Wełniak

W tym artykule temat Wełniak zostanie omówiony z szerokiej i wzbogacającej perspektywy. Przeanalizowane zostanie znaczenie Wełniak w różnych kontekstach, a także jego wpływ na obecne społeczeństwo. W całym tekście zostaną zbadane różne podejścia i punkty widzenia na temat Wełniak, w celu przedstawienia kompleksowej i wzbogacającej wizji na ten temat. Dodatkowo zostaną zaprezentowane odpowiednie dane i przykłady ilustrujące, które pozwolą czytelnikowi zdobyć większą wiedzę i zrozumienie na temat Wełniak.

Ten artykuł dotyczy rodzaju ssaków. Zobacz też: wełniak – rodzaj roślin.
Wełniak
Lagothrix
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812[1]
Ilustracja
Wełniak brunatny (L. lagotricha)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Rodzina

czepiakowate

Podrodzina

czepiaki

Rodzaj

wełniak

Typ nomenklatoryczny

Lagothrix humboldtii É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812 (= Simia lagothricha Humboldt, 1812)

Synonimy
Gatunki

2 gatunki – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wełniak[6], wełnik[6] (Lagothrix) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny czepiaków (Atelinae) w obrębie rodziny czepiakowatych (Atelidae).

Rozmieszczenie grograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej[7][8][9][10].

Morfologia

Długość ciała 40–65 cm, ogona 53–80 cm; masa ciała samic 5–7 kg, samców 7–10 kg[10][11].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1812 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym tabelom systematycznym zwierząt czworonożnych, obejmującym ssaki, opublikowanym w roczniku Annales du Muséum national d’histoire naturelle[1]. Geoffroy Saint-Hilaire wymienił dwa gatunki – Simia lagothricha Humboldt, 1811 i Simia cana É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1811 – z których gatunkiem typowym jest Simia lagothricha Humboldt, 1811 (wełniak brunatny).

Etymologia

  • Lagothrix (Lagotrix, Lagothris): gr. λαγως lagōs ‘zając’; θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’[12].
  • Gastrimargus: gr. γαστριμαργος gastrimargos ‘żarłoczny’[13]. Gatunek typowy: Spix wymienił dwa gatunki – Gastrimargus olivaceus Spix, 1823 (= Simia cana É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812) i Gastrimargus infumatus Spix, 1823 (= Simia lagothricha Humboldt, 1811) – z których gatunkiem typowym jest Gastrimargus olivaceus Spix, 1823 (= Simia cana É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812).
  • Oreonax: gr. ορος oros, ορεος oreos ‘góra’[14]; αναξ anax, ανακτος anaktos ‘władca, pan’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Simia flavicauda Humboldt, 1812.

Podział systematyczny

Tradycyjnie do rodzaju Lagothrix zalicza się cztery gatunki (L. lagothricha, L. lugens, L. poeppiggii i L cana)[8], ale dane molekularne sugerują, że istnieje tylko jeden gatunek z kilkoma podgatunkami[16]; ponadto L. flavicauda tradycyjnie umieszczany w monotypowym rodzaju Oreonax[9] jest blisko spokrewniony z L. lagotricha tschudii i L. lagotricha cana, i powinien być umieszczony w rodzaju Lagothrix[16]. Do rodzaju należą następujące gatunki[17][11][7]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[6] Podgatunki[10][7][11] Rozmieszczenie geograficzne[10][7][11] Podstawowe wymiary[10][11][b] Status
IUCN[18]
Lagothrix lagotricha (Humboldt, 1812) wełniak brunatny 5 podgatunków Kolumbia, północno-wschodni Ekwador, wschodnie Peru, północno-zachodnia Boliwia i północno-zachodnia Brazylia (na wschód od rzek Tapajós i Juruena); może wystąpić w Wenezueli DC: 46–65 cm
DO: 53–80 cm
MC: 5–10 kg 		 VU 
Lagothrix flavicauda (Humboldt, 1812) wełnik żółtoogonowy gatunek monotypowy endemit Peru (kilka rozproszonych obszarów na wschodnich zboczach Andów, wzdłuż podziału rzek Marañón/Huallaga); zakres wysokości: 1400–2700 m n.p.m. DC: 40–54 cm
DO: 65–63 cm
MC: 5,7–10 kg 		 CR 

Kategorie IUCN:  VU  – gatunek narażony,  CR  – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

  1. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Lagothrix É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812.
  2. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des Quadrumanes, Ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum national d’histoire naturelle”. 19, s. 106, 1812. (fr.). 
  2. ↑ J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 39. (ang.).
  3. ↑ F. Cuvier: Zoologie = Mammalogie. W: C. Sonnini (red.): Dictionnaire des sciences naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d’après l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité qu’en peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les artes. Suivi d’une biographie des plus célèbres naturalistes. T. 59. Strasbourg & Paris: F. G. Levrault & Le Normant, 1829, s. 399. (fr.).
  4. ↑ O. Thomas. A remarkable new monkey from Peru. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 19 (109), s. 156, 1927. DOI: 10.1080/00222932708633584. (ang.). 
  5. ↑ H.J. Rochereau. Los Tunebos. Grupo Unkasia. (Datos etnográficos, etnobotánicos y etnozoológicos recogidos entre los años de 1914 y 1939). „Revista Colombiana de Antropología”. 10, s. 71, 1961. DOI: 10.22380/2539472X.1640. (hiszp.). 
  6. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 44. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 218. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  8. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagothrix. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  9. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Oreonax. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  10. ↑ a b c d e A.B. Rylands, R.A. Mittermeier, F.M. Cornejo, T.R. Defler, K.E. Glander, W.R. Konstant, L.P. Pinto & M. Talebi: Family Atelidae (Howlers, Spider and Woolly Monkeys and Muriquis). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 545–547. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  11. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 142. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 362.
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 291.
  14. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 176.
  15. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 17.
  16. ↑ a b M. Ruiz-García, M. Pinedo-Castro & J.M. Shostell. How many genera and species of woolly monkeys (Atelidae, Platyrrhine, Primates) are there? The first molecular analysis of Lagothrix flavicauda, an endemic Peruvian primate species. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 79, s. 179–198, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.05.034. (ang.). 
  17. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) . American Society of Mammalogists. . (ang.).
  18. ↑ Taxonomy: Lagothrix – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. . (ang.).

Bibliografia