Runy (pieśni)

Temat Runy (pieśni) jest niewątpliwie jednym z najbardziej aktualnych dzisiaj. Jest to temat, który wywarł ogromny wpływ na społeczeństwo i wywołał szeroką debatę w różnych obszarach. Runy (pieśni) wzbudził zainteresowanie ekspertów, naukowców, polityków i zwykłych obywateli, którzy starają się zrozumieć i dokładnie przeanalizować jego implikacje. W tym artykule zbadamy różne perspektywy i opinie na temat Runy (pieśni), a także jego wpływ na różne sektory. Od powstania do przyszłej prognozy, Runy (pieśni) reprezentuje temat o wielkim znaczeniu, który zasługuje na szczegółowe i krytyczne podejście.

Ten artykuł dotyczy ludowych pieśni fińskich i karelskich. Zobacz też: runy - rodzaj pisma nordyckiego.
Śpiewacy run z początku XX wieku

Runy – nazwa dawnych epickich pieśni ludowych, fińskich i karelskich[1][a], często o treści mitycznej. Z run składa się fińsko-karelski epos narodowy Kalevala[2].

Runy są specyficzną formą poezji ludowej, śpiewanej, która powstała około 2500–3000 lat temu w kulturze plemion bałtofińskich, zamieszkujących wybrzeża Zatoki Fińskiej. W tym czasie nastąpił przełom kulturowy, wskutek czego powstała forma poezji o następujących cechach: aliteracja, paralelizm, wiersz ciągły i metrum czterostopowy, nazwany metrum Kalevali. Runy miały najczęściej cztery lub pięć stóp i śpiewane były na melodię o cechach pentatonik[3].

Runy nie powstały w jednym okresie. Można wyróżnić trzy rodzaje run[3]:

  • runy ajtiologiczne – opowiadające o początkach stworzenia, narodzinach świata i cywilizacji, to najwcześniejsze znane runy,
  • runy epickie – mają bohatera, którym jest zazwyczaj potężny pieśniarz, szaman, znachor-czarownik, duchowy przywódca plemienia, który udaje się do krainy zmarłych w poszukiwaniu zaklęć. Bohaterowie run udają się również do Pohjoli, kraju oddzielonego od Kalevali morzem. Wyruszają tam w konkury i na podbój. Szukają tam również schronienia przed prześladowcami,
  • runy liryczne – wyrażają uczucia ludzi. Poezja rytualna to przede wszystkim runy weselne i runy o stypie po niedźwiedziu. W zaklęciach recytowanych w metrum Kalevali jest magia, towarzysząca człowiekowi w codziennym życiu.

Żywa tradycja śpiewania run przetrwała w całej Finlandii do XVI wieku. Po reformacji Kościół protestancki zakazał śpiewania run, określając całą tradycję mianem pogańskiej. W tym czasie w Finlandii umacniały się nowe wpływy muzyczne z zachodu. Fińska tradycja ustnego przekazu poezji zaczęła zanikać, z początku w zachodniej części kraju, później na całym terenie. Niektóre runy zostały zapisane już w wieku XVII, lecz większość zebrano dopiero w wieku XIX. Do dzisiejszych czasów tradycja śpiewania run przetrwała w Karelii Białomorskiej[3].

Uwagi

  1. ↑ W języku fińskim „runo” to wiersz, pieśń, najbliższy odpowiednik angielskiego „lore” – tradycja ustna. Fińskie „runo” to nie to samo, co „futhark” – nordycki znak runiczny, typ pisma przystosowany do rzezania liter w drzewie lub kamieniu. Kalevala. Fenomen kulturowy Kalevali, Biblioteka Uniwersytecka KUL.

Przypisy

  1. ↑ Runy II, Słownik języka polskiego PWN.
  2. ↑ Ł. Sommer, Kalevala. Szamańska pieśń działacza, Biblioteka Uniwersytecka KUL.
  3. ↑ a b c Fińska poezja ludowa i Kalevala. finlit.fi. ., Finnish Literature Society.