Gra słów. Krzyżówka

Gra słów. Krzyżówka – polski teleturniej emitowany od 9 września 2019^[2][3] na antenie TVP1, prowadzony przez Radosława Brzózkę^[4]. To oryginalny polski format^[1], przy realizacji którego początkowo pomagało przedsiębiorstwo Fajgel. Nagrania teleturnieju odbywają się we Wrocławiu.

Uczestnicy teleturnieju odgadują hasła ukryte w logogryfach i zdobywają za to nagrody pieniężne. W każdym odcinku udział bierze czterech zawodników, a zwycięzca przechodzi do finału tygodnia organizowanego co 5 odcinków^[b] i nazywanego „finałem mistrzów”.

Na ekranie pojawia się krzyżówka z ośmioma słowami poziomymi i jednym pionowym hasłem głównym; każdy gracz odgaduje po dwa słowa poziome (w dwóch kolejkach)^[5][6]. Po wylosowaniu numeru dla gracza podawana jest definicja szukanego słowa^[7] – za podanie poprawnej odpowiedzi uczestnik otrzymuje 100 zł i uzyskuje prawo do odgadnięcia hasła głównego (za co przyznawane jest 200 zł, a rozgrywka toczy się dalej)^[5]. W przypadku nieodgadnięcia hasła, po upływie 5 sekund odsłaniana jest jedna litera (wybierana przez gracza, jednak nie może być to litera wchodząca w skład hasła głównego)^[5]. Można odsłonić maksymalnie 3 litery, ale pokazanie każdej z nich zmniejsza potencjalną nagrodę o 10 zł^[5]. Od 116. odcinka udzielenie niewłaściwej odpowiedzi pozbawia uczestnika możliwości zgadywania danego słowa^[5]. Ponadto wśród liter szukanego wyrazu kryje się pole-pułapka – jeżeli gracz na nie trafi, wtedy traci prawo do odgadywania, a słowo jest odkrywane^[5].

Rozwiązanie krzyżówki z pierwszej rundy stanowi podstawę zagadki w rundzie drugiej^[5][6]. Z liter wchodzących w skład tego słowa układa się inne wyrazy (np. ze słowa Wikipedia można by ułożyć np. paw, pik, kiwi), jednakże do tzw. sejfu trafia tylko 8 wyrazów, a każdy z nich to rzeczownik pospolity w mianowniku liczby pojedynczej^[c][5]. Każdej litery z ośmioliterowego wyrazu można użyć tylko raz, lecz gdy któraś się powtarza, to można jej użyć tyle razy, ile występuje w haśle głównym^[5]. Nagrody:

• odcinki 1–55: za trafienie szukanego słowa w pierwszej kolejce przyznaje się 100 złotych, zaś w drugiej kolejce odsłania się pierwsze litery wszystkich haseł, a za trafienie słowa płaci 80 zł;
• od odcinka 56: przed pierwszą kolejką odsłaniane są pierwsze litery we wszystkich hasłach; w obu kolejkach za każde poprawne słowo jest do zdobycia 100 zł^[5].

Po tej rundzie zawodnik z najniższym stanem konta odchodzi z programu, zabierając swoje pieniądze i otrzymując nagrodę rzeczową od sponsora^[5].

Na ekranie pojawia się krzyżówka z hasłami poziomymi i jednym pionowym, które jest odkryte i stanowi klucz, tzn. wszystkie pozostałe wyrazy krzyżówki są z nim powiązane^[5][6]. Uczestnicy nie dostają żadnych dodatkowych podpowiedzi – znają tylko temat, do którego odnoszą się szukane słowa (widzą też długość wyrazu i jedną z jego liter – odsłoniętą po ujawnieniu hasła głównego)^[5].

• Odcinki 1–20: w tej sytuacji do uzyskania jest 100 zł; w drugiej kolejce odsłaniana jest dodatkowo pierwsza litera słowa, a za jego odgadnięcie przyznaje się 80 zł^[8].
• Odcinki 21–55: Jeszcze przed rozpoczęciem zgadywania odsłaniana jest jeszcze jedna litera szukanego wyrazu (pierwsza lub – jeśli pierwsza jest widoczna – ostatnia). W pierwszej kolejce za odgadnięcie szukanych słów przyznawano 100 zł, zaś w drugiej kolejce – 80 zł, lecz wtedy po raz trzeci odsłaniano litery pozostałych haseł (ostatnie albo drugie – w zależności od tego, które są już widoczne).
• Odcinki 56–115: tak, jak do tej pory, kolejną literę ujawnia się jeszcze przed rozpoczęciem odgadywania (najczęściej pierwszą, chyba że tę już widać, wtedy ostatnią, choć z rzadka drugą); w drugiej kolejce nie ukazuje się żadna dodatkowa litera pozostałych trzech słów; w obu kolejkach za każde słowo można zdobyć 150 zł.
• Od odcinka 116: za każde słowo można otrzymać 200 zł, ale przed odgadywaniem odsłonięte pozostają wyłącznie litery z hasła-klucza; analogicznie do zasad rundy 4., kolejne litery (nie więcej niż 3) ujawniają się co 5 sekund, i pomniejszają potencjalną nagrodę o 10 zł; do odpowiedzi uczestnicy zgłaszają się poprzez wciśnięcie przycisku^[5].

Po tej rundzie zawodnik z najniższym stanem konta odchodzi z programu, zabierając swoje pieniądze i otrzymując nagrodę rzeczową od sponsora^[5].

Na ekranie pojawia się krzyżówka z kilkoma hasłami poziomymi i jednym pionowym^[5]. Komputer losuje numer słowa poziomego, a prowadzący czyta jego definicję^[5]. Do odpowiedzi zawodnicy zgłaszają się przyciskami zgodnie z zasadą „kto pierwszy, ten lepszy”^[5]. Za odgadnięcie wyrazu gracz otrzymuje 200 zł^[5] (lub kwotę pomniejszoną o 10 zł za każdą odsłoniętą po pięciu sekundach literę – czyli minimalnie 170 zł^[5]; do 115. odcinka początkowa stawka wynosiła 100 zł) i otrzymuje prawo do zgadywania hasła głównego^[5]. Jeśli zawodnik zgłosi się do odpowiedzi, lecz poda błędną, wtedy szansę przejmuje przeciwnik, ale ten nie może odsłaniać kolejnych liter^[5]. Jeśli nikt nie odgadnie danego słowa, to pozostaje ono zasłonięte^[5]. Hasło główne można próbować odgadywać dowolną liczbę razy^[5], choć do 115. odcinka dopuszczalny był jeden błąd – drugi uniemożliwiał dalsze zgadywanie (ale nie przekreślał szans na zwycięstwo). Za odgadnięcie hasła głównego gracz otrzymuje 3000 zł^[5] (w pierwszych 80 odcinkach – 2000 zł^[6]) oraz – w odcinkach zwykłych – prawo do udziału w „finale mistrzów”^[5]. Jeśli nie zostanie ono odgadnięte, zwycięzcą zostaje finalista z wyższym stanem konta^[5].

Dogrywkę rozgrywa się w przypadku, gdy po rundzie drugiej, trzeciej lub finałowej zawodnicy z najniższym stanem konta mają tyle samo pieniędzy^[5]. Prowadzący czyta podpowiedź dotyczącą szukanego słowa, a po kilku sekundach odsłaniane są kolejne litery niewiadomego wyrazu^[5]. Zawodnicy zgłaszają się do odpowiedzi za pomocą przycisków^[5]. Poprawna odpowiedź oznacza awans do kolejnej rundy, natomiast zła – eliminację z dalszej gry^[5].

Pierwszy odcinek teleturnieju ukazał się 9 września 2019 roku^[9]. Program nadawany jest od poniedziałku do piątku o 15.35^[9][10] początkowo bez przerw wakacyjnych. Jego emisja była kilkakrotnie krótkotrwale zawieszana (z powodów podanych poniżej tabeli), odwoływana (np. z powodu wydarzeń sportowych) lub nieuwzględniana w planach (z uwagi na święta, np. sylwester, Nowy Rok, Wszystkich Świętych itp.). Podsumowanie dłuższych przerw w emisji przedstawiono w tabeli poniżej.

Przerwa w emisji na początku kwietnia 2020 wynikała z ograniczeń spowodowanych pandemią COVID-19; również z tego powodu, w powiązaniu także z nadchodzącymi wyborami prezydenckimi, nastąpiła przerwa w emisji od końca kwietnia do połowy maja 2020^[9]. W czerwcu 2020 teleturniej zniknął z anteny na dwa tygodnie na rzecz emisji audycji komitetów wyborczych przed czerwcowymi wyborami prezydenckimi^[9], w lipcu 2020 zaś zniknięcie z anteny było powiązane z emisją audycji komitetów wyborczych przed drugą turą tychże wyborów^[9].

Przerwy w emisji miały miejsce także podczas Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2020 (nie nadawano odcinków między 14 a 18 czerwca 2021)^[d][9]. Kolejne dłuższe przerwy w emisji odbyły się w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Tokio (przerwa od 23 lipca do 6 sierpnia 2021)^[9] oraz w drugiej połowie sierpnia (emisja powtórek)^[9].

W listopadzie i grudniu 2022 roku miały miejsce przerwy w emisji związane z transmisją mundialu w Katarze^[9].

W sezonach 2021/2022 i 2022/2023 emisję premierowych odcinków programu zakończono stosunkowo wcześnie – już w pierwszej połowie maja, podczas gdy dotychczas ostatnie w sezonie wydania teleturniejów Telewizji Polskiej zazwyczaj pojawiały się pod koniec maja bądź w czerwcu^[12].

Pod koniec 2023 roku Telewizja Polska podjęła decyzję o wprowadzeniu przerwy w emisji premier teleturnieju także w sezonie zimowym. Powodem wstrzymania emisji części produkcji, które zazwyczaj ukazywały się premierowo także w sezonie zimowym (oraz, w przypadku części tytułów, skrócenia sezonu jesiennego), miało być poszukiwanie przez Telewizję Polską oszczędności^[13][14][15].

TVP VOD

Ponadto wszystkie wydania teleturnieju nadawca udostępnia w serwisie TVP VOD po ich pierwszej emisji telewizyjnej, w trakcie ich pierwszej emisji telewizyjnej lub w momencie planowanego bądź faktycznego rozpoczęcia ich pierwszej emisji telewizyjnej^[e]. Zarówno tam, jak i w telewizji, odcinki opatrzono w napisy dla niesłyszących.

Informacje o oglądalności zostały oparte na badaniach przeprowadzonych przez Nielsen Audience Measurement i dotyczą wyłącznie oglądalności premier telewizyjnych – nie uwzględniają oglądalności powtórek, wyświetleń w serwisach wideo na życzenie (np. TVP VOD) itp.

Premierę pierwszego wydania teleturnieju (2019) obejrzały 573 tysiące widzów^[3]. Przez trzy kolejne tygodnie września program śledziło średnio 468 tysięcy widzów^[16].

Widownia jedenastu odcinków wyemitowanych premierowo w okresie 31 sierpnia–14 września 2020 utrzymywała się na poziomie średnio 553 tysięcy osób^[17] (program zanotował wzrost mimo uszczuplonej widowni innych programów w porównaniu z poprzednim sezonem). Premierowe wydanie z 10 lutego 2021 roku zanotowało wynik średnio 1,281 mln widzów^[18].

Średnia oglądalność odcinków nadanych między 6 a 28 września 2021 roku wyniosła 626 tysięcy osób^[19]. Następnie – w odniesieniu do całego sezonu 2021/2022 – oglądalność teleturnieju wzrosła do poziomu średnio 712 tys. widzów na odcinek^[20].

W sezonie 2022/2023 kolejne wydania teleturnieju (pierwszą emisję telewizyjną nowych odcinków) śledziło 655 tysięcy widzów^[21].

• Odcinki programu w serwisie TVP VOD
• Link do profilu programu na Facebooku