Vuk Karadžić

W dzisiejszym świecie Vuk Karadžić jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu dużej liczby osób. Wraz z postępem technologii i globalizacją Vuk Karadžić stał się głównym tematem w wielu aspektach życia codziennego. Niezależnie od tego, czy chodzi o sferę zawodową, akademicką, społeczną czy osobistą, Vuk Karadžić odgrywa kluczową rolę w rozwoju i ewolucji społeczeństwa. Na przestrzeni dziejów Vuk Karadžić był przedmiotem badań i debat, co przyczyniło się do wzbogacenia i poszerzenia wiedzy na ten temat. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Vuk Karadžić i przeanalizujemy jego wpływ w różnych obszarach, a także perspektywy na przyszłość.

Vuk Karadžić
Вук Караџић
ilustracja
Imię i nazwisko

Vuk Stefanović Karadžić

Data i miejsce urodzenia

7 listopada 1787
Tršić

Data i miejsce śmierci

7 lutego 1864
Wiedeń

Narodowość

serbska

Dziedzina sztuki

literatura

Vuk Stefanović Karadžić, serb. Вук Стефановић Караџић (ur. 7 listopada 1787 w Tršiciu[1], zm. 7 lutego 1864 w Wiedniu[1]) – serbski myśliciel, pisarz, językoznawca, leksykograf, etnograf żyjący w XIX wieku[1][2].

Życiorys

Zreformował ortografię i pismo – cyrylicę[3]. Wprowadził do języka serbskiego zasadę „Pisz tak, jak mówisz, czytaj tak, jak jest napisane”. Ustalone przezeń zasady pisowni obowiązują do dziś. Stworzył pierwszy słownik języka serbskiego (pierwsze wydanie 1818, drugie 1852)[4] wzorując się na Słowniku języka polskiego Samuela Lindego. Pierwsze ukazanie się słownika Karadžicia z 1818 roku zostało poprzedzone wydaniem przez niego gramatyki. Jego Srpska gramatika była podstawowym opracowaniem normatywnym języka serbskiego aż do opublikowania pracy Đure Daničicia (1850)[5].

Przetłumaczył Nowy Testament (1847) na język serbski. Kolekcjonował i publikował (1821–1833) podania oraz wiersze ludowe[4]. Wydał 9 tomów serbskich pieśni ludowych (1814, 1815, 1823, 1841–1866), a także zbiory opowiadań ludowych i przysłów (1821 i 1836)[5].

Odbiór

Rola Vuka Karadžicia w procesie normalizacji języka serbskiego była ogromna. Jednocześnie, wybierając dialekt ludowy i odrzucając wcześniejszą tradycję piśmienniczą, Karadžić przerwał naturalny rozwój języka i zahamował dotychczasowy rozwój literatury serbskiej. Jego reforma ortografii została oficjalnie przyjęta dopiero w 1868 roku i to po pokonaniu silnego sprzeciwu środowiska przeciwnego folkloryzacji języka. Niechęć Serbów wynikała z dezaprobaty okazywanej przez Cerkiew prawosławną. Kręgi kapłańskie sprzeciwiały się językowi ludowemu oraz proponowanej przez Karadžicia pisowni fonetycznej[5].

Dziś uważany jest za twórcę serbsko-chorwackiego języka literackiego[4]. Wskazuje się na jego znaczący wkład w serbską antropologię i etnografię.

Jego podobizna znajduje się na serbskim banknocie dziesięciodinarowym.

Przypisy

  1. ↑ a b c Vuk Karadžić – Serbia.com , Serbia.com (serb.).
  2. ↑ St. Hafner, E. Hüttl-Hubert, Karadžić, Vuk Stefanović, Österreichisches Biographisches Lexikon, 15 marca 2013, DOI: 10.1553/0x0028270a (niem.).
  3. ↑ Vuk Stefanović Karadžić, Encyclopædia Britannica (ang.).
  4. ↑ a b c Tadeusz Nowak (red.), Oksfordzki słownik biograficzny, Warszawa: Bertelsmann Media, 1999, s. 237, ISBN 83-7227-109-7 (pol.).
  5. ↑ a b c Barbara Popiołek, Język serbski, Barbara Oczkowa, Elżbieta Szczepańska, Słowiańskie języki literackie. Rys Historyczny, Kraków 2011, s. 247-267.