Stanisław Michalski (weterynarz)

Ten artykuł dotyczy weterynarza. Zobacz też: inne osoby o tym imieniu i nazwisku.

Stanisław Michalski

Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1900 Sanok
Data i miejsce śmierci	13–14 kwietnia 1940 Katyń
Miejsce spoczynku	Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu
Zawód, zajęcie	lekarz weterynarii
Narodowość	polska
Tytuł naukowy	doktor
Edukacja	Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
Stanowisko	adiunkt w Katedrze Chirurgii
Rodzice	Kazimierz, Eleonora
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Michalski

porucznik rezerwy
Data i miejsce urodzenia	23 kwietnia 1900 Sanok
Data i miejsce śmierci	13–14 kwietnia 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1933–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	1 Pułk Artylerii Ciężkiej Ziemi Krakowskiej 2 Pułk Artylerii 10 Pułk Artylerii Ciężkiej 27 Pułk Artylerii Lekkiej
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa: kampania wrześniowa
Późniejsza praca	Akademia Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie
Odznaczenia

Stanisław Wojciech Michalski (ur. 23 kwietnia 1900 w Sanoku, zm. 13–14 kwietnia 1940 w Katyniu) – porucznik lekarz weterynarii rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 23 kwietnia 1900 jako syn Kazimierza Michalskiego (1875–1962) i Eleonory z domu Dziura (1880–1945)^[1]. Ojciec był radcą skarbowym^[2], do końca 1930 asesorem w Urzędzie Skarbowym Akcyz i Monopolów Państwowych w Sanoku^[3], dyrektorem Komunalnej Kasy Oszczędności w Sanoku^[4]. Miał braci Adama (ur. 1898)^[5] i Tadeusza oraz siostry Kazimierę Wandę (1902–1991, zamężna z Włodzimierzem Taworskim, matka dr Anny Taworskiej – żony Andrzeja Strzeleckiego i Tadeusza Taworskiego)^[6][7] i Helenę Eleonorę (1909–1990, zamężna z inż. architektem Adolfem Wittelsem)^[8]. Rodzina Michalskich zamieszkiwała w Sanoku przy ul. Jagiellońskiej^[6].

6 czerwca 1918 Stanisław Michalski zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Włodzimierz Godłowski i Jakub Zaleski – również ofiary zbrodni katyńskiej)^[9][10]. Był harcerzem^[11].

Pracował w kopalni w Grabownicy Starzeńskiej. 5 maja 1919 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego w 1 pułku artylerii ciężkiej Ziemi Krakowskiej otrzymując stanowisko kanoniera w baterii zapasowej. W lipcu 1919 ta jednostka została przemianowana na 3 pułk artylerii ciężkiej i przeniesiona do Lublina. W tym czasie Stanisław Michalski został oddelegowany do Szkoły Podoficerskiej nr 3 w Krakowie, następnie zakończył kurs Podchorążych Szkoły Podoficerskiej Artylerii (wynik celujący) i otrzymał awans do stopnia kaprala. Następnie zakończył egzaminem kurs na podchorążego (wynik celujący).

Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 1 baterii 2 pułku artylerii obejmując funkcję łącznika oraz wywiadowcy-obserwatora. Uczestniczył w walkach podczas bitw nad Berezyną koło Głębokiego, Królewszczyzny i Dokszyc, a po przejściu w obszar ukraiński w bojach pod Równem, Łuckiem, Włodzimierzem Wołyńskim. Po wojnie został przeniesiony do rezerwy 22 grudnia 1920 celem podjęcia nauki. Później uczestniczył w ćwiczeniach 5 baterii 10 pułku artylerii ciężkiej. Został mianowany na stopień podporucznika w korpusie oficerów weterynaryjnych, grupa lekarzy, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 (lokata 14). W 1934 jako oficer rezerwy pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto^[12]. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 9. lokatą w korpusie oficerów rezerwy weterynaryjnych, grupa lekarzy^[13].

Pierwotnie rozpoczął studia prawa, jednak następnie przeniósł się na weterynarię, którą ukończył na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie 1925 (absolutorium), a 28 czerwca 1927 uzyskał tytuł lekarza weterynarii. W styczniu 1931 został wybrany zastępcą członka komisji rewizyjnej Lwowskiego Oddziału Zrzeszenia Lekarzy Weterynaryjnych Rzeczypospolitej Polskiej^[14]. W 1939 uzyskał tytuł naukowy doktora^[15]. Pracował na stanowisku adiunkta w Katedrze Chirurgii lwowskiej AMW: wykładał rentgenologię. Publikował artykuły w czasopiśmie „Przegląd Weterynaryjny”.

Wobec zagrożenia konfliktem w 1939 został przydzielony do 27 pułku artylerii lekkiej^[16]. Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w kampanii wrześniowej. Po agresji ZSRR na Polskę na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów. W kwietniu 1940 był przetrzymywany w obozie jenieckim w Kozielsku^[17]. O jego pobycie w obozie wspomniał kolega szkolny Zdzisław Peszkowski^[18]. W jednym z pierwszych transportów, między 11 a 12 kwietnia 1940, przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego^[17] – lista wywózkowa 025/3^[16] z 9 kwietnia 1940^[17]. Został zamordowany między 13 a 14 kwietnia 1940 w Katyniu^[17] z rąk funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu^[19][20]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne^[21][22]. Zidentyfikowany w mundurze^[23] podczas ekshumacji nadzorowanych przez Niemców^[24] w 1943 pod numerem 1186^[25][17][16] – dosł. opisany jako Michalski Stanislaw (raport dzienny z 6 maja 1943)^[17]. Przy jego szczątkach znaleziono: legitymację urzędnika państwowego, notatki oraz różaniec^{[26][27][28][23]}. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01186^[28]. Po ekshumacji z dołu śmierci został pochowany w mogile bratniej drugiej.

Stanisław Michalski był żonaty z Haliną (nie mieli dzieci), która po jego śmierci wyszła za mąż za Lesza^[8]. Podczas wojny została wywieziona przez sowietów w głąb ZSRR wraz z mężem i dzieckiem^[29]. We lwowskim mieszkaniu Stanisława Michalskiego po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941 zamieszkiwała jego siostra Kazimiera Taworska z synem Tadeuszem^[29].

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 nazwisko Stanisława Michalskiego zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939–1945^[30] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum^[31].

W 1962 Stanisław Michalski został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana^[32]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku^[33] w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[34].

18 kwietnia 2009 w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zostało zasadzonych 21 Dębów Pamięci^[35][36][37], w tym upamiętniający Stanisława Michalskiego (zasadzenia dokonał dr Piotr Uruski, historyk, przewodniczący Komisji Rady Powiatu Sanockiego)^[38][39].

• Krzyż Walecznych (za wykazanie się w boju pod miejscowością Krynki)

• Guz piasecznicowy na piersiach u konia (1927)
• Włókniako-gruczolak torbielowy u psa (1927)
• Amutatio penis (1927)
• Amputatio kończyn u psów (1929)
• Działanie zabiegów chirurgicznych przy dychawicy świszczącej (1929)^[40]
• Histerektomia u psów (1932)
• Z rentgenografii narządu moczowego u psów (1933)
• Mięsak w jamie brzusznej u psa (1934)
• Spostrzeżenia kliniczne nad mięsakiem kości u psów (1936)
• Schorzenia trzeciej powieki i ich leczenie (1937)

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
• kampania wrześniowa

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
• Maria Myćka-Kril: Dorobek nauczycieli i uczniów Gimnazjum w Sanoku. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 101.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Włodzimierz Gibasiewicz. Niepowtarzalni (Zbrodnia katyńska). „Biuletyn Informacyjny”, s. 99–100, Nr 4 (70) – marzec 2010. Wielkopolska Izba Lekarsko-Weterynaryjna. 
• Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 47-48.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Anna Taworska-Strzelecka. Pozostaną w pamięci. Stanisław Michalski. „Tygodnik Sanocki”. Nr 16 (441), s. 13, 21 kwietnia 2000. 
• Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 32. ISBN 978-83-931109-3-3.
• Stanisław Michalski. katyn-pamietam.pl. .
• Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 29, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
• Jerzy S. Żukowski, Tadeusz Taworski: Taworscy. Saga rodu. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2013, s. 1–122. ISBN 978-83-61043-19-5.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.