Zapatystowska Armia Wyzwolenia Narodowego

Wygląd przypnij ukryj Flaga EZLN

Zapatystowska Armia Wyzwolenia Narodowego (hiszp. Ejército Zapatista de Liberación Nacional, EZLN) – ruch rewolucyjny powstały dla ochrony interesów rdzennych mieszkańców Meksyku.

Nazwa

Termin „zapatystowska” wywodzi się od nazwiska historycznego chłopskiego lidera Emiliana Zapaty, którego EZLN obrała za swojego patrona. Aktywiści ruchu określani są jako „zapatyści“.

Historia

Została założona przez społeczność indiańską stanu Chiapas w 1983 roku. Pierwotnie pełniła funkcję samoobrony, która miała chronić ludność przed uzbrojonymi bandami, zatrudnianymi przez właścicieli ziemskich. Międzynarodową sławę EZLN przyniosła rebelia zapoczątkowana 1 stycznia 1994 roku. Od 2 do 5 tysięcy rebeliantów zajęło wtedy największe miasta Chiapas: San Cristóbal de las Casas, Altamirano, Las Margaritas i Ocosingo. Powstańcy zdołali utrzymać kontrolę nad nimi przez kilka godzin, następnie zostali oni wyparci na tereny leśne. W walkach zginęło po kilkadziesiąt osób z grona partyzantów, wojska i cywilów, prawdopodobnie kilkudziesięciu pojmanych partyzantów zostało rozstrzelanych przez wojsko.

12 stycznia 1994 roku rozpoczęły się rozmowy pokojowe pomiędzy EZLN a rządem. 27 stycznia reprezentanci obu stron podpisali porozumienie o zawieszeniu broni i zwolnieniu jeńców.

Uzbrojony zapatysta w 1999 roku

W lutym 1995 roku siły bezpieczeństwa podjęły się nieudanej próby schwytania dowódców EZLN. Operacja wywołała protesty społeczne – na ulice miast Chiapas wyszło 100 tysięcy zwolenników zapatystów. W marcu parlament Meksyku przyjął prawo, ułatwiające załagodzenie konfliktu i wznowienie rozmów z powstańcami. Powstała specjalna komisja, mająca wspierać proces pokojowy. Trwające miesiącami negocjacje były wielokrotnie zrywane i wznawiane.

W lutym 1996 roku przedstawiciele EZLN i rządu podpisali w San Andrés porozumienie przyznające Indianom autonomię. Postanowienia umowy nie zostały przez rząd zrealizowane, co doprowadziło do ponownego wybuchu walk. 22-23 grudnia 1997 roku wspierana przez rząd grupa paramilitarna zmasakrowała wieś Acteal. Zginęło 43-45 cywilów.

W połowie 1998 roku wytyczono granicę między siłami rządowymi a zapatystami. Od tego czasu EZLN częściowo zdemobilizowała się. W lutym 2001 roku członkowie ruchu apelowali w Kongresie o realną autonomię dla ludności tubylczej. W kwietniu tego samego roku wprowadzono ustawę dotyczącą uznania praw Indian. Nie spełniła ona jednak oczekiwań zapatystów. Rozczarowani zapatyści zdecydowali się na wprowadzenie porozumień z San Andrés metodą faktów dokonanych. Równocześnie zawiesili oni rozmowy z rządem i odrzucili władzę państwa. EZLN utworzył strefy autonomiczne, które de facto uznane zostały przez rząd. Pod faktyczną władzą EZLN znalazło się około 100 tysięcy ludzi.

Marsz aktywistów EZLN w 2012 roku

Do dzisiaj trwają walki pomiędzy zapatystami a siłami paramilitarnymi wspieranymi przez lokalną administrację. Od 1994 roku w konflikcie w Chiapas ginie około 100 osób rocznie.

Ruch formalnie nie posiada przywódcy. Za nieformalnego lidera EZLN uchodzi Rafael Guillén Vicente znany szerzej pod pseudonimem „Subcomandante Marcos”.

Ideologia

Początkowo miała charakter marksistowski, obecnie doktryna EZLN jest synkretyczną mieszanką socjalizmu, teologii wyzwolenia i wolnościowego municypalizmu.

Zapatyści nie są rebeliantami w tradycyjnym ujęciu tego słowa, nie dążą do przejęcia władzy w kraju. Jak sami deklarują, są ruchem protestu przeciwko strukturze, która umożliwiła dominację korporacji międzynarodowych.

Wśród żądań zapatystów znajdują się postulaty przyznania autonomii rdzennej ludności, wprowadzenia demokracji bezpośredniej i rezygnacji z neoliberalizmu.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Ruch Zapatystów. portalwiedzy.onet.pl. . (pol.).
  2. ↑ a b Bernard Duterme: Zapatyści już niemodni, ale wciąż żywi. monde-diplomatique.pl. . . (pol.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Marcin Rzepa: Rewolta zapatystów w Meksyku – wojowniczy Indianie czy świadomi obywatele?. nowyobywatel.pl. . (pol.).
  4. ↑ a b Marcin Rzepa: Meksyk: Zapatyści przypominają o sobie w rocznicę masakry. news.money.pl. . (pol.).
  5. ↑ Subcomandante Marcos, Encyclopædia Britannica   (ang.).

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (formacja partyzancka):Encyklopedia internetowa: