Postrach nocy (film 1985)

Postrach nocy (tytuł oryg. Fright Night) − kultowy amerykański film fabularny (horror z elementami czarnej komedii) z 1985 roku, napisany i wyreżyserowany przez Toma Hollanda. Debiut reżyserski Hollanda.

Film okazał się sukcesem komercyjnym oraz zyskał pozytywne recenzje krytyków. W 1988 powstał jego sequel, a w 2011 remake nakręcony w 3D.

W sąsiedztwie nastoletniego Charleya Brewstera zamieszkuje dwóch tajemniczych mężczyzn. Jeden z nich, Jerry Dandrige, z domu wychodzi tylko nocą, co wzbudza zainteresowania chłopaka. Któregoś wieczoru Charley z przerażeniem odkrywa, że Jerry jest wampirem. Usiłuje powiadomić o tym najbliższych, jednak jego ostrzeżenia nie zostają wzięte na poważnie. Zdesperowany nastolatek zwraca się z prośbą o pomoc do ekscentrycznego Petera Vincenta − samozwańczego „Zabójcy Wampirów”, aktora, prowadzącego program o horrorach w lokalnej telewizji.

• Chris Sarandon − Jerry Dandrige
• William Ragsdale − Charley Brewster
• Amanda Bearse − Amy Peterson
• Roddy McDowall − Peter Vincent
• Stephen Geoffreys − Edward „Evil Ed” Thompson
• Jonathan Stark − Billy Cole
• Dorothy Fielding − Judy Brewster
• Art J. Evans − detektyw Lennox

Film realizowany był budżetem dziewięciu i pół miliona dolarów^[1], kręcony przez blisko trzy miesiące, od 3 grudnia 1984 do 23 lutego 1985 roku^[2]. Większość kosztów produkcji została przeznaczona na efekty specjalne^[1].

Postrach nocy był pierwszym filmem wyreżyserowanym przez Toma Hollanda oraz jego debiutanckim projektem autorskim (był też autorem scenariusza). Holland miał całkowitą kontrolę w kwestii decyzji castingowych. Jedyną sugestią, którą zaakceptował, była propozycja Guya McElwaine'a, by jedną z głównych ról odegrał jego przyjaciel, aktor Roddy McDowall. W jednym z późniejszych wywiadów, Holland wyznał, że przyjęcie McDowalla do obsady było znakomitym posunięciem^[1].

Światowa premiera filmu miała miejsce 2 sierpnia 1985 w USA. Jeszcze w tym samym roku obraz wydano w Australii, Hiszpanii i Japonii. Lutym 1986 Postrach nocy, jako A Noite do Espanto, został zaprezentowany widzom portugalskiego Fantasporto Film Festival. 11 kwietnia '86 odbyła się londyńska premiera horroru Hollanda. W Polsce film był przebojem rynku VHS, gdzie wydany został pod tytułami Kruczoczarna noc, Noc grozy lub Noc wampirów. We wrześniu 2000 projekt opublikowano też na dyskach DVD nakładem Columbii^[3].

Przychody z ogólnoświatowej dystrybucji filmu wyniosły 24 922 237 dolarów. Komercyjnie Postrach nocy zyskał miano najbardziej sukcesywnego horroru lata 1985 oraz drugiego (po Koszmarze z ulicy Wiązów II: Zemście Freddy’ego) najbardziej dochodowego filmu grozy roku^[1].

Według wielu interpretacji, film posiada wymowę homoerotyczną^[4][5][6]. Wśród czynników wpływających na ów odbiór wymienić można następujące wątki:

• wspólny wynajem domu przez Jerry’ego i Billy’ego, okazywana przez obydwu wzajemna czułość oraz zaangażowanie Billy’ego w walkę o przetrwanie Jerry’ego (okupione własną śmiercią). Brak zainteresowania Jerry’ego zachwyconego nim kobietami. Wszystkie wymienione wątki prowadzą do spekulacji na temat homoseksualizmu obu^[4][5][7];
• postać Evil Eda oraz jego przemiana w wampira dokonana przez Jerry’ego („Nie musisz się mnie obawiać. Wiem, jak to jest, gdy jesteś inny. (...) Chwyć moją dłoń”)^[4][5];
• wstrzemięźliwość Amy w stosunku do swojego chłopaka oraz możliwość odwrócenia uwagi od uwodzicielskiej hipnozy Jerry’ego (sugerowane lesbijstwo bohaterki).

Homoerotyzm w Postrachu nocy porównywalny jest do aury wzajemnej męskiej adoracji w innych horrorach o wampirycznej fabule: Straconych chłopcach (The Lost Boys, 1987) oraz Straconych (The Forsaken, 2001).

• 1986, Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films, USA:
  • nagroda Saturna w kategorii najlepszy horror
  • nagroda Saturna w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy (nagrodzony: Roddy McDowall)
  • nagroda Saturna w kategorii najlepszy scenariusz (Tom Holland)
  • nominacja do nagrody Saturna w kategorii najlepszy aktor (Chris Sarandon)
  • nominacja do nagrody Saturna w kategorii najlepsza reżyseria (Tom Holland)
  • nominacja do nagrody Saturna w kategorii najlepsze efekty specjalne (Richard Edlund)
• 1986, Avoriaz Fantastic Film Festival:
  • nagroda im. Dario Argento (Tom Holland)
• 1986, Fantasporto Film Festival:
  • Nagroda Specjalna Krytyków (Tom Holland)
  • nominacja do nagrody International Fantasy Film w kategorii najlepszy film (Tom Holland)

W 1985 opublikowano album ze ścieżką dźwiękową z filmu, Fright Night: Original Motion Picture Soundtrack. Na wydanym nakładem wytwórni Private I krążku zawarte zostały utwory muzyczne wykorzystane w filmie. Wszystkie piosenki utrzymane są w konwencji muzyki rockowej i new wave.

1. „Fright Night” – The J. Geils Band (3:45)
2. „You Can't Hide from the Beast Inside” – Autograph (4:14)
3. „Good Man in a Bad Time” – Ian Hunter (3:41)
4. „Rock Myself to Sleep” – April Wine (2:57)
5. „Let's Talk” – Devo (2:52)
6. „Armies of the Night” – Sparks (4:34)
7. „Give It Up” – Evelyn „Champagne” King (3:43)
8. „Save Me Tonight” – White Sister (4:22)
9. „Boppin' Tonight” – Fabulous Fontaines (3:10)
10. „Come to Me” – Brad Fiedel (3:54)

Sukces filmu Postrach nocy odcisnął swoje piętno na kulturze masowej lat osiemdziesiątych. Powszechnie kojarzonym, bo spopularyzowanym cytatem z horroru było zdanie wypowiadane przez Edwarda „Evil Eda” Thompsona: „Oh, You’re so cool, Brewster!”. Jeszcze w 1985 wydawnictwo TOR Books opublikowało nowelizację filmu Fright Night napisaną przez Craiga Spectora i Johna Skippa. Pod tym samym tytułem wydawany był przez NOW Comics komiks; od 1988 do lipca 1990 wydane zostały dwadzieścia dwa numery komiksu. Jeszcze w 1988 miała miejsce premiera gry komputerowej, w której gracz wcielał się w rolę Jerry’ego Dandrige'a i za cel miał przemianę swoich ofiar w wampiry przed świtem.

Postrach nocy to kultowy tytuł wśród fanów horrorów komediowych, jak i jeden z klasycznych filmów grozy lat 80^{[potrzebny przypis]}.

• Postrach nocy w bazie IMDb (ang.)
• Postrach nocy w bazie Filmweb