Ocelot nadrzewny

W tym artykule poruszymy temat Ocelot nadrzewny, który przykuł dziś uwagę szerokiego spektrum ludzi. Zbadane zostaną różne aspekty związane z Ocelot nadrzewny, od jego pochodzenia i ewolucji po znaczenie we współczesnym społeczeństwie. Zbadane zostaną także jego implikacje w różnych obszarach, a także opinie i stanowiska ekspertów i specjalistów w danej dziedzinie. Poprzez dogłębną analizę będziemy starali się przedstawić wszechstronną i wzbogacającą wizję Ocelot nadrzewny, aby zaoferować czytelnikom szersze i bardziej szczegółowe zrozumienie tego fascynującego tematu.

Ocelot nadrzewny
Leopardus wiedii[1]
(Schinz, 1821)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

ocelot

Gatunek

ocelot nadrzewny

Podgatunki[21]
  • L. w. wiedii (Schinz, 1821)[2]
  • L. w. glauculus (O. Thomas, 1903)[7]
  • L. w. vigens (O. Thomas, 1904)[8]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[22]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Ocelot nadrzewny[23], margaj[24][25] (Leopardus wiedii) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae). Mniejszy od ocelota wielkiego, osiąga do 79,2 cm długości głowy i tułowia, ogon do 51,8 cm. Waży od 2,3 do 4,9 kg. Grube i miękkie futro barwy od szarej do cynamonowej zdobią plamki barwy ciemnego brązu czy też czerni, brzuch biały. Zwierzę wiedzie samotny tryb życia w lasach Ameryki Środkowej i Południowej. Jest lepiej przystosowany do nadrzewnego życia niż inne oceloty, aczkolwiek poluje najczęściej na ziemi, głównie na małe ssaki. Nie poznano dobrze rozrodu, samica rodzi najczęściej jedno kocię. Pomimo objęcia gatunku ochroną polowania – głównie celem pozyskania skór – nie ustały.

Budowa

Ocelot nadrzewny ma cętkowane futro

Długość głowy i ciała ocelota nadrzewnego wynosi pomiędzy 42,5 a 79,2 cm. Natomiast ogon mierzy od 30 do 51,8 cm[21]. W efekcie margaj jest mniejszy od ocelota wielkiego, ale ma od niego dłuższy ogon[26]. Masa ciała margaja wynosi od 2,3 do 4,9 kg[21], przeciętnie 3,3 kg[22], a więc mniej od ważącego do ponad 11 kg ocelota wielkiego[26]. Nie stwierdza się istotnych różnic pomiędzy wielkością samców i samic ocelota nadrzewnego[21].

Autorzy opisują zwierzę jako niewielkiego kota o długim ogonie i lekkiej budowie[21].

Ciało zwierzęcia pokrywa grube i miękkie futro. Na grzbiecie jest barwy od szarej do cynamonowej, zdobione plamkami barwy ciemnego brązu czy też czerni, otwartymi jak i ciągłymi, a także podłużnymi paska. Z kolei brzuch zwierzęcia jest biały[21].

Głowa ocelota nadrzewnego jest krótsza i bardziej zaokrąglona niż u ocelota wielkiego. Zwracają uwagę duże, wyłupiaste oczy. Uszy są z tyłu czarne, pośrodku ozdobione białą plamką[21], podobnie jak u ocelota wielkiego[26].

Długi, bujny ogon osiąga jakieś 70% długości głowy i ciała zwierzęcia. Ogon ten zdobią ciemne pierścienie w liczbie 12. Koniec ogona jest czarny[21].

Duże łapy kończą się ruchomymi palcami[21]. Kotowate znane są z dużych, chowanych w pochewkach pazurów[27].

Systematyka

Ocelota nadrzewnego uważano za jeden gatunek z ocelotem tygrysim

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1821 roku szwajcarski przyrodnik Heinrich Rudolf Schinz(inne języki), nadając mu nazwę Felis wiedii[2]. Holotyp pochodził z Morro de Arará, nad rzeką Mucuri(inne języki), w stanie Bahia, w Brazylii[28].

Gatunek należy do rodzaju ocelot, obejmującego jeszcze kilka innych gatunków, przykładowo ocelot wielki czy ocelot tygrysi. Rodzaj ten zaliczany jest do podrodziny kotów, jednej z dwóch obecnych podrodzin w rodzinie kotowatych[27].

Czasami uważany za jeden gatunek z L. tigrinus, ale nie jest to poparte analizami molekularnymi i morfologicznymi[29]. Tradycyjnie rozpoznaje się do dwunastu podgatunków[28][21], ale niedawna analiza morfometryczna sugeruje, że istnieje tylko ograniczona zmienność między populacjami L. wiedii[30][29]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[29].

Etymologia

  • Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos „lampart, pantera”[31].
  • wiedii: Maximilian zu Wied-Neuwied (1782–1867), niemiecki odkrywca, przyrodnik[32].
  • glauculus: gr. γλαυκος glaukos „niebiesko-szary”[33].
  • vigens: łac. vigens, vigentis „pełen życia, kwitnący”[33].

Tryb życia

Ocelot nadrzewny, jak sugeruje jego polskojęzyczna nazwa, wiedzie nadrzewny tryb życia

Ocelot nadrzewny poluje na nadrzewną[21] bądź wspinającą się[22], nocną zdobycz, wobec czego sam wieść powinien nadrzewny tryb życia[21]. Poluje jednak częściej na ziemi, na drzewach zaś odpoczywa. Istotnie aktywność jego przypada na zmierzch i noc, aczkolwiek pojedyncze doniesienia podają aktywność za dnia[22]. Świetnie się wspina i skacze, z łatwością schodzi z pnia drzewa głową w dół[21]. Zaadaptował się do życia nadrzewnego lepiej niż inne kotowate[22]. Jest bardzo zwinny. Pomagają mu we wspinaczce zdolne do pronacji i supinacji stopy. Dzięki nim trzyma się podłoża, z kolei szeroka miękka stopa ułatwia mu zarówno skakanie, jak i chwytanie podłoża. W niewoli odnotowano 2 szczyty aktywności zwierzęcia: pierwszy pomiędzy godziną pierwszą a drugą w nocy i kolejny pomiędzy czwartą a piątą. Badania radioodbiornikami również wskazują na nocny tryb życia, aczkolwiek nie wszystkie: samiec z południowej Brazylii aktywny był zarówno w dzień, jak i w nocy. Uważa się jednak, że dnie spędza margaj raczej odpoczywając wśród drzew czy też wśród pnączy, a nawet na palmach[21].

Margaj tryb życia wiedzie samotny[21], jak i większość kotowatych[27]. Występuje rzadziej jeszcze od ocelota wielkiego. Pojedyncze badania zajmowanych terenów dały wyniki 11 i 15,9 km². Zbadany samiec w Belize przemierzał w ciągu dnia średnio 6 km[21]. Terytorium pewnie mieści się w przedziale od 1 do 20 km²[22].

Rozród ocelota nadrzewnego nie został dobrze zbadany, a większość dostępnych informacji pochodzi z obserwacji zwierząt trzymanych w niewoli, niezbyt liczebnych. Długość cyklu miesięcznego wynosi pomiędzy 30 a 36 dni, na co przypada od 4 do 10 dni rui. Samica kopuluje z samcem, po czym zachodzi w ciążę trwającą pomiędzy 76 a 84 dni, a więc dłuższej niż w przypadku większości małych kotów[21]. Przykładowo u ocelota chilijskiego trwa ona 70–78 dni[34]. U znacznie większego ocelota wielkiego jest to od 79 do 82 dni[26]. Po ciąży samica wydaje na świat najczęściej pojedynczego noworodka[21], rzadko dwa. Średnia wynosi 1,09[22]. Masa urodzeniowa wynosi zwykle pomiędzy 85 a 125 g, aczkolwiek zanotowano wartości odstające 163 i 170 g. Kocię włącza pokarm stały w wieku od 7 do 8 tygodni. Kiedy ma 8–10 miesięcy, osiąga wielkość prawie dorosłego margaja. Samica może wejść w ruję w wieku 6–10 miesięcy, aczkolwiek dojrzałość płciowa najczęściej osiągana jest w wieku 2 lat[21]. Długość pokolenia wynosi 6 lat[22].

Rozmieszczenie geograficzne

W Kostaryce zamieszkuje L. wiedii glauculus

Ocelot nadrzewny występuje w Ameryce, zamieszkując w zależności od podgatunku[29]:

Zwierzę żyje na wysokości od poziomu morza do 1500 m[22]. Jednakowoż rzadko osięga wysokość 1200 m nad poziomem morza[21], która to wysokość wyznacza górną granicę zasięgu ocelota wielkiego[26]. Wyżej żyją inne gatunki ocelotów, jak ocelot andyjski[35], ocelot pampasowy[36] czy ocelot tygrysi[37].

Ekologia

Ocelot nadrzewny żyje w lesie, tak jak tutaj w Kostaryce

Siedliskiem margaja jest las. Jest on bardziej z lasem związany niż jakikolwiek inny kotowaty kontynentu południowoamerykańskiego[21], zamieszkiwanego przez liczne inne gatunki, choćby ocelota wielkiego, pumę płową, jaguarundi czy wielkiego jaguara[27]. Na północnym krańcu swego występowania, w Meksyku, zasiedla lasy przybrzeżne, tropikalne lasy liściaste, a także lasy wiecznie zielone, galeriowe. Badania z radioodbiornikami z Belize wykazały, że zwierzęta wybierały lasy wtórne. Z kolei w Wenezueli autorzy wspominają o nizinnych i wilgotnych lasach tropikalnych, wilgotnych lasach porastających pogórza, lasach mglistych, a nawet antropogenicznych plantacjach zakładanych celem pozyskania kawy czy kakao[21], zwłaszcza opuszczonych[22]. Sanquist i Sanquist wspominają dalej kępy kserofitów w boliwijskim chaco, z Brazylii z kolei wymieniają zmodyfikowane przez człowieka obszary porosłe bambusem i plantacje palmy[21]. Niemniej widuje się te ssaki także poza lasem, nie tylko w kępach drzew wśród sawanny, ale i na terenach otwartych. Wydaje się, że do obecności człowieka w pobliżu dostosowuje się ocelot nadrzewny słabo[22].

Kotowate są hiperdrapieżnikami, ograniczającymi się w zasadzie do pokarmu mięsnego[27]. Nie stanowi tu wyjątku także ocelot nadrzewny. Poluje przede wszystkim na nadrzewne ssaki. Wymienia się wśród nich wiewiórkowate, dydelfowate i nadrzewne myszowate. Poluje także na ssaki naziemne[21], jak to czyni większość także nadrzewnych kotowatych[27]. Tutaj wymienia się wśród ssaków również rozmaite myszowate, kawiowate, agutiowate, pakowate i króliki[21], a nawet niewielkie małpy[22]. Prócz ssaków poluje ocelot nadrzewny na ptaki takie jak kusacze czy czubacze, na gady[21], jak jaszczurki[22], i płazy, nie gardzi także owadami[21]. Przeciętna masa zdobyczy to 250 g[22]. Zdobycz zwierzęcą uzupełnia jednakowoż owocami[21].

Ocelot nadrzewny nawet w Amazonii występuje rzadziej, niźli to niegdyś oceniano. Zagęszczenie mieści się ogólnie w przedziale od 1 do 5 sztuk na 100 km², aczkolwiek zdarzają się niewielkie tereny, na których wartości te są znacznie większe, osiągają 15–25 margajów na 100 km²[22].

Czynnikiem zmniejszającym zagęszczenie ocelotów nadrzewnych do wielkości niekiedy nie pozwalających na przetrwanie populacji jest obecność ocelotów wielkich[21], większego gatunku z tego samego rodzaju[26].

Zagrożenia i ochrona

Ocelot nadrzewny jest gatunkiem bliskim zagrożenia wyginięciem. IUCN w 1982 uznało go za gatunek narażony na wyginięcie, co powtórzono w trzech kolejnych ocenach, by w 1994 dostrzec niedobór danych, a w 1996 uznać go za gatunek najniższego ryzyka, co utrzymano pod zmienioną nazwą w 2002. Za gatunek bliski zagrożenia uznano go w 2006, podtrzymując ocenę w 2015. W Kolumbii osiąga taki właśnie status. W Argentynie i Brazylii wymienia się go wśród narażonych na wyginięcie. W Meksyku i Kostaryce jest zagrożony wyginięciem[22]. Chroniony przepisami konwencji waszyngtońskiej CITES (załącznik I)[38]. Efektywnie chroniony wydaje się być jedynie w Amazonii. Argentyna, Brazylia, Boliwia, Gujana Francuska, Gwatemala, Honduras, Kolumbia, Kostaryka, Meksyk, Nikaragua, Panama, Paragwaj, Peru, Surinam, Urugwaj i Wenezuela objęły go ochroną[22].

Całkowita liczebność gatunku spada. Na populację negatywnie wpływa ocelot wielki, którego obecność ogranicza zagęszczenie margaja. Jego siedliska są niszczone. W Amazonii buduje się drogi i tamy, lasy ulegają fragmentacji. Karczuje się je pod plantacje i pastwiska. Ponadto gatunek był intensywnie eksploatowany celem pozyskania skór, bardziej niż ocelot wielki[22]. W 1977 zabito więcej margajów niż innych kotów neotropikalnych. W 1989 objęto go załącznikiem pierwszym CITES, zabraniając międzynarodowego handlu. To jednak nie zakończyło nielegalnych polowań, które ciągną się do tej pory[21]. Ocelot nadrzewny poławiany bywa też celem trzymania jako zwierzę domowe. Ginie ponadto na drogach, zabijany jest również w odwecie za polowania na drób[22].

Przypisy

  1. ↑ Leopardus wiedii, Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 1: Säugethiere und Vögel. Stuttgart und Tübingen: in der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1821, s. 235. (niem.).
  3. ↑ M. zu Wied-Neuwied: Beiträge zur Naturgeschichte von Brasilien. Weimar: Im Verlage des Landes-Industrie-Comptoirs, 1825, s. 371. (niem.).
  4. ↑ R.-P. Lesson: Centurie zoologique, ou, Choix d’animaux rares, nouveaux ou imparfaitement connus: enrichi de planches inédites, dessinées d’après nature par M. Prêtre, gravées et coloriées avec le plus grand soin. Bruxelles: Chez F.G. Levrault, 1830, s. ryc. 21. (fr.).
  5. ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 40. (ang.).
  6. ↑ H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2e série. 12, s. 3, 1860. (fr.). 
  7. ↑ a b O. Thomas. Notes on neotropical mammals of the genera Felis, Hapale, Oryzomys, Akodon, and Ctenomys, with descriptions of new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 12, s. 235, 1903. (ang.). 
  8. ↑ a b O. Thomas. New Callithrix, Midas, Felis, Rhipidomys, and Proechimys from Brazil and Ecuador. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 14, s. 192, 1904. (ang.). 
  9. ↑ E.A. Goldman. Descriptions of five new mammals from Panama. „Smithsonian Miscellaneous Collection”. 63 (5), s. 4, 1914. (ang.). 
  10. ↑ J.A. Allen. List of Mammals collected for the American Museum in Ecuador by William B. Richardson, 1912-1913. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35, s. 123, 1916. (ang.). 
  11. ↑ Cabrera 1917 ↓, s. 28.
  12. ↑ Cabrera 1917 ↓, s. 29.
  13. ↑ J.A. Allen. Notes on the synonymy and nomenclature of the smaller spotted cats of tropical America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 41, s. 357, 1919. (ang.). 
  14. ↑ E. Lönnberg. Notes on some mammals from Ecuador. „Journal of Mammalogy”. 6 (4), s. 272, 1925. DOI: 10.2307/1373416. (ang.). 
  15. ↑ Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 303.
  16. ↑ Nelson i Goldman 1931 ↓, s. 304.
  17. ↑ Pocock 1941 ↓, s. 236.
  18. ↑ Pocock 1941 ↓, s. 237.
  19. ↑ R.I. Pocock. The races of the ocelot and the margay. „Publication. Field Museum of Natural History. Zoological series”. 27, s. 366, 1941. (ang.). 
  20. ↑ E.A. Goldman. The races of the ocelot and margay in Middle America. „Journal of Mammalogy”. 24 (3), s. 384, 1943. DOI: 10.2307/1374838. (ang.). 
  21. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad 15. Margay, s. 145–146, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy), Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  22. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t T. de Oliveira i inni, Leopardus wiedii, The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-3 (ang.).
  23. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 136. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  24. ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 159. ISBN 83-01-14344-4.
  25. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 191, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  26. ↑ a b c d e f 14. Ocelot, s. 145, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  27. ↑ a b c d e f M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54-169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  28. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Leopardus wiedii. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  29. ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  30. ↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 49–50, 2017. (ang.). 
  31. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 369, 1904. (ang.). 
  32. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  33. ↑ a b J. Nijhof: Carnivora (Vleesetende zoogdieren). paulvoorhaar.nl. . (niderl.).
  34. ↑ 19. Kodkod, s. 147, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  35. ↑ 17. Andean Mountain Cat, s. 146, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  36. ↑ 16. Colocolo, s. 146, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  37. ↑ 18. Oncilla, s. 146-147, w: M.E. & F.C. Sunquist, Family Felidae (Cats), D.E. Wilson & R.A. Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 1. Carnivores, Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 54–169, ISBN 978-84-96553-49-1 (ang.).
  38. ↑ Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Appendices I, II and III. CITES. . (ang.).

Bibliografia