Stanisław Rospond (językoznawca)

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się bliżej Stanisław Rospond (językoznawca). Od początków do dzisiejszego znaczenia, zagłębimy się w szczegółową analizę tego tematu/osoby/daty. Poprzez różne perspektywy i opinie ekspertów będziemy starali się rzucić światło na wszystkie aspekty związane z Stanisław Rospond (językoznawca). Dodatkowo zbadamy jego wpływ na społeczeństwo, jego wpływ w różnych obszarach i jego rolę w historii. Dzięki krytycznemu i wyczerpującemu podejściu staramy się zaoferować naszym czytelnikom kompletną i wzbogacającą wizję Stanisław Rospond (językoznawca), pozwalając im poszerzyć swoją wiedzę i zrozumienie tego tematu/osoby/daty, która jest tak istotna w dzisiejszym świecie.

Ten artykuł dotyczy polskiego językoznawcy. Zobacz też: inne osoby o tym nazwisku.
Stanisław Rospond
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 grudnia 1906
Liszki

Data i miejsce śmierci

16 października 1982
Wrocław

Zawód, zajęcie

językoznawca, onomasta

Miejsce zamieszkania

Austro-Węgry→
II Rzeczpospolita

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński
Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Opolski
Uniwersytet Wrocławski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Kawaler Orderu Świętego Sawy (Serbia) Medal Komisji Edukacji Narodowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Rospond (ur. 19 grudnia 1906 w Liszkach pod Krakowem, zm. 16 października 1982 we Wrocławiu) – polski językoznawca, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, autor wielu prac onomastycznych wykorzystujących materiał polski i słowiański. Twórca klasyfikacji strukturalnej antroponimów i toponimów, słowotwórstwa onomastycznego oraz prac z zakresu antroponimii i etymologii.

Życiorys

Wcześnie osierocony (ojciec Jan zginął w czasie I wojny światowej w 1916), pozostawał pod opieką swego stryja, biskupa Stanisława Rosponda[1]. Absolwent gimnazjum św. Anny. Studiował slawistykę i polonistykę na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego ukończoną w styczniu 1929 magisterium, zaś w listopadzie tegoż roku doktoratem[1]. Uczeń K. Nitscha, J. Łosia i J.M. Rozwadowskiego[2]. W 1929 pracował jako asystent na UJ. W latach 1929–1931 wykładał język polski w Lyonie[2]. Po wyjeździe z Francji, do 1933 przebywał na stypendium rządu jugosłowiańskiego w Belgradzie[2]. Następnie uczył w krakowskim gimnazjum pijarów do 1936, w którym to roku został starszym asystentem na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[1], gdzie jako docent pozostawał w latach 1939–1941[2]. W 1937 habilitował się na tej uczelni[1]. Od 1941 do końca wojny mieszkał u swojej rodziny w Liszkach[1], gdzie przeżył pacyfikację wsi przez Niemców, co opisał w książce Zginęli na polu chwały (wyd. 1946, 1993 i 2009)[1]. W listopadzie 1945 wrócił na Uniwersytet Jagielloński, jednak wkrótce potem przeniósł się do Wrocławia celem utworzenia Katedry Języka Polskiego na tamtejszym uniwersytecie, którą kierował do 1969[2] i gdzie uzyskał stopień profesora nadzwyczajnego w 1946 oraz pełnił funkcję dziekana Wydziału Filologicznego w latach 1958–1960[1]. W latach 1950–1954 był współzałożycielem i rektorem (1952–1954) Wyższej Szkoły Pedagogicznej we Wrocławiu, gdzie po przeniesieniu do Opola kierował jej Katedrą Języka Polskiego[1]. Był współzałożycielem Instytutu Śląskiego w Opolu[1][2], Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, oraz kierownikiem sekcji naukowo-wydawniczej oddziału Komitetu Słowiańskiego we Wrocławiu.

Od 1945 przewodniczył podkomisji śląskiej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości[2]. W 1946 zainicjował prace nad Słownikiem nazwisk śląskich, zaś w 1951 wydał dwutomowy Słownik nazw geograficznych Polski zachodniej i północnej[2]. Był autorem i współautorem ponad sześciuset prac naukowych, w tym kilkunastu książek i wielu słowników, obejmujących zagadnienia slawistyczne, polonistyczne i śląskoznawcze (głównie z zakresu historii języka). Do najważniejszych prac należały:

  • Gramatyka historyczna języka polskiego,
  • Polszczyzna śląska,
  • Dzieje polszczyzny śląskiej,
  • Nazwiska Ślązaków,
  • Nazwy patronimiczne na Śląsku.

Wspólnie z Ludwikiem Musiołem wydał w 1972 Protokolarz miasta Woźnik z lat 1483–1598, będący najstarszą zachowaną księgą miejską w języku polskim, a także ważnym zabytkiem do badań dialektu śląskiego[3].

Grób prof. Stanisława Rosponda na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu

Pochowany na cmentarzu Grabiszyńskim[1].

Jego synem jest ks. dr Stanisław Rospond (junior)[4], misjonarz, dyrektor Wydawnictwa Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy (WITKM) w Krakowie[4] i redaktor naczelny „Naszej Przeszłości” w latach 2004-2011[5].

Nagrody i upamiętnienie

Upamiętnienie

Od 1984 r. jest patronem szkoły podstawowej w Żyrowej[1][6]. Upamiętniają go także ulice w Opolu[7], Szczecinie[8] i Wrocławiu[9][10]. W 2006 r. na budynku filologii polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego odsłonięto jego pamiątkową tablicę[1].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p ks. Stanisław Rospond CM: Nota o autorze. W: Stanisław Rospond: Zginęli na polu chwały. Wyd. 3. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy. ISBN 978-83-7216-787-3.
  2. ↑ a b c d e f g h Teresa Suleja: Encyklopedia Wrocławia. Jan Harasimowicz (red.). Wyd. III. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 755. ISBN 83-7384-561-5.
  3. ↑ Rospond i Musioł 1972 ↓, s. 1–193.
  4. ↑ a b Droga do Śląska , Wydawnictwo Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy .
  5. ↑ ks. dr Stanisław Rospond CM , Nasza Przeszłość .
  6. ↑ Stanisław Sławomir Nicieja, Patron szkoły , Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stanisława Rosponda w Żyrowej .
  7. ↑ ul. Rosponda, Opole Grudzice w OpenStreetMap
  8. ↑ ul. Rosponda, Szczecin w OpenStreetMap
  9. ↑ ul. Rosponda, Wrocław Oporów w OpenStreetMap
  10. ↑ Ulica Stanisław Rosponda na wrocławskim Oporowie.na str.polska-org.pl

Bibliografia

Rektorzy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu
  1. ↑ Rektor WSP we Wrocławiu, poprzedniczki WSP w Opolu