Trop (pieśń)
Obecnie Trop (pieśń) stał się tematem ogólnego zainteresowania, który obejmuje różne obszary życia codziennego. Zarówno na poziomie osobistym, jak i zawodowym, Trop (pieśń) wywołał wiele dyskusji i wygenerował sprzeczne opinie. Od czasu swojego pojawienia się na scenie publicznej Trop (pieśń) przykuł uwagę milionów ludzi na całym świecie, wywołując żarliwe dyskusje i głębokie refleksje na temat jego wpływu na nasze społeczeństwo. W tym artykule zbadamy różne aspekty Trop (pieśń) i jego wpływ na nasze życie, oferując szczegółowe i obiektywne spojrzenie na to zjawisko, które wciąż budzi kontrowersje.
Trop – nazwa nadawana zbiorowo kilku gatunkom muzycznym, z których wszystkie opierają się na poszerzaniu fragmentów istniejącego już wcześniej odcinka chorału gregoriańskiego poprzez wstawki tekstowe, muzyczne lub tekstowo-muzyczne (tzw. interpolacje). Istnieją trzy rodzaje tropu:
- opierający się na dodaniu melizmatu – czyli wstawki muzycznej pozbawionej nowego tekstu;
- tzw. prosula, prosa, verba lub versus: trop opierający się na podłożeniu tekstu pod istniejący wcześniej melizmat;
- tzw. laudes lub versus: trop opierający się na nowym wersie lub wersach, zawierających i tekst, i muzykę.
Tropy wywodzą się z VIII–IX wieku, a ich prawzorów doszukuje się w Grecji. Tropy upowszechniły się wkrótce w Rzymie, a potem w kulturze średniowiecznego Zachodu w kręgu klasztorów benedyktynów. Układane były po łacinie, a później także w językach narodowych. Początkowo tropy pisane były ozdobną prozą, następnie heksametrem lub wierszem sylabicznym. Około XI wieku wprowadzono do tropów rym.
Tropowaniu podlegały najczęściej krótkie teksty lub sformułowania liturgiczne, takie jak Kyrie eleison, Sanctus, Ite, missa est czy Alleluja. Współcześnie w mszale znajdują się również tzw. kyrie tropowane – jak np. „Panie, który zostałeś posłany, aby uzdrowić skruszonych w sercu, zmiłuj się nad nami”, w którym początkowe „Panie, zmiłuj się nad nami” zostało poszerzone wewnętrznym tekstowo-muzycznym tropem.
Uznaje się, że tropy muzyczne (melizmaty) dodawane do słowa Alleluja, tzw. jubilacje, doprowadziły w rezultacie do powstania nowego gatunku: sekwencji. Niektórzy badacze upatrują także początków motetu w tropowaniu głosu duplum organum melizmatycznego pisanego techniką discantową.
Bogurodzica jest konglomeratem tropów pochodzących z różnych czasów, z czego jej najstarsza część - tzw. postać pierwotna - powstała w początkach XIV wieku. Starym tropem jest pieśń wielkanocna Krystus z martwych wstał je. Jest to jednocześnie pierwszy polski zapis pieśni znaleziony w Graduale płockim z XIV wieku.
Podczas Soboru Trydenckiego w latach 1545–1563 ograniczono liczbę sekwencji do czterech i zakazano tropowania stałych części mszy (szczególnie Credo).
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia muzyki, Andrzej Chodkowski (red.), Krzysztof Baculewski, Warszawa: PWN, 2001, ISBN 83-01-13410-0, OCLC 749546185.
- Małgorzata Kowalska, ABC Historii Muzyki, Kraków, Musica Iagiellonica, 2001.
- Alejandro Enrique Planchart, „Trope (i)”, The New Grove Dictionary of Music and Musicians, Londyn, Macmillan, 2001. (ang.)
- Średniowieczna pieśń religijna polska, B. Antoniuk (red.), (BN I 65) wyd. II zmienione, Wrocław 1980.