Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku

Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku – wybory parlamentarne do Bundestagu zarządzone przez prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera na 23 lutego 2025. Pierwotnie wybory miały odbyć się jesienią 2025 roku, jednak termin ten został przyspieszony w wyniku odrzucenia przez Bundestag wotum zaufania wobec rządu Olafa Scholza w dniu 16 grudnia 2024.

Wobec zbliżającego się końca 20. kadencji Bundestagu, zgodnie z niemiecką ustawą zasadniczą, na jesień 2025 planowane były wybory parlamentarne. Powinny się one odbyć najwcześniej 31 sierpnia, a najpóźniej 26 października 2025 roku. Latem 2024 roku rząd tworzony przez tzw. koalicję sygnalizacji świetlnej, czyli partie SPD, FDP i Zielonych, zarekomendował datę 28 września 2025^[1].

Jesienią 2024 doszło do ostrego konfliktu dotyczącym budżetu na 2025 rok pomiędzy kanclerzem Olafem Scholzem, a reprezentującym wchodzącą w skład koalicji partię FDP ministrem finansów Christianem Lindnerem. Osią sporu było podejście do polityki fiskalnej państwa^[2]. Podczas gdy SDP i Zieloni opowiadali się za wzrostem zadłużenia państwa, rozbudowanym systemem opieki socjalnej oraz kontynuowaniem kursu w sprawie osiągnięcia neutralności klimatycznej, tak FDP żądało utrzymania tzw. hamulca zadłużenia (czyli limitu zadłużenia 0,35% PKB), redukcji świadczeń dla uchodźców, reformy emerytalnej oraz rezygnacji z części celów klimatycznych^[2].

Wobec impasu w rozmowach, 6 listopada Scholz postanowił zdymisjonować Lindnera, co poskutkowało opuszczeniem koalicji przez FDP i powstaniem rządu mniejszościowego SDP–Zieloni. Jednocześnie kanclerz zapowiedział złożenie wniosku o wotum zaufania dla rządu oraz przyspieszone wybory na wiosnę 2025 roku^[3]. Zgodnie z niemiecką konstytucją, postawienie wniosku o wotum zaufania dla rządu jest konieczne, aby prezydent federalny mógł rozwiązać parlament i w ciągu 21 dni wyznaczyć nową datę wyborów^[b], które to musiałyby odbyć się w ciągu 60 dni od daty rozwiązania parlamentu^[4]. 16 grudnia w Bundestagu odbyło się głosowanie – za udzieleniem rządowi Scholza wotum zaufania opowiedziało się 207 posłów, 394 było przeciwnych, natomiast 116 wstrzymało się od głosu^[5]. 27 grudnia prezydent Niemiec, Frank-Walter Steinmeier, rozwiązał parlament i zarządził datę przedterminowych wyborów na 23 lutego 2025^[6]. Zgodnie z konstytucją, do czasu ukonstytuowania się nowej kadencji Bundestagu, dotychczasowy parlament kontynuuje pracę^[6].

 Osobny artykuł: System wyborczy w Niemczech.

Po raz pierwszy zostanie zastosowana ordynacja wyborcza przyjęta w 2023 roku^[7]. Liczba członków Bundestagu została ustalona na 630, bez mandatów kompensacyjnych i wyrównawczych. 299 deputowanych do Bundestagu zostanie wybranych w jednomandatowych okręgach wyborczych (w których konieczne jest uzyskanie większości względnej), a pozostałe 331 zostanie rozdzielone na szczeblu krajowym według systemu proporcjonalnego (klucza partyjnego). Każdy wyborca ma do oddania dwa głosy: głos pierwszy na jednego z kandydatów w jednomandatowym okręgu wyborczym oraz głos drugi na jedną z list wyborczych zgłaszanych w danym landzie. Kandydaci, którzy zwyciężą w jednomandatowych okręgach wyborczych, nie mają już gwarancji zdobycia mandatu – są one przyznawane wyłącznie w przypadku, gdy mają odpowiednie pokrycie w liczbie drugich głosów. Z tej zasady wyłączeni są kandydaci startujący jako niezależni. Partie polityczne, aby wziąć udział w rozdziale mandatów muszą przekroczyć próg co najmniej 5% drugich głosów na poziomie federalnym (z wyjątkiem partii mniejszości narodowych) lub zwyciężyć w minimum trzech okręgach jednomandatowych^[8].

Do 2023 roku nadmiarowe mandaty pojawiały się, gdy partia zdobyła więcej bezpośrednich mandatów w pierwszych głosach, niż była uprawniona do otrzymania miejsc z liczby drugich głosów. Następnie pozwalano im zachować te mandaty, a pozostałe partie otrzymały w zamian mandaty kompensacyjne^[7]. Skutkowało to tym, że liczba wybieranych do Bundestagu posłów była zmienna (po zjednoczeniu Niemiec najmniej posłów wybrano w 2002 roku – 603, a najwięcej w 2021 roku – 736). Dodatkowym argumentem za przeprowadzeniem zmian była chęć redukcji stale rosnącej liczby parlamentarzystów^[8][9].

Jeszcze zanim doszło do rozpadu koalicji rządzącej sondaże wskazywały na wyraźną przewagę chadecji (CDU/CSU) nad partiami tworzącymi koalicję sygnalizacji świetlnej (SPD, Zieloni i FDP)^[10]. Stały wzrost poparcia notowała także prawicowa AfD, na które składało się przede wszystkim niezadowolenie coraz większej grupy Niemców z polityki migracyjnej i azylowej rządu^[11]. Wpływ na to miały kolejne incydenty terrorystyczne, jakie miały miejsce na terenie Niemiec w miesiącach przed wyborami, jak atak nożownika w Mannheimie, atak nożownika w Solingen(inne języki), zamach na jarmarku bożonarodzeniowym w Magdeburgu, atak nożownika w Aschaffenburgu(inne języki) czy akt terrorystyczny w Monachium(inne języki).

17 września 2024 blok partii CDU/CSU wybrał swoim kandydatem na kanclerza przewodniczącego CDU, Friedricha Merza^[12]. W porównaniu do polityki poprzedniej kanclerz z ramienia tej partii, Angeli Merkel (2005–2021), chadecja wyraźnie zmieniła kurs wobec jej liberalnej polityki migracyjnej, co spotkało się z jej ostrą krytyką^[13]. Wielu ekspertów uznaje zwrot tej partii w sprawie polityki imigracyjnej za chęć odebrania części wyborców partii AfD^[14].

Ważnym elementem kampanii stały się kwestie gospodarcze, na czele z tzw. hamulcem zadłużenia, zabraniającym zaciągania przez rząd federalny kredytów powyżej progu 0,35% PKB i całkowicie zakazującym krajom związkowym zaciągania długów^[15], a także polityką socjalną rządu. Podczas gdy CDU, CSU, FDP i AfD opowiadają się za utrzymaniem, bądź nawet zmniejszeniem progu hamulca oraz likwidacją części świadczeń, to SPD, Zieloni i BSW postulują poluzowanie tego instrumentu i wyłączenie z niego zobowiązań zaciąganych na inwestycje^[15].

25 stycznia 2025 Elon Musk przemówił na wiecu AfD, popierając dotychczasową politykę tej partii, co wzbudziło niezadowolenie wśród polityków pozostałych ugrupowań i wzmogło obawy przed potencjalnym wpływem miliardera na przebieg wyborów za pośrednictwem platformy X^[16].

Na początku lutego 2025 protesty (nawet 700 tysięcy osób w całych Niemczech)^[17], głównie środowisk lewicowych i antyfaszystowskich, wywołało głosowanie nad zaostrzeniem polityki migracyjnej. Wniosek złożony przez CDU, oprócz FDP, poparli także posłowie AfD, co było pierwszą ustawą w historii przegłosowaną dzięki głosom tej, dotychczas izolowanej, prawicowej partii^[18]. Protesty nie miały jednak większego odbicia w sondażach poparcia dla bloku CDU/CSU.

Komitet wyborczy[20]		Głosy drugie			Mandaty
		Liczba	%	+/−	Liczba	+/−	%
	Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna/Unia Chrześcijańsko-Społeczna	14 158 432	28,52	4,38	208	11	33,02
	Alternatywa dla Niemiec	10 327 148	20,80	10,42	152	69	24,13
	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec	8 148 284	16,41	9,29	120	86	19,05
	Sojusz 90/Zieloni	5 761 476	11,61	3,11	85	33	13,49
	Lewica	4 355 382	8,77	3,90	64	25	10,16
	Związek Wyborców Południowego Szlezwiku[c]	76 126	0,15	0,03	1		0,16
	Sojusz Sahry Wagenknecht	2 468 670	4,97	–	–	–	–
	Wolna Partia Demokratyczna	2 148 878	4,33	7,10	–	91	–
	Wolni Wyborcy	769 170	1,55	0,88	–	–	–
	Pozostali	1 428 521	2,88	–	–	–	–
Ogółem		49 642 087	100,00	–	630	–	100,00
Głosy nieważne		285 228	0,57	0,30
Frekwencja		49 927 315	82,54	6,18

• 
  Zwycięzcy wyborów w jednomandatowych okręgach wyborczych (pierwszy głos)
• 
  Zwycięskie listy wyborcze w poszczególnych okręgach (drugi głos)