Smutek tropików

Dziś Smutek tropików jest tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu społeczeństwem. Wraz z postępem technologii i globalizacją Smutek tropików stał się przedmiotem dyskusji w różnych obszarach, od polityki po kulturę popularną. Zjawisko to wywołało sprzeczne opinie i debaty na temat jego implikacji i konsekwencji. W tym artykule zbadamy różne perspektywy i podejścia związane z Smutek tropików, a także jego wpływ na codzienne życie ludzi. Ponadto przeanalizujemy rolę, jaką obecnie pełni Smutek tropików i jej możliwą ewolucję w przyszłości.

Smutek tropików
Tristes Tropiques
Ilustracja
Strona tytułowa pierwszego wydania książki
Autor

Claude Lévi-Strauss

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

Francja

Język

francuski

Data wydania

1955

Wydawca

Plon

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1960

Wydawca

Państwowy Instytut Wydawniczy

Przekład

Aniela Steinsberg

Cytaty w Wikicytatach

Smutek tropików (fr. Tristes Tropiques) – wydana w 1955 książka francuskiego antropologa Claude’a Lévi-Straussa, będąca swoistym refleksyjnym dziennikiem z podróży po Brazylii, gdzie autor badał plemiona Indian w latach 30. XX w. Książka jest tylko pozornie dziennikiem, gdyż naprawdę przepełniona jest refleksjami łączącymi wiele dyscyplin akademickich, takich jak filozofia, socjologia, historia, teoria literatury, a nawet muzyka i geologia.

W Polsce wydał ją w 1960 Państwowy Instytut Wydawniczy w serii Rodowody Cywilizacji, w przekładzie Anieli Steinsbergowej[1].

Powstanie dzieła

Levi-Strauss po studiach filozoficznych i prawniczych w Paryżu oraz krótkim okresie pracy w charakterze nauczyciela otrzymał propozycję objęcia katedry socjologii na uniwersytecie w São Paulo. Wraz z nowo poślubioną żoną, Diną, wyjechał tam w 1935 roku i został do 1939. Jednym z motywów skłaniających go do tej podróży była chęć prowadzenia badań antropologicznych wśród Indian, co udało się zrealizować podczas kilku wypraw przeprowadzonych w towarzystwie miejscowych naukowców.

Książkę napisał autor kilka lat po II wojnie światowej i powrocie do Francji z przymusowej emigracji wojennej do USA, zachęcony przez podróżnika i naukowca, Jeana Malauriego, do tworzonej przez niego serii „Collection Terre humaine”. Dzieło lokowało się w nurcie popularnych w tych czasach książek z pogranicza literatury naukowej i podróżniczej. Ówcześni badacze terenowi (m.in. Marcel Griaule, Michel Leiris, Jacques Soustelle, czy Alfred Métraux) po powrocie z wypraw etnograficznych wydawali dwie książki, naukową i literacką.

Sam autor napisał, że książka była Syntezą tego, co zrobiłem do tego momentu. A więc wszystkiego, co sądziłem lub o czym marzyłem[2].

Problematyka

Pisane wysmakowanym literackim stylem dzieło to rodzaj literacko-filozoficznego dziennika z podróży, w którym autor bardziej opisuje swoje poglądy na świat niż samą podróż[3].

Autor był jednym z pierwszych badaczy odchodzącej kultury brazylijskich Indian. Jest to dzieło pełne głębokiej refleksji filozoficznej nad losem współczesnego świata. Znajdziemy tu aktualne do dziś analizy relacji Wschodu z Zachodem oparte na obserwacjach poczynionych podczas podróży do Azji[4].

Nie ma tu naukowego opisu prowadzonych badań etnograficznych, co więcej, duża część książki nie dotyczy etnografii, ani nie odnosi się w ogóle do pobytu w Brazylii. Głównym tematem jest za to analiza myślenia ludzi różnych kultur o rzeczywistości. Autor zdaje się traktować etnografię jako swoisty „kompleks Zachodu”, badanie, w którym przez analizę innych cywilizacji Zachód stawia pytania o samego siebie[3].

Recepcja

Książka spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem francuskich czytelników. Porównywano ją do dzieł Monteskiusza czy Cervantesa. Ubolewano, że nie można jej przyznać najbardziej prestiżowej francuskiej nagrody literackiej Gouncurtów, bo nie jest powieścią[2].

Francuski dziennik Le Monde umieścił książkę wśród 100 najlepszych książek XX wieku. Bardzo pozytywną recenzję napisał Georges Bataille[5], zaś Susan Sontag sklasyfikowała jako jedną z największych dzieł XX wieku[6].

Części dzieła

Książka składa się z 36 rozdziałów, podzielonych na dziewięć części.

  1. Koniec podróży
  2. Kartki z podróży
  3. Nowy Świat
  4. Ziemia i ludzie
  5. Kaduweo
  6. Bororowie
  7. Nambikwarowie
  8. Tupi-Kawahibowie
  9. Powrót

Części od 1 do 3 to refleksje Lévi-Straussa dotyczące wyjazdu z Europy do Nowego Świata i tropików, porównanie pierwszych wrażeń z tymi z kolejnych wypraw, a także rozważania na temat działalności akademickiej na Uniwersytecie São Paulo.

Część 4 to geograficzna analiza rozwoju osadnictwa w Ameryce Południowej, z odniesieniem do struktury społecznej w Indiach i obecnym Pakistanie.

Części 5–8 to omówienie brazylijskich plemion: Caduveo, Bororó, Nambikwara i Tupi-Kawahib.

Część 9 to zamykające książkę refleksje na temat natury i celu antropologii, wpływu podróży na umysł, roli buddyzmu i islamu w kulturze globalnej, miejsca ludzkości we wszechświecie.

Przypisy

  1. ↑ Katalogi Biblioteki Narodowej. Biblioteka Narodowa. . (pol.).
  2. ↑ a b Grażyna Kubica-Heller. Smutek tropików i smutni artyści : klasyczne dzieło Claude’a Lévi-Straussa jako inspiracja współczesnej polskiej sztuki konceptualnej. „Kultura Współczesna”. 3 (78), s. 248-262, 2013. Uniwersytet Jagielloński. ISSN 1230-4808. . (pol.). 
  3. ↑ a b Jędrzej Grodniewicz: Claude Lévi-Strauss - „Smutek tropików” – recenzja. histmag.org, 23 stycznia 2012. . (pol.).
  4. ↑ Smutek tropików Lévi-Strauss Claude. Wydawnictwo Aletheia. . (pol.).
  5. ↑ „Un livre humain, un grand livre”, Critique, n°105, février 1956
  6. ↑ Susan Sontag: A Hero of our Time. The New York Review of Books, 28 listopada 1963. . (ang.).