Anarchistyczne FAQ

Anarchistyczne FAQ (ang. An Anarchist FAQ) – FAQ napisane przez międzynarodową grupę roboczą anarchistów społecznych połączonych przez internet^[1][2]. Dokumentuje ono anarchistyczną teorię i idee oraz opowiada się za anarchizmem społecznym^[3][4]. Zgłębia również inne kwestie dyskusyjne wewnątrz ruchu anarchistycznego i kontruje popularne argumenty przeciw anarchizmowi. Jest nieustannie rozwijane od 1995. Mimo że z początku było jedynie krytyką anarchokapitalizmu, do chwili swojej oficjalnej publikacji przerodziło się w ogólne wprowadzenie do anarchizmu.

FAQ jest publikowane zgodnie z zasadami licencji GNU Free Documentation License (copyleft) i jest dedykowane „milionom anarchistów, żyjących lub zmarłych, którzy próbowali i próbują stworzyć lepszy świat”. Zostało oficjalnie opublikowane online 19 lipca 1996 „by uczcić Rewolucję Hiszpańską z 1936 r. oraz bohaterstwo hiszpańskiego ruchu anarchistycznego".

Pracę nad FAQ zostały rozpoczęte w 1995, gdy grupa anarchistów połączyła siły w celu napisania FAQ sprzeciwiającemu się twierdzeniom kapitalistów jakoby byli oni częścią ruchu anarchistycznego. Uczestniczący w projekcie spędzili wiele godzin na internetowym debatowaniu z samozwańczymi anarcho-kapitalistami o kwestii kompatybilności anarchizmu z kapitalizmem. Ostatecznie, grupa internetowych aktywistów zdecydowała się napisać FAQ tłumaczące dlaczego w ich mniemaniu kapitalizm i anarchizm są niekompatybilne. Mimo że FAQ zostało napisane przez wielu współtwórców, głównymi uczestnikami, wymienionymi we wprowadzeniu są: Iain McKay (główny współtwórca i redaktor), Gary Elkin, Dave Neal i Ed Boraas, którzy określają się jako Kolektyw Redakcyjny Anarchistycznego FAQ (The Anarchist FAQ Editorial Collective)^[5]. Jednakże, redaktorzy ostatecznie zdecydowali, że anarchistyczne FAQ, które skupia się na szerzej pojętym anarchizmie byłoby lepszym pomysłem niż ograniczanie się do obalania koncepcji anarcho-kapitalizmu, i tak narodziło się FAQ. Autorzy zauważają, że „nadal nosi ślady swojej przeszłości. Na przykład poświęca postaciom pokroju Ayn Rand, Murraya Rothbarda itp. o wiele za dużo uwagi poza sekcją F – naprawdę nie są one aż tak istotne^[5].”

FAQ zostało wydane w wersji książkowej przez AK Press, Oakland/Edinburgh

• Tom I: 2008, 558 stron, ISBN 978-1-902593-90-6.
• Tom II: 2012; 550 stron, ISBN 978-1-84935-122-5.

Autorzy FAQ utożsamiają się ze społecznymi odłamami anarchizmu (rozumianymi jako anarchokomunizm, anarchosyndykalizm, anarchokolektywizm i Proudhonowski mutualizm)^[6]. Mimo to, FAQ prezentuje i omawia inne szkoły myśli anarchistycznej, takie jak anarchizm indywidualistyczny, anarcha-feminizm oraz mniej znane teorie, takie jak platformizm czy anarchoprymitywizm. Cytuje fragmenty dzieł różnorodnych autorów tych szkół a jego bibliografia zawiera ponad 500 źródeł. Według FAQ anarchizm jest synonimem libertariańskiego socjalizmu, wolnościowego socjalizmu oraz libertariańskiego komunizmu i wolnościowego komunizmu^[7].

Ze względu na różnorodność idei anarchistycznych, autorzy zdają sobie sprawę, że wielu anarchistów nie zgodzi się ze wszystkim co opisuje FAQ^[5]. Jednakże, wyrażają swoje przekonanie, że „większość anarchistów zgodzi się z większością prezentowanych przez nas treści i uszanuje te fragmenty z którymi się nie zgadzają jako autentyczne wyrazy anarchistycznych idei i ideałów”.

FAQ przedstawia wewnętrzne spory w myśli anarchistycznej, takie jak różnice zdań między anarchistami społecznymi a indywidualistycznymi^[6]. Jako przedstawiciele anarchizmu społecznego, autorzy tłumaczą swój punkt widzenia na anarchizm indywidualistyczny, twierdząc, że mimo jego znaczenia zawiera on pewne sprzeczności oraz „liczne wady”, utrzymując, że doprowadziłby do „hierarchicznego i nie-anarchistycznego społeczeństwa”^[8]. Bronią się także przed indywidualistyczną krytyką wymierzoną w anarchizm społeczny, twierdząc, że „znaczna część tego sprzeciwu jest zakorzeniona w nieporozumieniach i czasami wręcz przekłamaniach”.

FAQ nie zalicza anarcho-kapitalizmu jako części anarchizmu indywidualistycznego ani jako części anarchizmu w ogóle. Autorzy FAQ tłumaczą i krytykują anarcho-kapitalizm w sekcjach F i G. Utrzymują, że „poza siecią są nieistotni a w sieci są po prostu drażniący” a ich argumenty określają jako „bezmyślne”^[5].

FAQ otrzymało pochwały z wielu źródeł. Anarchosyndykalistyczna Solidarity Federation określiła je jako „bezcenne źródło” „wysoce polecane” osobom chcącym „zdobyć większą wiedzę na temat anarchizmu”^[9]. Flint Jones, członek NEFAC pochwalił FAQ jako „najbardziej kompleksowe dostępne źródło”^[10]. Irlandzka grupa anarchistyczna Workers Solidarity Movement, nazwała je „głównym źródłem informacji o anarchizmie w Internecie”^[11]. Quebecki anarchista Normand Baillargeon nazywa je „monumentalnym i niezastąpionym FAQ poświęconym anarchizmowi”^[12]. FAQ było przytoczone przez uczonego Josepha M. Reagle Jr. „ przykład założeń ”^[13]. FAQ było cytowane w wielu publikacjach, takich jak Viable Utopian Ideas: Shaping a Better World (2003) Arthura Shostaka^[14] oraz Utopia and Organization (2002) Martina Parkera^[15]. Zostało określone jako „bardzo kompleksowe” przez Paula Grahama i Johna Hoffmana w ich Introduction to Political Ideologies (2006)^[16]. Różne wersje FAQ zostały przetłumaczone na wiele języków oraz zawarte w każdej stabilnej wersji Debiana od 1999^[17][18].

Starsza wersja FAQ została skrytykowana przez jednego z anarcho-kapitalistów, przeciwko któremu była wymierzona. W 1997 David D. Friedman, odnosząc się do wersji z 1996 skarżył się na, jak sam to określił, „nieodpowiedzialność” autorów, która objawiała się błędami w ich przedstawieniu historii Islandii oraz przypisywaniu mu pozycji, której nie zajął. Twierdził, że metodologią autorów było najpierw „zmyślanie faktów”, a potem poprawianie błędów, dopiero gdy im je wytknął, w nadziei przedstawienia w końcu faktycznego stanu rzeczy^[19]. Autorzy poprawili błędne przedstawienie poglądów Friedmana gdy dotarła do nich jego krytyka^[20]. Mimo że przyznali się do nieścisłości dotyczących średniowiecznej Islandii w wersji FAQ z 1996 oraz braku odpowiedniej weryfikacji niektórych faktów, zaprzeczyli jakoby oznaczało to „lekceważenie prawdy” i twierdzą, że ich krytyka pozostaje aktualna mimo „poważnych błędów w szczegółach”^[20][21].

Anarchista mutualistyczny i indywidualistyczny Kevin Carson nazwał FAQ „monumentalnym kompendium anarchistycznej historii, teorii i praktyki”. Jednakże, Carson nie zgodził się z przedstawioną w FAQ analizą anarcho-kapitalizmu^[22]. Odniósł się do podejścia FAQ do anarcho-kapitalizmu jako o „najsłabszym elemencie FAQ”, kontynuując „ uważam anarcho-kapitalizm za zdecydowanie odbiegający od klasycznego indywidualistycznego anarchizmu, odrzucam również jakiekolwiek ogólnikowe twierdzenie jakoby nie byli oni ‘prawdziwymi anarchistami’”^[22].

Polskie tłumaczenie Anarchistycznego FAQ było publikowane pod adresem anarchifaq.most.org.pl od kwietnia 2002 do grudnia 2008. Zostały wówczas przetłumaczone sekcje do H.1^[23].

W 2017 projekt tłumaczenia został reaktywowany przez nowy kolektyw, koordynujący prace poprzez facebookową grupę „Anarchistyczne FAQ – tłumaczenie na polski”^[24]. Za cel postawiono sobie dostosowanie oryginalnego tłumaczenia do nowoczesnych standardów webowych jak i uzupełnienie brakujących sekcji^[25]. Uczestniczący zdecydowali się zacząć od sekcji I – uznanej przez nich za najpilniej wymagającą polskiego tłumaczenia. W 2019 powstała strona anarchizm.info, na której publikowane są nowo przetłumaczone podsekcje jak i oryginalne tłumaczenie.

• Anarchizm – najczęściej zadawane pytania – nowe tłumaczenie na język polski (od 2017)
• An Anarchist FAQ. anarchism.pageabode.com. . – anglojęzyczny oryginał