Ruch (fizyka)

Wygląd przypnij ukryj

Ruch w fizyce – zmiana położenia ciała odbywająca się w czasie względem określonego układu odniesienia. Także: zmiana pól fizycznych – rozchodzenie się ich zaburzeń.

Parametry opisujące ruch:

• przemieszczenie (zmiana położenia) – różnica między położeniem końcowym a początkowym,
• tor – linia, po której porusza się ciało:
  • w ruchu prostoliniowym torem jest linia prosta,
  • w ruchu krzywoliniowym torem jest linia krzywa,
• droga – długość odcinka toru,
• czas – różnica między chwilą końcową a początkową ruchu,
• prędkość - przyrost drogi w jednostce czasu,
• przyśpieszenie - przyrost prędkości w jednostce czasu.

Podstawowe prawa rządzące ruchem sformułował Izaak Newton i uznawano je za dokładne do końca XIX wieku. Obecnie ruch ciał fizycznych opisują trzy teorie:

• mechanika klasyczna – opisująca ruch obiektów niezbyt małych i poruszających się niezbyt szybko,
• teoria względności:
  • szczególna teoria względności – opisująca ruch ciał o prędkościach porównywalnych z prędkością światła w próżni, ale nieuwzględniająca grawitacji,
  • ogólna teoria względności – uwzględniająca grawitację,
• mechanika kwantowa – opisująca zachowanie się obiektów małych (atomy, cząstki subatomowe).

Klasyfikacja ruchów

Ruchy klasyfikuje się określając tor ruchu oraz zmiany wartości prędkości.

Podział ze względu na tor ruchu:

• prostoliniowy (poruszanie się po linii prostej),
• krzywoliniowy (poruszanie się po linii krzywej),
  • po okręgu – rozpatrywany jako najprostszy przypadek ruchu krzywoliniowego,
  • po elipsie – ruch w polu sił centralnych,
  • po paraboli – ruch w polu jednorodnym,
  • inne (powyższe są najpopularniejsze).

Podział ze względu na wartości prędkości:

• jednostajny – prędkość nie zmienia się,
• zmienny – prędkość zmienia się,
  • jednostajnie zmienny – zmiany prędkości są jednakowe w jednakowych przedziałach czasu,
    • przyspieszony – prędkość zwiększa się,
    • opóźniony – prędkość maleje,
  • niejednostajnie zmienny – zmiany prędkości są nie są jednakowe w jednakowych przedziałach czasu.

Przypisy

1. ↑ G.K. Susłow, Mechanika teoretyczna, PWN, Warszawa 1960
2. ↑ Л.Г. Лойцянский, А.И. Лурье, Курс теоретической механики, Гос. Издат. Тех.-теор. литературы, Москва, 1954
3. ↑ А.Некрасов, Курс теоретической механики, Гос. Издат. Тех.-теор. литературы, Москва, 1950
4. ↑ ruch, Encyklopedia PWN  .

Zobacz też

• fizyka płynów

Linki zewnętrzne

• Podstawowe informacje o ruchu
• Motion (ang.), Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com .

Kinematyka

pojęcia podstawowe	przestrzeń czas ruch tor ruchu równania ruchu punkt materialny bryła sztywna
wielkości	postępowe położenie przemieszczenie odległość długość droga prędkość średnia radialna transwersalna tangencjalna polowa szybkość przyspieszenie dośrodkowe zryw udar okres częstotliwość pulsacja obrotowe miara kąta okres obrotu prędkość kątowa prędkość obrotowa przyspieszenie kątowe
przyrządy pomiarowe	drogi drogomierz taksometr krokomierz prędkości ciał stałych fotoradar log burtowy prędkościomierze motoryzacyjne lotnicze machomierz odcinkowy pomiar prędkości tachometr obrotomierz wahadło balistyczne wariometr prędkości płynów anemometr wiatromierz anemoskop wiatrowskaz młynek hydrometryczny rurka Prandtla inne przyspieszeniomierz licznik rowerowy
rodzaje ruchu	postępowy prostoliniowy krzywoliniowy bryły sztywnej obrotowy precesja nutacja jednostajny prostoliniowy po okręgu zmienny przyspieszony jednostajnie przyspieszony opóźniony jednostajnie zmienny jednostajnie przyspieszony zmienny po okręgu posuwisto-zwrotny drgający harmoniczny wibracje rzut ukośny rzut poziomy rzut pionowy w górę spadek swobodny
przykłady	krzywa balistyczna obrót Ziemi ruch obiegowy Ziemi heliocentryzm prawa Keplera orbita oscylator klasyczny wahadło
pojęcia matematyczne	ogólne funkcja rzeczywista wektorowa iloraz różnicowy geometryczne prosta krzywa długość krzywej wektor hodograf obrót oś obrotu analityczne funkcja ciągła pochodna funkcji całka nieoznaczona oznaczona równanie różniczkowe zwyczajne warunki początkowe
powiązane obszary kultury	fizyka klasyczna mechanika klasyczna kinematyka płynów teoria względności szczególna ogólna analiza matematyczna analiza rzeczywista rachunek różniczkowy i całkowy analiza numeryczna astronomia astrometria mechanika nieba inżynieria balistyka inżynieria mechaniczna transport sport lekkoatletyka wyścigi

Mechanika klasyczna

Działy	dynamika kinematyka mechanika nieba mechanika ośrodków ciągłych mechanika statystyczna mechanika stosowana statyka
Sformułowania	formalizm Hamiltona formalizm Lagrange’a mechanika newtonowska
Koncepcje podstawowe	bezwładność czas energia energia kinetyczna energia potencjalna grawitacja masa moc moment bezwładności moment pędu moment siły / moment / para sił popęd praca praca wirtualna przestrzeń przyspieszenie prędkość pęd siła szybkość układ odniesienia zasada d’Alemberta
Podstawowe zagadnienia	bryła sztywna dynamika bryły sztywnej siła Coriolisa kinematyczne równanie ruchu oscylator harmoniczny nieinercjalny układ odniesienia oś obrotu prawo powszechnego ciążenia przemieszczenie przyspieszenie kątowe prędkość kątowa prędkość obrotowa pulsacja ruch ruch harmoniczny ruch jednostajny prostoliniowy ruch obrotowy równania Eulera (dynamika bryły sztywnej) siła bezwładności siła dośrodkowa siła odśrodkowa tarcie tłumienie inercjalny układ odniesienia wahadło wibracje zasady dynamiki Newtona
Znani uczeni	Jean le Rond d’Alembert Alexis Clairaut Leonhard Euler Galileusz William Rowan Hamilton Jeremiah Horrocks Joseph Louis Lagrange Pierre Simon de Laplace Pierre Louis Maupertuis Isaac Newton Henri Poincaré Siméon Denis Poisson

Kontrola autorytatywna (proces fizyczny):

• LCCN: sh85087557
• BnF: 119798925
• BNCF: 9475
• J9U: 987007545931005171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: science/motion-mechanics
• Universalis: mouvement
• SNL: bevegelse, bevegelse_-_fysikk
• DSDE: bevægelse