Teterew

Wygląd przypnij ukryj TeterewTeterów
Ilustracja
Rzeka w 1905
Kontynent

Europa

Państwo

 Ukraina

Lokalizacja

obwód żytomierski
obwód kijowski

Rzeka
Długość 365 km
Źródło
Miejsce Nosiwka, Sasliwka
Wysokość

299 m n.p.m.

Współrzędne

49°48′43″N 27°57′36″E/49,812000 27,960000

Ujście
Recypient Dniepr
Miejsce

Zbiornik Kijowski

Współrzędne

51°01′57,0″N 30°17′03,1″E/51,032500 30,284200

Mapa
Mapa rzeki
Dorzecze Teterewa
Położenie na mapie UkrainyMapa konturowa Ukrainy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”źródłoźródłoujścieujście
Widok na rzekę Teterew z mostu w Żytomierzu

Teterew, także Teterów (ukr. Тетерів Teteriw) – rzeka na Ukrainie, prawy dopływ Dniepru.

Źródła rzeki znajdują się na wysokości 299 m n.p.m. na pograniczu obwodów żytomierskiego i winnickiego, w okolicach wsi Nosiwka (ukr. Носiвка) i Sasliwka (ukr. Суслiвка). Przepływa przez Polesie i Nizinę Naddnieprzańską oraz przez miasta: Żytomierz, Korosteszów, Radomyśl. Uchodzi do Zalewu Kijowskiego. Długość rzeki – 365 km, powierzchnia dorzecza – 15 100 km², w całości na terenie obwodów żytomierskiego i kijowskiego.

Warunki hydrologiczne

Rzeka posiada zasilanie śnieżno – deszczowe. Ważnym elementem zasilającym są także źródła wód zawierające minerały żelaza, wypływające ze skalistych brzegów, oraz liczne dopływy:

Rzeka zamarza w drugiej połowie listopada i zwalnia się od kry w połowie marca. Wiosenne przybory wody podnoszą poziom rzeki o 2-5 metrów, co powoduje wystąpienie rzeki w dolnym biegu i powstanie rozlewiska o szerokości kilku kilometrów. Okres wysokiego stanu wody jest dosyć długi i trwa do pierwszych dni czerwca.

Budowa geologiczna

Budowa geologiczna brzegów Teterewa jest bardzo zróżnicowana. W górnym biegu, do około 20 km, przepływa przez obszar zalesiony, w podłożu którego dominują piaski, a w środkowym biegu rzeka płynie wąską doliną ze stromymi uboczami i ruchliwym łożyskiem w granicach granitowego masywu krystalicznego. Skały krystaliczne towarzyszą rzece, na długim odcinku, tworząc często malownicze wąwozy o stromych ścianach, np. w okolicach Żytomierza i licznych progach. W okolicach wsi Koziwki (ukr. Козіївки) spotykamy wychodnię skał wapiennych (marmur), tworzących zarówno brzeg, jak i dno rzeki. W rejonie Radomyśla w dolinie rzeki spotykamy rudy żelaza, intensywnie eksploatowane do XVIII wieku. W dolnym biegu, w granicach Polesia, dolina rzeki rozszerza się do ok. 4 km, a szerokość koryta wynosi ok. 40–90 m, wpada do Zbiornika Kijowskiego.

Znaczenie gospodarcze

W okresie wysokich stanów wód Teterew jest spławny od ujścia w górę rzeki do wsi Wiszewicze (ukr. Вишевичі) (około 150 km). Jak podają źródła historyczne, w okresie intensywnej eksploatacji żelaza spławiano do 800 tratw na sezon. Obecnie nie ma stałej żeglugi i przystani na rzece. Dawniej nad rzeką rozwinęło się także szereg młynów wodnych. Ekonomiczne znaczenie rzeki jest jednak nadal duże. Budowa geologiczna środkowego biegu rzeki sprzyja lokalizacji hydroelektrowni i zbiorników wodnych (np. w okolicach Żytomierza). Nad rzeką rozwinęły się także ośrodki sportów wodnych, powstają domy wypoczynkowe. Rzeka jest ważnym źródłem wody, dla okolicznych miast i rolnictwa.

Północna część dorzecza jest częściowo skażona po awarii elektrowni w Czarnobylu. Dla ochrony wód na dopływach i mniejszych rzekach zbudowano filtrujące groble.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 348. ISBN 978-83-254-1988-2.
  2. ↑ Teterów, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 319 .

Linki zewnętrzne

Dopływy Dniepru
Lewe
Prawe