Tojad

W dzisiejszym świecie Tojad to temat, który przyciąga uwagę osób w każdym wieku i o każdym zainteresowaniu. Od naukowców i ekspertów w danej dziedzinie, po osoby po prostu poszukujące ogólnych informacji, Tojad stał się kluczowym punktem odniesienia we współczesnej kulturze. Dzięki swojemu wpływowi na różne aspekty społeczeństwa Tojad wywołał debaty, dyskusje i refleksje, które mają na celu zrozumienie jego znaczenia w obecnym kontekście. W tym artykule przyjrzymy się różnym aspektom Tojad, od jego powstania po ewolucję, aby rzucić światło na jeden z najbardziej istotnych obecnie tematów.

Tojad
Ilustracja
Tojad mocny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

tojad

Nazwa systematyczna
Aconitum L.
Sp. Pl. 532. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Aconitum napellus L.[3]

Synonimy
  • Anthora (DC.) Fourr.
  • Cammarum Fourr.
  • Lycoctonum Fourr.
  • Napellus Wolf
  • Nirbisia G.Don[4]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Morfologia (tojad mocny)

Tojad (Aconitum L.) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Zwyczajowo bywa nazywany mordownikiem (z racji trujących własności). Liczy ok. 320 gatunków[4]. Występują one na półkuli północnej.

Morfologia

Liście dłoniastodzielne. Kwiaty grzbieciste o barwie fioletowej, lub rzadziej żółtej. Środkowe działki kielicha jajowate, najniższe eliptyczne, górny hełmiasty. Osiem płatków, z których dwa przekształcone w miodniki z pastorałowato skręconą ostrogą. Pozostałe płatki niepozorne, łuskowate lub ich brak. Owoc: wielonasienny mieszek. Nasiona listewkowato zmarszczone, brązowoczarne. Korzeń wrzecionowato lub bulwiasto zgrubiały.

Biologia

Rośliny bardzo silnie trujące. Zawierają alkaloidy dwuterpenowe: akonitynę, akoninę, napelinę, mezakoninę.

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jaskrowatych Ranunculaceae[2].

Gatunki flory Polski[5]
Wykaz gatunków[4][6][5]

Zastosowanie

Uwaga: Wszystkie gatunki tojadu są bardzo silnie trujące, dlatego nie zaleca się jakichkolwiek prób leczenia bez wiedzy i zgody lekarza.

  • Rośliny ozdobne: Wiele gatunków uprawianych jest dla efektownych, barwnych kwiatów.
  • Rośliny lecznicze: Zawierają akonitynę – substancję o działaniu przeciwbólowym, stosowaną także w małych dawkach w leczeniu podagry (dny moczanowej). Zastosowanie niektórych gatunków:
    • Aconitum callibotryon (tojad mocny) – bulwiasty korzeń zawiera substancje o działaniu przeciwbólowym, skutecznym przede wszystkim w artretyzmie i rwie kulszowej.
    • Aconitum fischeri (tojad Fischera) – surowiec stanowią korzenie, a wyciągi z nich mają działanie uspokajające, przeciwbólowe, moczopędne, pobudzające pracę serca i poprawiające funkcjonowanie nerek.
    • Aconitum columbianum – z korzeni produkuje się leki przeciwbólowe, skuteczne przede wszystkim w artretyzmie i rwie kulszowej.
    • Aconitum stoerkianum (tojad Stoerka) – działanie i zastosowanie zbliżone do tojadu mocnego.
    • Aconitum variegatum (tojad dzióbaty) – działanie i zastosowanie zbliżone do tojadu mocnego.

Ochrona

W Polsce dziko występuje kilkanaście gatunków, wszystkie objęte są ochroną gatunkową. Ze względu na zagrożenie wyginięciem 7 gatunków wpisano do Polskiej czerwonej księgi roślin, są to: tojad lisi, tojad wiechowaty, tojad wschodniokarpacki, tojad niski, tojad sudecki, tojad maniński, tojad morawski.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. .
  4. ↑ a b c d e Aconitum L.. Plants of the World online . Royal Botanic Gardens, Kew. .
  5. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 22-24, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 14-15. ISBN 978-83-925110-5-2.

Linki zewnętrzne

  • Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego: Polskie tojady. materiały dydaktyczne. . (pol.).