Szałas

Wygląd przypnij ukryj Szałas pasterski w BeskidachJeden z szałasów na polanie Podskały w GorcachSzałas pasterski

Szałas – słowo pochodzenia wołoskiego (por. rum. sălaș „mieszkanie”, „siedziba”), oznaczające:

Nazewnictwo

W Tatrach i na Podtatrzu zamiast nazwy szałas używano też określeń koleba lub bacówka, a po słowackiej stronie Tatr koszar. Nie każdy budynek związany z pasterstwem nazywa się szałasem. Według Wielkiej encyklopedii tatrzańskiej w Tatrach i na Podtatrzu nazwą szałas obejmowano tylko budynki, w których mieszkali pasterze owiec, nazwa ta nie obejmowała budynków pasterzy krów i wołów. Dość powszechnym błędem spotykanym w przewodnikach turystycznych, a również w niektórych opracowaniach naukowych jest nazywanie szałasem budynków związanych co prawda z pasterstwem, ale nie przeznaczonych do mieszkania ludzi, lecz przeznaczonych na cele gospodarcze, np. magazynowanie siana czy narzędzi. Ten rodzaj budynków nazywa się szopą. W Gorcach w zależności od regionu szałasy noszą różne lokalne nazwy: koleba, bacówka, izbica, okół, koliba z jatą i in..

Konstrukcja

Prymitywne szałasy pasterskie miały formę dwuspadowego dachu o konstrukcji ślemieniowo-sochowej opartego bezpośrednio na ziemi lub na wydrążonych pniach drzew. Bardziej rozbudowaną formę miały szałasy, gdzie dach wsparty był na niskich ścianach wykonanych w konstrukcji wieńcowej. Dachy kryte były dranicami lub gontem. Szałasy budowano bez trwałych łączeń, tak, aby łatwo można było je przenieść z miejsca na miejsce.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1. Brak numerów stron w książce
  2. ↑ Marek Cieszkowski, Paweł Luboński: Gorce – przewodnik dla prawdziwego turysty. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2004. ISBN 83-89188-19-8. Brak numerów stron w książce
  3. ↑ AgnieszkaA. Macoszek AgnieszkaA., Drewniana chałupa wiślańskiego górala na wybranych przykładach, EwaE. Caban (red.), Gont, Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2017, s. 90, ISBN 978-83-945841-5-3, OCLC 1014085410  .