Zdzisław Jaskuła (2013) | |
Pełne imię i nazwisko |
Zdzisław Grzegorz Jaskuła |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
27 grudnia 1951 |
Data i miejsce śmierci |
24 października 2015 |
Zawód, zajęcie |
poeta, pisarz, reżyser, tłumacz, dyrektor teatru |
Odznaczenia | |
Zdzisław Grzegorz Jaskuła (ur. 27 grudnia 1951 w Łasku, zm. 24 października 2015 w Łodzi) – polski poeta, pisarz, autor adaptacji i piosenek teatralnych, reżyser, krytyk literacki, pedagog i społecznik. W latach 1997–1999 i 2010–2015 dyrektor Teatru Nowego w Łodzi.
Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od 1976 związany ze środowiskiem Komitetu Obrony Robotników. Pośredniczył w pomocy udzielanej robotnikom i ich rodzinom przez łódzkiego członka KOR Józefa Śreniowskiego nosząc im pieniądze, ulotki, kierując ich na porady prawne (miewał pod opieką dwie-trzy osoby jednocześnie).
Z powodu wilczego biletu nieprzyjęty na Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. W mieszkaniu jego i żony Sławy Lisieckiej odbywały się stałe spotkania (salon Jaskułów czynny bez przerwy od połowy lat 70. do 1989) z niezależnymi artystami, pisarzami, aktorami oraz dyskusje, wykłady (także Towarzystwa Kursów Naukowych) i inne wydarzenia kulturalne. Współpracował z „Pulsem”, gdzie prowadził własny dział poezji i własny felieton. Redaktor antologii Siekiera, motyka, smok wawelski. W stanie wojennym pisał, redagował i zajmował się korektą tekstów niezależnych.
W 1970 przesłuchiwany po raz pierwszy w sprawie „Ruchu” pod pretekstem kradzieży maszyny do pisania. Od 1974 przesłuchiwany wielokrotnie i inwigilowany jawnie i skrycie. Od 1976 miał zakaz publikacji pod własnym nazwiskiem, dlatego pisał pod pseudonimami Grzegorz Landmann, Marek Gruda lub Sława Z. Lisiecka. W marcu 1976 relegowany z piątego roku Uniwersytetu Łódzkiego pod pretekstem braku egzaminu uzupełniającego z pierwszego roku (prawdopodobnie dla zastraszenia innych studentów).
Przez wiele lat miał zakaz pracy i był nękany anonimowymi telefonami i listami od „przedstawicieli klasy robotniczej” i „życzliwych”. Uniemożliwiano mu wszelkie wyjazdy zagraniczne – nie wstawiono mu pieczątki do dowodu osobistego umożliwiającej wyjazd do „krajów demokracji ludowej” i odmawiano wystawienia paszportu do połowy lat osiemdziesiątych.
W 1980 wraz z grupą łódzkich malarzy i grafików: Andrzejem Graczykowskim, Zbigniewem Janeczkiem oraz Januszem Pawłem Tryzno założył grupę Correspondance des Arts, która stworzyła siedem bibliofilskich wydawnictw ilustrowanych oryginalnymi grafikami.
Oboje z żoną byli wielokrotnie karani przez kolegia orzekające (np. pod pretekstem zakłócania ciszy nocnej) i grzywnami. Próbowano pozbawić ich mieszkania, założono podsłuch telefoniczny, przeprowadzano rewizje i konfiskaty (głównie książek i wydawnictw niezależnych).
W latach dziewięćdziesiątych m.in. dyrektor Teatru Nowego w Łodzi. Członek Stowarzyszenia Wolnego Słowa. W 2010 ponownie został dyrektorem Teatru Nowego w Łodzi.
Jako poeta debiutował w 1969 na łamach „Poezji”. Wydał zbiory wierszy: Zbieg okoliczności, Dwa poematy, Wieczór autorski i Maszyna do pisania (1984). Zredagował antologię anonimowej poezji stanu wojennego Siekiera, motyka, smok wawelski (1982). Wraz z żoną dał nowe tłumaczenie Tako rzecze Zaratustra Fryderyka Nietzschego (1999). Autor wyboru poezji Gottfrieda Benna Nigdy samotniej i inne wiersze (2011). Redaktor działu poetyckiego czasopisma „Tygiel Kultury”. Wiceprezes Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Na łamach kwartalnika „Arterie” ukazywały się jego rozmowy z Jerzym Jarniewiczem w cyklu „Co do joty”. W grudniu 2015 ukazało się drugie wydanie Maszyny do pisania uzupełnione o felietony „Widziane ze Wschodniej”. W 2015 roku był członkiem kapituły Poznańskiej Nagrody Literackiej.
Był mężem tłumaczki literatury niemieckojęzycznej Sławy Lisieckiej. Pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu komunalnym Doły w Łodzi. Na płycie nagrobnej widnieje tekst wiersza artysty, pt. „Testament Mój”, pochodzący z tomu Maszyna do pisania (Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1984).
3 maja 2007 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i działalności społecznej” został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
2 czerwca 2009 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
|