Kazimierz Bein
Wygląd przypnij ukryj.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| |
Kazimierz Bein (stoi 2. od lewej) w gronie polskich esperantystów, 1908 r.
Kazimierz Bein (ur. 29 lutego 1872 w Sierżni, zm. 15 czerwca 1959 w Łodzi) – polski okulista, jeden z założycieli Polskiego Towarzystwa Okulistycznego.
W latach 1903–1910 Kazimierz Bein był aktywistą esperanckim, tłumaczem i leksykografem znanym pod pseudonimem Kabe. W roku 1911 nagle, bez wyjaśnienia, opuścił ruch esperancki.
Działalność esperancka
Kabe zdobył sławę tłumaczeniem na esperanto powieści Dno nędzy (La fundo de l' mizero) Wacława Sieroszewskiego, które ukazało się w 1904. Wśród dzieł, które przetłumaczył znajduje się między innymi Faraon Bolesława Prusa; Bein tłumaczył także z języka niemieckiego (Baśnie braci Grimm – Elektitaj fabeloj, 1906) i rosyjskiego (m.in. Ojcowie i dzieci Iwana Turgieniewa). Od 1906 był wiceprzewodniczącym Akademii Esperanta. Stworzył również jeden z pierwszych słowników esperanckich: Vortaro de Esperanto.
Działalność Kabe na rzecz esperanta zakończyła się w 1911 r. Powodami odejścia od języka, które podał 20 lat później, były rozczarowanie esperantystami, którzy w niedostatecznym stopniu władają językiem, oraz to, że esperanto nie zdobywa popularności. Uznał, że inny, nowy język sztuczny będzie w przyszłości odgrywał rolę międzynarodowego.
Rezygnacja Kabe, ojca stylu esperanckiego i jednego z pionierów ruchu, zrobiła na esperantystach duże wrażenie. Od jego pseudonimu powstał czasownik kabei oznaczający Uczynić jak Kabe, który, będąc bardzo aktywnym esperantystą, nagle i zupełnie przestał pisać w esperancie lub opuścić esperanto po aktywnym i udanym uczestnictwie w ruchu.
Twórczość esperancka
Okładka IV wydania esperanckiego tłumaczenia Pieśni przerwanej, 1928
- Unua Legolibro (Pierwsza czytanka, 1907)
- Vortaro de Esperanto (Słownik esperanta, 1910)
Tłumaczenia
- Dno nędzy, Wacław Sieroszewski (La fundo de l' mizero, 1904)
- Latarnik, Henryk Sienkiewicz (w zbiorze La lanternisto kaj aliaj prozaĵoj de Polaj aŭtoroj, 1905)
- Antologia Polska (Pola Antologio, 1906)
- Baśnie wybrane braci Grimm (Elektitaj Fabeloj, 1906)
- Faraon, Bolesław Prus (La Faraono, 1907)
- Chrestomatia Międzynarodowa (Internacia Krestomatio, 1907)
- Pieśń przerwana, Eliza Orzeszkowa (La Interrompita Kanto)
- W palarni opium, Władysław Stanisław Reymont (En fumejo de l' opio, 1909)
- Poezje prozą, Iwan Turgieniew (Versaĵoj en Prozo, 1909
- Ojcowie i dzieci, Iwan Turgieniew (Patroj kaj Filoj, 1909)
- Dobra pani, Eliza Orzeszkowa (Bona Sinjorino, 1909)
- Na sądzie, z objawień nieboszczyka, Julian Kaliszewski (La Juĝo (Letero de mortinto), 1909-1910
- La lasta, Władysław Stanisław Reymont (1910)
- W więzieniu - Jewgienij Czirikow (En Malliberejo)
- Mój zegarek, Maria Konopnicka (Mia Poŝhorloĝo, 1912)
- Legenda, Eliza Orzeszkowa (Legendo)
Prace naukowe
- Zwyrodnienie krążkowe plamki żółtej (1948)
- O poprawność mowy polskiej: (najpospolitsze błędy w polszczyźnie lekarzy) (1950)
- Najprostsze oko schematyczne (1951)
- Zarys okulistyki Bronisław Ziemiński (Bein przygotował pracę do druku, 1930)
Życie prywatne
Urodził się we wsi Sierżnia pod Łodzią, w posiadłości ojca – Aleksandra Beina – powstańca styczniowego i syberyjskiego zesłańca. Jego rodzina była pochodzenia żydowskiego, niemniej Beinowie wyznawali katolicyzm. Bein nie założył rodziny. Został pochowany na cmentarzu św. Józefa w Łodzi.
Przypisy
- ↑ a b AndrzejA. Grzybowski AndrzejA., Julia UrszulaJ.U. Orlińska Julia UrszulaJ.U., Kazimierz Bein (1872–1959): współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Okulistycznego i aktywny esperantysta, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, 82, 2019, s. 106–112, ISSN 0860-1844 (pol.).
- ↑ Historia Polskiego Towarzystwa Okulistycznego
- ↑ a b Literatura Mondo 1931, wywiad z Kabe
- ↑ Definicja kabei w Plena Ilustrita Vortaro
- ↑ Definicja kabei w Reta Vortaro
- ↑ La lanternisto w serwisie Worldcat
- ↑ Tekst Elektitaj Fabeloj
- ↑ Tekst La interrompita kanto
- ↑ Tekst En fumejo de l' opio
- ↑ Versaĵoj en prozo w serwisie Worldcat
- ↑ Ĉeĥa Esperantisto IV/1910: La juĝo
- ↑ Treść Legendo w Wikiźródłach
Bibliografia
- Baldur Ragnarsson: Kabe – nia unua vortaristo (Juna amiko, nr 92, 2000)
- GeoffreyG. Sutton GeoffreyG., Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto, 1887-2007, New York: Mondial, 2008, ISBN 1-59569-090-5, OCLC 230802330 .brak strony (książka)
- Andrzej Grzybowski, Julia Urszula Orlińska, Kazimierz Bein (1872-1959): współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Okulistycznego i aktywny esperantysta, s. 106-112, w: "Archiwum Historii i Filozofii Medycyny", tom 82, Poznań 2019 ISSN 0860-1844
| Język | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kultura i ruch | |||||||
| Pisarze |
| ||||||
| Organizacje |
|
- ISNI: 0000000110502600
- VIAF: 30558083
- LCCN: no2009108277
- GND: 127410031
- BnF: 130919783, 14445325m
- SUDOC: 244104751
- NKC: mzk2003181878
- DBNL: kabe002
- NTA: 069624666, 069886571
- BIBSYS: 11018088
- CiNii: DA15510601
- PLWABN: 9810681184305606
- NUKAT: n99704419