpośrednio do jeziora^[4].

Jezioro Chłop zostało zakwalifikowane jako dość odporne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o dobrych warunkach naturalnych. Negatywny wpływ na ten wskaźnik ma niski poziom stratyfikacji termicznej oraz iloraz długości linii brzegowej do objętości akwenu. Pozytywnie na odporność jeziora wpływa niewielki udział wymiany wód w ciągu roku (40%), niewielka powierzchnia zlewni bezpośredniej jeziora w porównaniu do jego objętości, dość duża głębokość średnia oraz przewaga lasów w bezpośrednim otoczeniu jeziora^[4].

Badania z 2020 roku zaliczyły wody jeziora do wód o dobrym stanie ekologicznym, co odpowiada II klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o drugiej klasie, był stan ekologiczny makrofitów, ichtiofauny oraz bezkręgowców bentosowych, podczas gdy stan fitoplanktonu oraz fitobentosu oceniono jako bardzo dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, stwierdzając przekroczenie dopuszczalnego stężenia w tkankach ryb PBDE, rtęci oraz heptachloru. Przeźroczystość wód została określona na 2,8 metra^[15].

Jezioro znajduje się na terenie utworzonego w 1986 roku Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz w granicach dwóch obszarów sieci Natura 2000: specjalnego obszaru ochrony siedlisk „Rynna Jezior Obrzańskich” PLH080002 i obszaru specjalnej ochrony ptaków „Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry” PLB080005^[16][17][18].