Tramwaje w Świętochłowicach

Tramwaje w Świętochłowicach

tramwaj
Konstal 105Na na ulicy Katowickiej w 2014 roku
Państwo	Polska
Lokalizacja	Świętochłowice
Organizator	ZTM
Operator	Tramwaje Śląskie
Lata funkcjonowania	od 1894
Infrastruktura
Mapa z przebiegiem linii tramwajowych na terenie miasta Świętochłowice      Linie czynne
Rozstaw szyn	1435 mm
Napięcie zasilania	660 V DC
Liczba zajezdni	brak
Liczba przystanków	21[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Tramwaje w Świętochłowicach – element systemu komunikacji tramwajowej Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii na terenie miasta Świętochłowice w Polsce. Sieć tramwajowa ma charakter przelotowy, w związku z czym na terenie miasta nie znajdują się żadne pętle tramwajowe, ani zajezdnia^[2].

23 stycznia 1891 roku spółka komandytowa Kramer & Co. Mechanische Trambahnbetriebe – Dampf und Elikrizität z Berlina prowadzona przez kupca Moritza Kramera na magistracie w Bytomiu przedstawiła koncepcję budowy linii tramwajowej o napędzie parowym w przemysłowym okręgu Górnego Śląska z Gliwic przez Zabrze, Chebzie, Lipiny, Piaśniki, Królewska Hutę, Bytom do Piekar Śląskich, którą miały obsługiwać pojazdy parowe typu Rowan^[3]. W tym celu Kramer zawarł umowę z gminami miejskimi i wiejskimi na użytkowanie ulic w celu budowy linii wąskotorowej tramwaju parowego do obsługi zarówno ruchu pasażerskiego jak i towarowego. Umowa dotyczyła budowy linii o rozstawie 1000 mm, jednak w grudniu 1892 roku pod naciskami różnych ministerstw zawężono linię do rozstawu 785 mm. Wynikało to z faktu, że projektem było zainteresowane wojsko oraz, że rozstaw ten wówczas popularny wśród eksploatowanym na Górnym Śląsku kolei wąskotorowych, co w razie potrzeby umożliwiłoby rozszerzenie tramwaju o sieć kolei wąskotorowej^[4].

Po zawarciu umowy z miastem Bytom 24 kwietnia 1892 roku^[3] w dniu 31 maja 1893 roku wydano koncesję na budowę linii tramwajowej Gliwice – Zabrze – Królewska Huta – Bytom – Piekary przez rejencję opolską, ale nie pozwolono na eksploatacji ruchu towarowego po linii tramwajowej^[4]. 30 grudnia 1894 roku uruchomiono linię tramwajową z Zaborza do Rozbarku przez Lipiny^[5]. Z powodu licznych skarg mieszkańców po pewnym czasie wdrożono tramwaj konny, który również funkcjonował na terenie Lipin i zastąpił częściowo trakcję parową, ale jednocześnie problemem trakcji konnej okazała się nie wystarczająca siła związana również z problematycznymi wzniesieniami^[6], dlatego też wkrótce przystąpiono do projektu elektryfikacji tramwajów^[7]. 26 stycznia 1897 roku wydano koncesję na elektryfikację istniejącej trasy^[8]. Oddawanie poszczególnych linii tramwajowych wyglądało następująco^[9]:

• 29 lipca 1900 roku Piaśniki – Świętochłowice – Hajduki,

• 4 kwietnia 1901 roku Bytom – Łagiewniki – Piaśniki,

• 6 sierpnia 1901 roku Świętochłowice – Wirek,

• 12 sierpień 1901 roku Królewska Huta – Świętochłowice,

• 1 października 1904 roku Łagiewniki – Chropaczów – Lipiny.

Po zakończeniu wielkiej wojny sieć tramwajowa na Górnym Śląsku została podzielona między Niemcami, a Polską, z czego Świętochłowice znalazły się po polskiej stronie. Tym samym po polskiej stronie obsługę przejęło przedsiębiorstwo Oberschlesische Kleinbahnen und Elektrizitätswerke z siedzibą w Katowicach, która 1 lipca 1925 roku weszła w skład Śląsko-Dąbrowskiego Kolejowego Towarzystwa Eksploatacyjnego również z siedzibą w Katowicach^[10]. W latach 1928–1931 na terenie miasta przebudowano wszystkie linie tramwajowe z wąskotorowego rozstawu 785 mm na normalnotorowy 1435 mm, natomiast na Lipinach konwersja sieci do rozstawu normalnotorowego nastąpiła w 1943 roku^[11].

7 stycznia 1931 roku uruchomiono przez Świętochłowice linię 7 pomiędzy Łagiewnikami, a Bytomiem^[12].

Przez Świętochłowice przejeżdżają następujące linie tramwajowe:

• AndrzejA. Soczówka AndrzejA., Zróżnicowanie struktury przestrzennej komunikacji miejskiej w konurbacji katowickiej, Sosnowiec: Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, 2012 (Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego nr 76), ISBN 978-83-61644-31-6  (pol.).
• BernardB. Szczech BernardB., Z dziejów komunikacji tramwajowej i autobusowej na Górnym Śląsku do połowy XX wieku, Katowice: Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w Katowicach, 2013  (pol.).