Murale – sztuka na dużą skalę
Murale, zwane też graffiti ścienne, to sztuka, która zaczyna zdobywać coraz większą popularność w Polsce. Dzięki temu, że jest to forma sztuki, którą można znaleźć w przestrzeni publicznej, jest ona łatwo dostępna dla każdego, a co równie ważne, dla każdego zrozumiała. W tym artykule postaram się w sposób jak najbardziej przystępny przedstawić historię i rozwój murale oraz opowiedzieć, co takiego przyciąga nas w ich oglądaniu i tworzeniu.
Historia murale
Historia murale sięga czasów starożytnych. Już wtedy w różnych kulturach na ścianach pojawiały się obrazy, które miały nie tylko wartość artystyczną, ale i pełniły funkcję społeczną, np. przedstawiały ważne wydarzenia, propagowały ważne idee lub przekazywały wiedzę.
W Polsce sztuka murale zaczynała swoją karierę już w latach 40. i 50. XX wieku. Wtedy to na budynkach w różnych miastach pojawiały się pierwsze freski, malowidła i inne dekoracje ścienne. Jednym z najważniejszych artystów tego nurtu był Józef Mehoffer, który stworzył m.in. freski w sali im. Tadeusza Reytana w warszawskim Zamku Królewskim.
W wiekach kolejnych muralarstwo w Polsce nie było już tak popularne, ale na początku lat 90. zaczęła się jego renesans. Wtedy to na murach w różnych miastach zaczynały pojawiać się malowidła o różnej tematyce – od abstrakcyjnych kompozycji po realistyczne postacie i sceny. Często były to wyraz protestów społecznych czy wyraz solidarności z innymi grupami.
Murale w Polsce dziś
Dziś sztuka murale ma w Polsce swoich wielbicieli i entuzjastów. Coraz więcej artystów oraz organizacji dzięki współpracy z ratuszami, mieszkańcami czy prywatnymi inwestorami tworzy barwne malowidła na wielkich płaszczyznach budynków, przy czym każdy mural jest unikatowy. Do największych i najważniejszych w kraju należą malowidła na warszawskiej Pradze, w Łodzi czy w Gdyni.
Znaczenie i funkcje murale
Murale, które w przeciwieństwie do graffiti, są legalnie malowane i zgodne ze standardami estetycznymi, zaczynają pojawiać się w coraz większej ilości miast w Polsce. Dlaczego? Ich wartość jest wielowymiarowa. Przede wszystkim, murale ożywiają przestrzeń miejską, która często bywa ponura i mało atrakcyjna dla mieszkańców i turystów.
Dobrze dobrane malowidło na ścianie, może stać się jego ozdobą, a nawet symbolem danego miejsca, np. jak monumentalny mural na jednej z hal targowych w Poznaniu, przedstawiający tamtejszych kupców. Murale niosą też wartościowe treści, np. przypominają o ważnych wydarzeniach, ludziach czy miejscach, jak to ma miejsce w przypadku muralu z portretami Poli Negri i Ireny Kwiatkowskiej w Krakowie.
Tworzenie murale
Tworzenie murale to złożona i trudna próba, wymagająca od artysty nie tylko dużych zdolności rysunkowych, ale i wyczucia estetyki oraz umiejętności pracy na dużej przestrzeni. Istotne jest również wykorzystanie odpowiedniej techniki malarskiej, która pozwoli na uzyskanie trwałego i efektownego efektu.
Większość muralistów pracuje zwykle na zlecenie (np. od właściciela budynku), jednak często w miastach organizowane są akcje, podczas których artyści uliczni mają możliwość malowania na specjalnie wyznaczonych fragmentach murów wraz z innymi artystami.
Kontrowersje związane z murale
Choć murale są zwykle malowane zgodnie z prawem, to jednak nie brakuje wokół nich kontrowersji. Przede wszystkim, niektórzy mieszkańcy obawiają się, że barwne malowidło na ścianie może zepsuć wygląd ich budynku lub sąsiadztwa.
Pojawiają się też opinie, że murale przyciągają do miejsc, w których powstają, rozmaite nieporządki czy problemy związane z nieodpowiednim zachowaniem niektórych osób, co powoduje, że nie każdy jest zwolennikiem tej formy sztuki.
Podsumowanie
Murale to nie tylko barwne obrazy, ale przede wszystkim sztuka, która wnosi wiele do codziennego życia mieszkańców, żywiąc naszą ciekawość, inspirując i dając nam możliwość przemyślenia ważnych kwestii. Współczesne murale w Polsce to również świetna promocja miasta czy budynku, które stają się bez wątpienia bardziej atrakcyjne i rozpoznawalne.
Cieszą się one rosnącą popularnością, a ich twórcy-sztukierzy są coraz bardziej rozpoznawalni i szanowani. Korzyści, jakie niosą ze sobą murale, przeważają jednak nad ewentualnymi wadami, a fakt, że są one dostępne dla każdego, sprawia, że stanowią one istotny element naszego dziedzictwa kulturowego.