Prawo karne

W dzisiejszym świecie Prawo karne stał się tematem o wielkim znaczeniu i znaczeniu dla różnych sektorów społeczeństwa. Z biegiem czasu Prawo karne zyskuje coraz większe znaczenie, generując znaczący wpływ na różne aspekty codziennego życia. Jej konsekwencje rozciągają się od sfery osobistej, zawodowej i społecznej. Zainteresowanie Prawo karne rośnie, budząc zainteresowanie i ciekawość zróżnicowanej i różnorodnej publiczności. Biorąc pod uwagę tę rosnącą uwagę, konieczne jest głębsze zagłębienie się w temat Prawo karne i zbadanie różnych perspektyw i wymiarów, które go otaczają.

Treść tego artykułu od 2024-06 należy opracować w taki sposób, aby nie uwypuklała nadmiernie polskiej specyfiki / aby nie zawężała się tylko do polskich warunków
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Prawo karne sensu largo – zespół przepisów prawa normujących kwestie odpowiedzialności karnej za czyny zabronione pod groźbą kary kryminalnej.

Klasyfikacja norm prawa karnego

Prawo karne sensu largo jako jedna z dziedzin w naukach prawnych (w szerokim tego słowa znaczeniu) dzieli się według kryterium przedmiotu regulacji na:

Prawo karne jest również dzielone według kryterium zakresu zastosowania na:

  • prawo karne powszechne – zawierające normy dotyczące wszystkich dziedzin życia społecznego oraz wszystkich osób,
  • prawo karne indywidualne (prawo karne specjalne, szczególne) – zawierające normy chroniące szczególną sferę interesów (prawo karne skarbowe) lub dotyczące szczególnej grupy osób (prawo karne wojskowe).

Ze względu na wagę zabronionych czynów prawo karne dzieli się na:

  • prawo wykroczeń, zajmujące się czynami o stosunkowo niewielkim stopniu szkodliwości społecznej,
  • prawo karne sensu stricto, zajmujące się czynami o większym ładunku szkodliwości społecznej.

Z prawem karnym związane blisko jest prawo karne nieletnich, formułuje zasady postępowania z nieletnimi sprawcami czynów karalnych. Jednak nie należy ono do prawa karnego, ponieważ czyny popełniane przez nieletnich co do zasady nie stanowią przestępstw, a odpowiedzialność za nie nie ma charakteru odpowiedzialności karnej. Podobnie bliską prawu karnemu, jednak różną od niego gałęzią prawa, jest prawo wykroczeń.

Źródła prawa karnego

Podstawowymi źródłami aktualnie obowiązującego w Polsce pisanego prawa karnego są ustawy uchwalone 6 czerwca 1997 r.: Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy. Z kolei najważniejszym aktem regulującym prawo karne skarbowe jest ustawa z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. Nie jest to w żadnej mierze katalog wymieniony enumeratywnie źródeł prawa karnego, bowiem szereg norm zostaje zamieszczony również w rozporządzeniach do tych ustaw lub też w umowach międzynarodowych.

Funkcje prawa karnego

Wyróżnia się następujące funkcje prawa karnego[1][2]:

  • sprawiedliwościową – prawo karne rozładowuje negatywny stan napięcia społecznego wywołany popełnieniem przestępstwa i zaspokaja poczucie sprawiedliwości zarówno osoby pokrzywdzonej, jak i społeczności. Celem tej funkcji jest odpłata za zło wyrządzone przestępstwem;
  • ochronną – ma ono na celu ochronę dóbr mających istotne znaczenie dla rozwoju jednostki i funkcjonowania społeczeństwa przed atakami osób naruszających normy karne takie jak życie, zdrowie, wolność, mienie czy prawo do prywatności; realizowana jest na płaszczyźnie prewencyjnej, represyjnej i zabezpieczającej;
  • gwarancyjną – powinno zabezpieczać jednostkę przed nadmierną ingerencją w jej prawa przez organy władzy pod pretekstem wykonywania funkcji ochronnej. Prawo karne bowiem powinno wskazywać warunki, gdy organy ścigania przestępstw i wymiaru sprawiedliwości mogą ingerować w wyraźnie określonych przypadkach i po spełnieniu określonych przesłanek;
  • kompensacyjna – celem prawa karnego jest naprawienie zła, które zostało wyrządzone pokrzywdzonemu przestępstwem (w takim stopniu, w jakim jest to możliwe), poprzez wypłatę wynagrodzenia za doznane szkody materialne (odszkodowanie) oraz szkody niematerialne (zadośćuczynienie);
  • prewencyjna – prawo karne winno skupiać się nie tylko na odwecie za popełnienie przestępstwa, ale też pełnić funkcje zapobiegawcze i wychowawcze wobec społeczeństwa, tym samym obniżając prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez innych (prewencja ogólna zwana generalną) oraz przez tego samego sprawcę (prewencja indywidualna).
  • instrumentalna - prawo karne ma na celu realizację norm w innych gałęziach prawa, np. w prawie administracyjnym czy cywilnym.

Podkreślenia wymaga, że poszczególne przepisy prawa karnego mogą spełniać równocześnie kilka z wyżej wymienionych funkcji.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Zoll, Włodzimierz Wróbel, Polskie prawo karne Część ogólna, wyd. 1, Kraków: Znak, 2010, ISBN 978-83-240-3045-3.
  2. ↑ Michał Królikowski, Robert Zawłocki, Prawo karne, wyd. 4, Warszawa: C.H. Beck, 2020, ISBN 978-83-8198-921-3.

Bibliografia

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.