Morza i oceany

Morza i oceany są jednymi z najważniejszych elementów Ziemi, które wpływają na życie nas oraz innych istot na naszej planecie. Są one źródłem wielu bogactw naturalnych, ale także wymagają szczególnej troski ze względu na ich wrażliwość na zmiany klimatu oraz zanieczyszczenia. W tym artykule omówimy największe morza i oceany na świecie, podział ich ekosystemów oraz wpływ człowieka na ich stan.

1. Z czego składają się morza i oceany?

Zacznijmy od podstaw – czym w ogóle są morza i oceany? Są to wielkie powierzchnie wody, które otaczają lądy Ziemi. Zajmują około 71% powierzchni naszej planety. Woda w nich zwykle jest słona (choć nie zawsze) i jest ona transportowana dzięki różnym prądom morskim.

W skład morza oraz oceanu wchodzą różne elementy, takie jak:
- woda (jest to oczywiste, prawda?);
- fauna i flora wodna;
- detrytus oraz piasek;
- minerały i surowce mineralne;
- różne pozostałości po organizmach morskich.

Wody morza i oceanu są podzielone na różne strefy głębokościowe, które różnią się od siebie pod względem temperatury, ciśnienia oraz dostępności światła. Na przykład:
- epipelagial to strefa gdzie występuje światło słoneczne – tam może rozwijać się fitoplankton, który jest podstawą żywienia dla wielu organizmów morskich.
- mezopelagial to obszar położony od 200 do 1000 metrów pod powierzchnią – jest tam ciemno i jest słabo dostępne światło.
- baty-pelagial to strefa od około 1000 metrów do dna – tam panuje totalna ciemność.

2. Podział ekosystemów w morzach i oceanach

Ekosystemy morskie to niezwykle różnorodny świat, składający się z wielu organizmów, które żyją w harmonii. Podzielmy go na trzy główne kategorie:
- pelagial to obszary wody, które zawierają w sobie wolno pływające organizmy, takie jak ryby, krewetki, kalmary oraz wieloryby;
- bentos to miejsce, gdzie organizmy pobierające swoją energię z dna morskiego, takie jak gąbki, raki, głowonogi oraz meduzy;
- litoral to strefa między wyniesieniami skalnymi a wodą – jest tam sporo kamieni, wodorostów oraz różnorodnych zwierząt, takich jak ślimaki czy kraby.

Najważniejszy element ekosystemu morza i oceanu to fitoplankton – małe organizmy, które przeprowadzają fotosyntezę i są podstawą żywienia dla większości zwierząt morskich. Następnie w łańcuchu pokarmowym pojawiają się kolejne poziomy – rozwijające się ponad fitoplanktonem zooplankton, a następnie mniejsze ryby, a później już te większe, aż do drapieżników morskich, których bardzo wiele możemy spotkać na dnie oceanu.

3. Największe morza i oceany

Na Ziemi znajdziemy wiele różnych akwenów, które różnią się od siebie pod względem wielkości, głębokości oraz położenia geograficznego. Oto kilka przykładów:
- Ocean Spokojny to największy ocean na Ziemi – zajmuje około 46% powierzchni wody na świecie. Jego średnia głębokość to około 4,3 km, choć w niektórych miejscach może przekraczać 11 km. Wiele z atoli, raf koralowych lub wysp, które możemy spotkać na Pacyfiku to wulkaniczne o bogatym życiu morskim.
- Ocean Atlantycki, drugi co do wielkości ocean na świecie, ma powierzchnię około 106,4 mln km² i rozciąga się od Zachodniej Afryki po wybrzeża Ameryki Północnej i Południowej.
- Największe morze to Morze Południowochińskie. Znajduje się ono pomiędzy Chinami a Filipinami, zajmuje powierzchnię 3,5 mln km².

4. Wpływ człowieka na morza i oceany

Niestety, człowiek powoduje wiele problemów dla świata morskiego. Morza i oceany są podatne na wiele różnych typów zanieczyszczeń, takich jak:
- zanieczyszczenia plastikowe – wszystkie plastikowe odpady, które trafiają do morza, są bardzo szkodliwe dla życia podwodnego. Składają się one z mikroplastiku lub wydzielin produkowanych przez ten tworzywo, które szkodzą zarówno zwierzętom morskimi, jak i ludziom;
- wydobycie ropy naftowej – eksploatacja złóż ropy naftowej w pobliżu wybrzeża może przynieść wiele negatywnych skutków, jak m.in. katastrofy w wyniku wypadków morskich, spadek poziomu tlenu może je otoczenia wodnego czy zanieczyszczenie wody ropami i innymi substancjami toksycznymi;
- kopalnie – wiele oceanicznych ekosystemów jest narażonych na zanieczyszczenie wynikające z działalności górniczej – wydobycie cyrkonu, rudy żelaza, tytanu i złota jest wykonywane głównie w pobliżu wybrzeży, a proces ten może powodować wiele szkód w środowisku morskim.

5. Jakie jeszcze zagrożenia stanowią dla morza i oceanu?

Poza tym, że mieszkańcy naszej planety przyczyniają się do negatywnego wpływu na ekosystem morza i oceanu, powstaje wiele groźnych zjawisk, które wpływają na populację homosapiens, jaki i innych gatunków morskich. Oto kilka najważniejszych:
- zmiany klimatyczne – ocieplenie klimatu może spowodować wiele trudnych warunków dla organizmów morskich, wprowadzając wiele nowych czynników ryzyka takich jak podwyższony poziom morza czy kwasność wody;
- wzrost temperatury wody – powoduje zwiększenie skalę występowania czerwonych plam, które są związane z masowym występowaniem glonów – toksycznych dla ludzi jak i zwierząt wodnych;
- wykorzystywanie rybołówstwa – w wyniku nadmiernej eksploatacji zasobów rybnych, wiele gatunków ryb jest zagrożonych wyginięciem;
- huragany, tsunamie czy inne kataklizmy – niestety, fale tsunami, które docierają na wybrzeża lub huragany, które wyrządzają ogromne szkody w morzu i oceanie, są nieuchronnym skutkiem naturalnych kataklizmów.

Podsumowanie

Morza i oceany są jednymi z najważniejszych elementów na Ziemi, a ich wpływ na życie ludzi i zwierząt jest nieoceniony. Niestety, człowiek powoduje wiele problemów dla świata morskiego poprzez zanieczyszczenia, wydobycie surowców mineralnych i rybołówstwo. Wszystko to ma wpływ na sam ekosystem morski, jego różnorodność, oraz na funkcjonowanie całej planety. Dlatego też tak ważne jest, abyśmy zachowywali odpowiednią dbałość o nasze morza i oceany.