Zdzisław Kozień

Wygląd przypnij ukryj Zdzisław Kozień
Ilustracja
Fotografia nagrobna Zdzisława Kozienia
Data i miejsce urodzenia

4 grudnia 1924
Kraków

Data i miejsce śmierci

25 marca 1998
Rzeszów

Zawód

aktor

Lata aktywności

ok. 1943–1989

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Medal 40-lecia Polski Ludowej

Zdzisław Kozień (ur. 4 grudnia 1924 w Krakowie, zm. 25 marca 1998 w Rzeszowie) – polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.

Grobowiec rodzinny Zdzisława Kozienia Tablica upamiętniająca Zdzisława Kozienia na Starym Cmentarzu w Rzeszowie Mural z podobizną Zdzisława Kozienia w Rzeszowie autorstwa Arkadiusza Andrejkowa

Życiorys

Urodził się i wychował w Krakowie, gdzie występował w dziecięcym chórze, a później w czasach okupacji rozpoczął pracę artystyczną jako aktor amator na scenie Wojska Polskiego. W latach 1948–1952 występował w Teatrze Kolejarza w Krakowie.

Od roku 1953 był związany z Teatrem im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, gdzie zadebiutował rolą Zbyszka Dulskiego w Moralności pani Dulskiej. W 1955 zdał aktorski egzamin eksternistyczny, wiążąc się ze sceną rzeszowską na 19 lat. Stworzył tam wiele wybitnych kreacji aktorskich, m.in. gnuśnego Spodka, jednej z najzabawniejszych postaci Snu nocy letniej, Cześnika Raptusiewicza w Zemście, Czepca w Weselu, Grabca w Balladynie, Antonia w Weselu Figara, weneckiego senatora i ojca Desdemony – Brabancjo w Otellu, majora Wołdemara Hawryłowicza w Fantazym, Piotra w Wojnie i pokoju czy Wojewody w Mazepie.

Swoją zawodową pozycję budował na scenach wrocławskich, gdzie w latach 1972–1982 pracował w Teatrze Polskim i Współczesnym grając w takich spektaklach jak Popiół i diament, Anna Livia, Kartoteka, Iwona, księżniczka Burgunda, Ambasador, Matka, a za swoje kreacje wrocławska publiczność kilkukrotnie go nagradzała Złotą Iglicą (1977, 1978) i Srebrną Iglicą (1982). W 1975 za rolę epizodyczną w Księżniczce Turandot w reż. Henryka Tomaszewskiego otrzymał nagrodę Towarzystwa Miłośników Wrocławia.

Od 1983 ponownie występował w Rzeszowie, gdzie pracował także w Estradzie, gdzie zetknął się m.in. z Anną German. Powrócił na rzeszowską scenę Siemaszkowej w takich spektaklach jak Emigranci, Pieszo i Porwanie Sabinek.

Po epizodzie jako Ulek w nagrywanym w Bieszczadach westernie Rancho Texas (1958) na wiele lat filmowcy o nim zapomnieli. Sukcesem okazała się rola nieuleczalnie chorego trenera boksu w Skazanym (1976) Andrzeja Trzosa Rastawieckiego u boku Wojciechowi Pszoniaka, za którą zdobył nagrodę na festiwalu w San Sebastian w kategorii „najlepsza rola męska”, pokonując Gregory Pecka; nagrody nie odebrał w Hiszpanii, dopiero po zakończonym festiwalu mógł zgłosić się po nią do Warszawy.

Ważnym epizodem była rola ojca Agnieszki, zadającego córce istotne pytania o sens jej poczynań i mobilizującego ją do dalszych działań w Człowieku z marmuru (1976) Andrzeja Wajdy. W komedii Andrzeja Kondratiuka Big Bang (1986) o lądujących na zapadłej wsi kosmitach, których mieszkańcy chcą godnie i po staropolsku przywitać wystąpił jako naukowiec.

Na srebrnym ekranie telewidzowie polubili Kozienia przede wszystkim jako porucznika Antoniego Zubka w popularnym serialu kryminalnym 07 zgłoś się (1978–1981) oraz w roli króla Zygmunta Starego w serialu historycznym Królowa Bona (1980) Janusza Majewskiego. Na koncie Zdzisława Kozienia znajduje się około czterdziestu filmów, nawet najmniejsze role to popis aktorstwa realistycznego, opartego na psychologicznie pogłębionym warsztacie.

Odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem 40-lecia Polski Ludowej, Medalem za Odrę, Nysę, Bałtyk oraz Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945. W lipcu 1986 wyróżniony wpisem do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”.

Był dwukrotnie żonaty. Zmarł 25 marca 1998 w Rzeszowie w wyniku choroby nowotworowej. Został pochowany na Cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie (sektor 38, rząd 10, grób nr 2). W Teatrze im. Wandy Siemaszkowej znajduje się popiersie aktora, a Mała Scena nosi jego imię. W Rzeszowie na osiedlu Nowe Miasto znajduje się również ulica nazwana imieniem artysty.

Filmografia

Nagrody

Przypisy

  1. ↑ a b c Marek Kalita (2019-07-02): Zdzisław Kozień – zanim został aktorem, śpiewał przed Hitlerem. nowiny24.pl. . . (pol.).
  2. ↑ a b c d e Janusz R. Kowalczyk (2013-03-25), 15 lat temu zmarł Zdzisław Kozień , „Rzeczpospolita”   (pol.).
  3. ↑ a b c SJ (2018-12-04): Zdzisław Kozień – niezapomniany porucznik Zubek. Podkarpacka Historia. . . (ang.).
  4. ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 611.
  5. ↑ Wpisani do „Księgi zasłużonych dla województwa rzeszowskiego”. „Nowiny”. Nr 168, s. 3, 19-22 lipca 1986. 
  6. ↑ Tygodnik Życie na Gorąco nr 38, 17 września 2015, s. 35.
  7. ↑ Zdzisław Kozień. grobonet.erzeszow.pl. .
  8. ↑ Wielcy artyści rzeszowskiego teatru – Zdzisław Kozień. e-teatr.pl.

Linki zewnętrzne

Kontrola autorytatywna (osoba):Encyklopedie internetowe: Identyfikatory zewnętrzne: