Harpokrates
W tym artykule przyjrzymy się fascynującemu życiu Harpokrates, postaci, która wywarła znaczący wpływ na historię. Od skromnych początków po monumentalne osiągnięcia Harpokrates udowodnił, że jest inspirującą postacią godną przestudiowania. Dzięki swojemu zaangażowaniu, pasji i determinacji Harpokrates pozostawił niezatarty ślad na świecie, przeciwstawiając się oczekiwaniom i pokonując przeciwności losu. Na tych stronach przyjrzymy się bliżej kluczowym momentom w życiu Harpokrates i zbadamy jego trwałe dziedzictwo. Dołącz do nas w tej podróży, aby dowiedzieć się więcej o historii i wpływie Harpokrates.
| bóg płodności, pomyślności, urodzaju, personifikacja ciszy i dotrzymywania tajemnic | |
 Harpokrates w koronie Amona (statuetka miedziana z VII-I w. p.n.e.) | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Matka | |
Harpokrates (stgr. Ἁρποκράτης Harpokrátēs) – egipsko-greckie bóstwo popularne w świecie śródziemnomorskim w okresie hellenistycznym i rzymskim. Jedna z postaci Horusa, przedstawianego w postaci dziecka jako syn Ozyrysa i Izydy[1].
Stanowił jedną z wielu odmian Haroerisa, czyli Wielkiego (Starego) Horusa, wykreowanego w I Okresie Przejściowym w próbie zharmonizowanego połączenia różnych wcześniejszych przedstawień tego bóstwa[2]. Jego imię ḥr p3 ẖrd[3], znaczyło dosłownie „Horus Dziecię”. Przedstawiano go z dziecięcym lokiem nad uchem i palcem na ustach, wyłaniającego się z lotosu jako „dziecię słoneczne”. Cześć oddawano mu przede wszystkim w Edfu[4].
Wraz z Sarapisem i Izydą należał później do tzw. triady aleksandryjskiej[5]. Jego imię powstało wskutek zhellenizowania egipskiego Har-pa-chered[6]. Podobnie jak pierwowzór uważany był za potomka Izydy[a] i Ozyrysa oraz identyfikowany ze wschodzącym słońcem i przedstawiany jako małe dziecko ze wskazującym palcem prawej ręki na ustach[7]. Ten typowo dziecięcy gest[b] późniejsi interpretatorzy grecko-rzymscy tłumaczyli jako symbol milczenia, co dało podstawę mylnemu zrozumieniu istoty bóstwa uznanego za personifikację[8]. Natomiast dla Egipcjan, w postaci dziecka – bliskiego początkowi bytu, stanowiło ono symbol rozwoju i stawania się, jako młodzieńcze bóstwo słońca bądź prapoczątku. Wskazuje się jednak, iż Harpokrates mógł przyjmować również postać bóstwa kwiatu lotosu – Nefertuma, także czczonego przez Egipcjan jako słoneczne dziecię[9].
W świecie rzymskim Harpokrates, który nie zachował prawie nic ze swego charakteru solarnego[10], cieszył się szczególną popularnością jako bóg płodności, pomyślności i urodzaju oraz – ze względu na swe przedstawienia – jako personifikacja milczenia i dotrzymywania tajemnic[11]. Zachowały się liczne przedstawiające go figurki, często pełniące funkcję amuletów[12], zapewniających siłę strzeżenia i zachowania tajemnicy[8]. W rozpowszechnionej wśród Rzymian modzie na noszenie pierścieni z wyobrażeniami bóstw egipskich, według Pliniusza częste były też wizerunki Harpokratesa[13].
Uwagi
- ↑ Świadectwem ich ścisłego powiązania kultowego są świątynie na wyspie File wzniesione za Ptolemeusza II i Ptolemeusza III (Jaroslav Černý: Religia starożytnych Egipcjan. Warszawa: PIW, 1974, s. 133).
- ↑ W interpretacji Hilary Wilson ma być to „tradycyjna poza egipskiego dziecka” (Lud faraonów. Warszawa: PIW, 1999, s. 61).
Przypisy
- ↑ François Daumas: Od Narmera do Kleopatry. Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa: PWN, 1973, s. 455.
- ↑ Jadwiga Lipińska, Marek Marciniak: Mitologia starożytnego Egiptu. Warszawa: WAiF, 1986, s. 196-197.
- ↑
ḥr p3 ẖrd
- ↑ Bogowie, demony, herosi. Leksykon. Kraków: Instytut Wydawniczy „Znak”, 1995, s. 163.
- ↑ James Hastings: Encyclopedia of Religion. T. 11. Kessinger Publishing, 2003, s. 379. ISBN 0-7661-3683-3.
- ↑ George Hart: The Routledge dictionary of Egyptian gods and goddesses. London: Routledge, 2005, s. 70. ISBN 978-0-415-36116-3.
- ↑ Hans Dieter Betz: The Greek Magical Papyri in Translation, Including the Demotic Spells. Chicago: University of Chicago Press, 1997, s. 334. ISBN 978-0-226-04447-7.
- ↑ a b Guy Rachet: Słownik cywilizacji egipskiej. Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 126.
- ↑ Manfred Lurker: Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan. Warszawa: Wydawnictwo „Czytelnik”, 1995, s. 74.
- ↑ Jaroslav Černý: Religia starożytnych Egipcjan. Warszawa: PIW, 1974, s. 127.
- ↑ Manfred Lurker: Bogowie i symbole starożytnych Egipcjan, dz. cyt., s. 74.
- ↑ Geraldine Pinch: Handbook of Egyptian mythology. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2002, s. 147. ISBN 978-1-57607-242-4.
- ↑ Anna Stanisławska. Izyda – pomiędzy magią a skandalem. „Mówią Wieki”. 8 (739), s. 24, 2021.