Kimagure Orange Road

Wygląd przypnij ukryj
Kimagure Orange Road
jap. きまぐれオレンジ☆ロード
(Kimagure Orenji Rōdo)
Gatunekkomedia romantyczna, science fiction
Manga
AutorIzumi Matsumoto
WydawcaShūeisha
Odbiorcyshōnen
Drukowana wShūkan Shōnen Jump
Wydawana26 marca 1984 – 28 września 1987
Liczba tomów18
Film animowany
Kimagure Orange Road: Shonen Jump Special
ReżyserTomomi Mochizuki
Osamu Kobayashi
ScenariuszKazunori Itō
ProducentMasaaki Fushikawa
Minoru Ōno
MuzykaRyō Yonemitsu
StudioPierrot
Wydany23 listopada 1985
Czas trwania25 minut
Telewizyjny serial anime
ReżyserOsamu Kobayashi
ProducentHideo Kawano
Reiko Fukakusa
Toru Horikoshi
ScenariuszIsao Shizuya
Kenji Terada
Sukehiro Tomita
Yukiyoshi Ohashi
MuzykaShirō Sagisu
StudioPierrot
Stacja telewizyjnaNippon Television
Premierowa emisja6 kwietnia 1987 – 7 marca 1988
Liczba odcinków48
Film animowany
Ano hi ni kaeritai
ReżyserTomomi Mochizuki
ScenariuszKenji Terada
ProducentHideo Kawano
Reiko Fukakusa
MuzykaShirō Sagisu
StudioPierrot
Wydany8 października 1988
Czas trwania68 minut
OVA
ReżyserKōichirō Nakamura
Naoyuki Yoshinaga
Shigeru Morikawa
Takeshi Mori
Tomomichi Mochizuki
ScenariuszIsao Shizuya
Kenji Terada
Shikichi Ohashi
StudioPierrot
Liczba odcinków8
Data wydania1 marca 1989 –
1 kwietnia 1991
Film animowany
Shin kimagure Orange Road: Soshite, ano natsu no hajimari
ReżyserKunihiko Yuyama
ScenariuszKenji Terada
ProducentKiichirou Yamazaki
Masako Fukuyo
Mitsuru Ōshima
Reiko Fukakusa
MuzykaYuki Kajiura
StudioPierrot
Wydany2 listopada 1996
Czas trwania95 minut
Madoka na okładce polskiego zina o tematyce manga/anime

Kimagure Orange Road (jap. きまぐれオレンジ☆ロード Kimagure Orenji Rōdo; skrótowo KOR) – shōnen-manga autorstwa Izumi Matsumoto, publikowana w latach 1984–1987 w magazynie „Shūkan Shōnen Jump”. Fabuła serii opowiada o perypetiach trójki nastolatków połączonych w trójkącie miłosnym.

Manga została zaadaptowana przez studio Pierrot na 48-odcinkowy serial anime, który emitowany był na antenie Nippon Television w latach 1987–1988. Na podstawie serii powstały również dwa filmy pełnometrażowe (które swoją premierę miały w 1988 i 1996) oraz 8 odcinków OVA.

Zarówno manga, jak i anime, spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem ze strony odbiorców i krytyków. Manga sprzedała się w 20 milionach egzemplarzy, a serial anime okazał się jednym z większych sukcesów lat 80. Seria uważana jest za pierwowzór komedii romantycznych z rodzaju shōnen, zaś jedna z jej głównych bohaterek – za jedną z pierwszych postaci tsundere w historii mangi i anime. Kimagure Orange Road jest również uznawane za serię, która przyczyniła się do spopularyzowania japońskiego komiksu i animacji w Europie, wraz z serią Dragon Ball.

Fabuła

Głównym bohaterem jest Kyōsuke Kasuga, nastoletni psychotronik posiadający m.in. zdolność telekinezy, teleportacji i (sporadycznie) prekognicji. Jego niezwykłe umiejętności doprowadzają często do komicznych sytuacji. Obiektem uczucia Kasugi jest jego samotnie mieszkająca koleżanka, Madoka Ayukawa – dziewczyna o tajemniczej przeszłości i dość nieciekawej opinii. Sam Kyōsuke zaś jest obiektem bardzo żarliwych uczuć ze strony Hikaru Hiyamy, młodszej o dwa lata koleżanki ze szkoły i najlepszej przyjaciółki Madoki.

Kasuga wraz z rodziną po raz siódmy zmuszony jest przeprowadzić się w nowe miejsce. W nowym mieście Kasuga poznaje Madokę, lecz przez splot okoliczności związuje się z jej przyjaciółką – Hikaru. Prowadzi to do dużej ilości kłopotów, głównie uczuciowych, zwłaszcza że Madoka nie jest obojętna i wraz z biegiem akcji zaczyna odwzajemniać uczucia Kasugi, lecz jednocześnie nie chce niszczyć związku swojej przyjaciółki.

Fikcyjne miasto, w którym toczy się akcja serii, położone jest na południe od Tokio i jest w znacznej części wzorowane na dzielnicach Umegaoka, Gotokuji i Shimokitazawa w okręgu Setagaya. Innym charakterystycznym miejscem, jakie pojawia się w serii, jest park, w którym Kyōsuke i Madoka po raz pierwszy spędzają ze sobą czas poza szkołą. Park ten wzorowany jest na parku Kojo, który znajduje się w Takaoka, rodzinnym mieście Izumi Matsumoto; ponadto znajdujące się w tym parku schody najprawdopodobniej stały się wzorem dla innego ważnego miejsca w serii – schodów, na których Kyōsuke i Madoka po raz pierwszy się spotykają.

Bohaterowie

Główni

Seiyū: Yū Mizushima (odcinek pilotażowy), Tōru Furuya Seiyū: Saeko Shimazu (odcinek pilotażowy), Hiromi Tsuru Seiyū: Akari Hibino (odcinek pilotażowy), Eriko Hara

Drugoplanowi

Seiyū: Michie Tomizawa Seiyū: Chieko Honda Seiyū: Kei Tomiyama Seiyū: Ken’ichi Ogata (dziadek) , Seiyū: Reiko Suzuki (babcia) Seiyū: Yūsaku Yara Seiyū: Keiichi Nanba (Seiji) , Seiyū: Naoki Tatsuta (Kazuya) Seiyū: Yūko Mita (odcinek pilotażowy), Chika Sakamoto Seiyū: Naoko Matsui Seiyū: Eiko Yamada (odcinek pilotażowy), Masami Kikuchi Seiyū: Chisato Nakajima (Ushiko) , Seiyū: Katsumi Suzuki (Umao) Seiyū: Ken’ichi Ogata

Manga

Kimagure Orange Road publikowane było w magazynie „Shūkan Shōnen Jump” od 26 marca 1984 do 28 września 1987. Łącznie ukazało się 156 rozdziałów, które zostały następnie zebrane w 18 tomików i wydane nakładem wydawnictwa Shūeisha w okresie od października 1984 do lipca 1988. Manga była dwukrotnie wznawiana w 10-tomowych seriach: w latach 1991–1992 i w 1998.

NrData wydania ISBN
1październik 1984ISBN 4-08-851711-3
2luty 1985ISBN 4-08-851712-1
3maj 1985ISBN 4-08-851713-X
4sierpień 1985ISBN 4-08-851714-8
5listopad 1985ISBN 4-08-851715-6
6luty 1986ISBN 4-08-851716-4
7maj 1986ISBN 4-08-851717-2
8sierpień 1986ISBN 4-08-851718-0
9październik 1986ISBN 4-08-851719-9
10grudzień 1986ISBN 4-08-851720-2
11luty 1987ISBN 4-08-851721-0
12kwiecień 1987ISBN 4-08-851722-9
13czerwiec 1987ISBN 4-08-851723-7
14sierpień 1987ISBN 4-08-851724-5
15październik 1987ISBN 4-08-851725-3
16grudzień 1987ISBN 4-08-851726-1
17luty 1988ISBN 4-08-851727-X
18lipiec 1988ISBN 4-08-851728-8

Anime

Seria telewizyjna

Przed powstaniem serii telewizyjnej wyprodukowany został odcinek pilotażowy pt. Kimagure Orange Road: Shonen Jump Special (jap. きまぐれオレンジ☆ロード 少年ジャンプ・スペシャル Kimagure Orenji Rōdo Shōnenjanpu supesharu). Miał on premierę 23 listopada 1985 podczas wydarzenia Jump Tour ’85 zorganizowanego przez „Shūkan Shōnen Jump”. Od finalnej adaptacji telewizyjnej różni się on obsadą głosową oraz składem zespołu produkcyjnego.

Serial anime wyprodukowany został przez studio Pierrot. Reżyserem został Osamu Kobayashi, za adaptację scenariuszy odpowiadał Kenji Terada, projekty postaci stworzyła Akemi Takada, a oprawę muzyczną – Shirō Sagisu. Łącznie powstało 48 odcinków, które emitowane były w poniedziałki o godz. 19:30 (JST), w okresie od 6 kwietnia 1987 do 7 marca 1988 na antenie Nippon Television.

Filmy pełnometrażowe

Powstały dwa pełnometrażowe filmy kinowe:

Original video animation

Wyprodukowano również 8 odcinków OVA, których fabuła ma miejsce „w trakcie” serialu anime i opiera się na rozdziałach mangi, które zostały pominięte podczas tworzenia adaptacji telewizyjnej. Odcinki zostały wydane w okresie od 1 marca 1989 do 1 kwietnia 1991.

Ścieżka dźwiękowa

Odcinki Tytuł Wykonawca Źródło
Czołówka
1–19 „Night Of Summer Side” (jap. ナイトオブサマーサイド) Masanori Ikeda
20–36 „Orange Mystery” (jap. オレンジ・ミステリー) Hideyuki Nagashima
37–48
OVA 1–2
„Kagami no Naka no Actress” (jap. 鏡の中のアクトレス) Meiko Nakahara
OVA 3–8 „Choose Me” (jap. チューズ・ミー) Yuiko Tsubokura
Napisy końcowe
1–19 „Natsu no Mirage” (jap. 夏のミラージュ) Kanako Wada
20–36 „Kanashii Heart wa moete-iru” (jap. 悲しいハートは燃えている)
37–48
OVA 1–2
„Dance in the memories” Meiko Nakahara
OVA 3–6 „Tokidoki Blue” (jap. ときどきBlue) Yuka Tachibana
OVA 7–8 „Mō hitotsu no Yesterday” (jap. もうひとつのイエスタデイ) Kanako Wada

Powiązane

Na podstawie mangi i anime powstały także m.in. słuchowiska radiowe, powieści, dōjinshi, opowiadania fan fiction (jedną z takich serii była Kimagure Orange College, rozgrywająca się między pierwszym a drugim filmem kinowym i przedstawiająca losy bohaterów po zakończeniu szkoły; jej głównym autorem był Steven Tsai).

Gra video

Powstała także gra komputerowa Kimagure Orange Road: Natsu no Mirage, wyprodukowana i wydana w 1988 przez Microcabin Corp. (obecnie filia AQ Interactive). Była to gra przygotowa typu visual novel na komputery NEC z serii PC-88 i PC-98 oraz maszyny MSX. Tytuł gry zapożyczono z tytułu piosenki końcowej „Natsu no Mirage”, emitowanej w 19 pierwszych odcinkach serii. Gra ukazała się tylko w japońskiej wersji językowej.

Rozbieżności czasu akcji między mangą a jej adaptacjami

Manga, anime i filmy zawierają pewne nieścisłości związane z czasem akcji, wiekiem bohaterów i ciągiem fabularnym.

Akcja mangi toczy się w latach 1984–1988. Z jej perspektywy Kyōsuke i Madoka urodzili się w 1969, a Hikaru w 1971; ponadto tu zaczynają jako uczniowie gimnazjum, a kończą jako licealiści. Ten sam przedział czasowy obecny jest w pierwszym filmie (Ano hi ni kaeritai), co potwierdzają słowa wypowiedziane przez Kyōsukego w jednej ze scen, że on i Madoka urodzili się w 1969.

Czas akcji serialu telewizyjnego ma miejsce w latach jego emisji i obejmuje lata 1987–1988 – wydarzenia rozgrywające się w mandze na przestrzeni czterech lat ujęto w jeden rok, a bohaterowie przez cały czas trwania serialu są uczniami gimnazjum. Oznaczałoby to, że uczęszczający do III klasy Kyōsuke i Madoka urodzili się w 1972, a Hikaru – która jest w I klasie – w 1974. W tej samej czasoprzestrzeni toczy się akcja drugiego filmu (Soshite, ano natsu no hajimari) – mowa jest, że w 1991 Kyōsuke i Madoka mają 19 lat, a Hikaru 17.

Nieścisłość ma miejsce też w przypadku mangi i pierwszego filmu – w mandze Kyōsuke dostał się na studia sam, przed powrotem Madoki z Ameryki, a w filmie poszli na nie razem.

Odbiór

Kimagure Orange Road odniosło duży sukces zarówno na rynku krajowym, jak i ogólnoświatowym. W Japonii manga sprzedała się w 20 milionach egzemplarzy oraz doczekała się miana „Biblii dla japońskich nastolatków”. Seria anime emitowana była również m.in. w Australii, Francji, Hiszpanii, Singapurze, Turcji i we Włoszech oraz została zdubbingowana na język francuski, hiszpański i włoski.

Che Gilson, w recenzji pierwszego angielskiego wydania mangi dla czasopisma Otaku USA, określił Kimagure Orange Road mianem „przyjemnej i klasycznej”. Pochwalił mangę za jej prostotę, oprawę graficzną oraz bohaterów. W opinii Jasona Thompsona seria porusza tematy bardzo bliskie rzeczywistości, gdyż „opowiada o pierwszej miłości i niezdecydowaniu, o zatartych granicach między miłością a przyjaźnią”. Uznał mangę za jedną z nielicznych z rodzaju shōnen, której fabuła koncentruje się wyłącznie wokół trzech, głównych bohaterów i nigdy nie przeradza się w harem. Stwierdził też, że oprawa graficzna mangi nie jest początkowo najlepsza, lecz poprawia się wraz z biegiem serii.

Chris Shepard w recenzji dla Anime News Network nadał Kimagure Orange Road miano „prawdziwego skarbu anime”. Pozytywnie ocenił bohaterów serii, nazywając ich „autentycznie prawdziwymi , z którymi prawie każdy widz może się utożsamić”. Pochwalił anime za humor i ścieżkę dźwiękową, lecz zwrócił też uwagę na niższy budżet, jaki przeznaczono na animację. Carlo Santos w recenzji Ano hi ni kaeritai nazwał film „klejnotem koronnym całej serii i osiągnięciem artystycznym samym w sobie”.

Erin Finnegan w swoim artykule na temat anime dla Otaku USA stwierdziła, iż moce parapsychologiczne nie odgrywają w serii szczególnie ważnej roli, gdyż są jedynie „źródłem gagów” i „pretekstem dla śmiesznych, dziwacznych sytuacji”, a w filmie Ano hi ni kaeritai nie pojawiają się zupełnie. Zwróciła też uwagę na fakt, że serial telewizyjny nie opowiada historii bohaterów do końca, gdyż domknięcie wydarzeń w nim ukazanych ma miejsce dopiero w Ano hi ni kaeritai, uznanym przez recenzentkę za „wzruszający i bardzo prawdziwy”.

Małgorzata Kaczarowska (pisząca pod pseudonimem Avellana) w recenzji dla portalu tanuki.pl przyznała serii anime ocenę 8/10, uznając ją za „klasykę animowanego romansu” i zaznaczając, że „nie jest to klasyka skamieniała”, ale „seria żywa, która nadal może wzruszać i bawić widzów tak samo jak w czasach, kiedy po raz pierwszy została wyemitowana”. Identyczną ocenę punktową przydzieliła pierwszemu pełnometrażowemu filmowi, Ano Hi ni Kaeritai, który oceniła jako „doskonałe zamknięcie” serii telewizyjnej, zastrzegając jednocześnie, że różni się od niej klimatem. Soshite, ano natsu no hajimari wzbudził w recenzentce „bardzo mieszane uczucia”, która jako główny słaby punkt produkcji wskazywała fabułę, ostatecznie oceniając film na 6/10. Z kolei odcinki OVA przyjęte zostały przychylnie i uzyskały ocenę 7/10.

Znaczenie

Kimagure Orange Road uznawane jest za serię, która wywarła duży wpływ na japońską animację i komiks, a także przyczyniła się do ich spopularyzowania w Europie, za co stawiana jest na równi z serią Dragon Ball.

Michitoshi Isono z Gallery of Fantastic Art, tokijskiej galerii sztuki poświęconej japońskiej popkulturze, stwierdził:

To była manga, której nikt wcześniej nie widział. Spokojna, cicha, refleksyjna seria. Nie było w niej wartkiej akcji. Nie była zwariowana. Była subtelna, o wolnym tempie. Wszyscy byliśmy zszokowani skalą jej sukcesu, szczególnie tym, jak dobrze poradziła sobie na Zachodzie. To sprawiło, że wszyscy zmienili zdanie na temat tego, jakie historie mogą podobać się masowemu odbiorcy.

Według Jasona Thompsona Kimagure Orange Road „jest źródłem, z którego wyrosły wszystkie współczesne komedie romantyczne z rodzaju shōnen”. Zauważa, że choć nie była to najwcześniejsza tego typu seria, to właśnie ona jako pierwsza zdobyła tak dużą popularność i w znaczny sposób wpłynęła na cały gatunek.

Madoka Ayukawa uznawana jest za jedną z najwcześniejszych (przez niektóre źródła nawet za najwcześniejszą) i zarazem jedną z najlepszych postaci typu tsundere w historii mangi i anime.

Uwagi

  1. Jest ona wzorowana na nieistniejącej już kawiarni Genso Katsudo Shashin Kan, która znajdowała się w tokijskim okręgu Setagaya, w dzielnicy Shimokitazawa. Ponadto sposób, w jaki wymawia się jej nazwę, jest nawiązaniem do albumu Abacab zespołu Genesis.
  2. Bohaterowie cytują Williama Szekspira – wypowiadane przez nich słowa Wherefore art thou...? (pol. „Czemuż ty jesteś...?”) pochodzą z dramatu Romeo i Julia (akt 2, scena 2).
  3. Na początku mangi Madoka i Kyōsuke mają 15 lat i są w III klasie gimnazjum, a młodsza o 2 lata Hikaru – w I klasie. W końcowych tomach mangi cała trójka jest w liceum – Madoka i Kyōsuke uczęszczają do III, a Hikaru do I klasy.

Przypisy

  1. a b Chris Shepard: Kimagure Orange Road – Review. Anime News Network, 10 stycznia 2002. . (ang.).
  2. a b c Dawn H.: 30 Years of Kimagure Orange Road. Anime News Nework, 3 marca 2017. . (ang.).
  3. a b Che Gilson: Manga Review: Kimagure Orange Road. otakuusamagazine.com, 3 grudnia 2014. . (ang.).
  4. a b c d e f g h i j k l m n o Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. Shūeisha, 1984–1988.brak strony w książce
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p OsamuO. Kobayashi OsamuO., Kimagure Orange Road, Nippon Television, 1987–1988 .brak strony (książka)
  6. a b c d e f g h Richard Dreux: The best of his years.... The Japan Times, 28 sierpnia 2011. . (ang.).
  7. Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 1, rozdz. 5. Shūeisha, 1984. ISBN 4-08-851711-3.brak strony w książce
  8. a b Vol.5 アニメ・まんが編 – 富山ロケ地紹介 | ロカルちゃ!富山. info-toyama.com. . (jap.).
  9. Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 1, rozdz. 1. Shūeisha, 1984. ISBN 4-08-851711-3.brak strony w książce
  10. a b Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 5, rozdz. 3. Shūeisha, 1985. ISBN 4-08-851715-6.brak strony w książce
  11. a b c d e f Kimagure Orange Road: Shonen Jump Special. Anime News Network. . (ang.).
  12. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Kimagure Orange Road (TV). Anime News Nework. . (ang.).
  13. Kat Callahan: Traveling Whimsical Roads with Izumi Matsumoto. Anime News Network, 14 października 2020. . (ang.).
  14. Casey Baseel: Today is the original tsundere’s birthday, and her manga, Kimagure Orange Road is free online. soranews24.com, 25 maja 2020. . (ang.).
  15. Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 18, rozdz. 5. Shūeisha, 1988. ISBN 4-08-851728-8.brak strony w książce
  16. a b c d e Kimagure Orange Road TV Series Liner Notes. AnimEigo. . (ang.).
  17. a b c Recenzja anime Kimagure Orange Road OVA na stronie tanuki.pl
  18. a b c d Kimagure Orange Road (OAV). Anime News Network. . (ang.).
  19. a b Kimagure Orange Road (TV) . Anime News Network. . (ang.).
  20. 雑誌巻号:週刊少年ジャンプ 1984/03/26 表示号数15. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . . (jap.).
  21. 雑誌巻号:週刊少年ジャンプ 1987/09/28 表示号数42. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . . (jap.).
  22. きまぐれオレンジ☆ロード. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  23. きまぐれオレンジ☆ロード. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  24. きまぐれオレンジ☆ロード vol.1. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  25. きまぐれオレンジ☆ロード vol.2. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  26. きまぐれオレンジ☆ロード vol.3. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  27. きまぐれオレンジ☆ロード vol.4. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  28. きまぐれオレンジ☆ロード vol.5. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  29. きまぐれオレンジ☆ロード vol.6. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  30. きまぐれオレンジ☆ロード vol.7. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  31. きまぐれオレンジ☆ロード v.8. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  32. きまぐれオレンジ☆ロード vol.9. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  33. きまぐれオレンジ☆ロード vol.10. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  34. きまぐれオレンジ☆ロード vol.11. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  35. きまぐれオレンジ☆ロード vol.12. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  36. きまぐれオレンジ☆ロード vol.13. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  37. きまぐれオレンジ☆ロード vol.14. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  38. きまぐれオレンジ☆ロード vol.15. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  39. きまぐれオレンジ☆ロード vol.16. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  40. きまぐれオレンジ☆ロード vol.17. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  41. きまぐれオレンジ☆ロード vol.18. Agencja ds. Kultury Ministerstwa Edukacji, Kultury, Sportu, Nauki i Technologii. . (jap.).
  42. Mike Toole: The Shonen Jump Formula – The Mike Toole Show. Anime News Network, 14 października 2018. . (ang.).
  43. Kimagure Orange Road. Pierrot. . (ang.).
  44. Kimagure Orange☆Road. MyAnimeList. . (ang.).
  45. Kimagure Orange Road: The Movie. Anime News Network. . (ang.).
  46. Kimagure Orange Road: Summer’s Beginning (movie). Anime News Network. . (ang.).
  47. Kwerenda. Discogs . . (ang.).
  48. Kimagure Orange College. orangeroad.us. . (ang.).
  49. Kimagure Orange Road: Natsu no Mirage (1988). mobygames.com. . (ang.).
  50. a b Kimagure Orange Road: Natsu no Mirage. Giant Bomb . .
  51. Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 16, rozdz. 4. Shūeisha, 1987. ISBN 4-08-851726-1.brak strony w książce
  52. a b TomomiT. Mochizuki TomomiT., Kimagure Orange Road: Ano hi ni kaeritai, Tōhō, 1988 .brak strony (książka)
  53. a b Recenzja anime Kimagure Orange Road na stronie tanuki.pl
  54. KunihikoK. Yuyama KunihikoK., Shin Kimagure Orange Road: Soshite, ano natsu no hajimari, Tōhō, 1996 .brak strony (książka)
  55. Izumi Matsumoto: Kimagure Orange Road. T. 18, rozdz. 7. Shūeisha, 1988. ISBN 4-08-851728-8.brak strony w książce
  56. Top Manga Properties in 2008 – Rankings and Circulation Data. comipress.com, 31 grudnia 2008. . (ang.).
  57. a b c Jason Thompson: Kimagure Orange Road – House of 1000 Manga. Anime News Network, 11 września 2014. . (ang.).
  58. Carlo Santos: Kimagure Orange Road: The Movie DVD – Review. Anime News Network, 29 września 2004. . (ang.).
  59. Erin Finnegan: Walking the Kimagure Orange Road. otakuusamagazine.com, 2 lipca 2012. . (ang.).
  60. Recenzja anime Kimagure Orange Road: Ano Hi ni Kaeritai na stronie tanuki.pl
  61. Recenzja anime Shin Kimagure Orange Road: Soshite, Ano Natsu no Hajimari na stronie tanuki.pl
  62. Christopher Chiu-Tabet: Izumi Matsumoto, Creator of “Kimagure Orange Road”, Dead at 61. multiversitycomics.com, 13 października 2020. . (ang.).
  63. Casey Baseel: Izumi Matsumoto, creator of Kimagure Orange Road manga/anime, passes away in hospital. soranews24.com, 13 października 2020. . (ang.).

Linki zewnętrzne