Golec zwyczajny

Golec zwyczajny
	Salvelinus alpinus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	łososiokształtne
Rodzina	łososiowate
Rodzaj	Salvelinus
Gatunek	golec zwyczajny
Synonimy
	Salmo alipes Richardson, 1835; Salmo alpinostagnalis Smitt, 1886; Salmo alpinus Linnaeus, 1758; Salmo alpinus nivalis Faber, 1829; Salmo arcturus Günther, 1877; Salmo ascanii Valenciennes, 1848; Salmo carbonarius Strøm, 1784; Salmo erythrinus Georgi, 1775; Salmo hearnii Richardson, 1823; Salmo hoodii Richardson, 1835; Salmo hybridus Smitt, 1886; Salmo kundscha Pallas, 1776; Salmo laevis Walbaum, 1792; Salmo levis Mohr, 1786; Salmo marstoni Garman, 1893; Salmo naresii Günther, 1877; Salmo nitidus Richardson, 1835; Salmo nivalis Faber, 1829; Salmo oquassa Girard, 1854; Salmo palja Walbaum, 1792; Salmo punctatus Cuvier, 1829; Salmo rivalis Fabricius, 1780; Salmo rossii Richardson, 1835; Salmo rutilus Nilsson, 1832; Salmo salvelinostagnalis Smitt, 1886; Salmo stagnalis Fabricius, 1780; Salmo trutta laevis Walbaum, 1792; Salmo ventricosus Nilsson, 1832; Salvelinus alpinus alpinus (Linnaeus, 1758); Salvelinus alpinus orientalis Kirillov, 1972; Salvelinus aureolus Bean, 1887; Salvelinus lepechini melanostomus Berg, 1932;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Golec zwyczajny^[3], golec^[4], pstrąg alpejski^[5] (Salvelinus alpinus) – gatunek ryby z rodziny łososiowatych (Salmonidae).

Występowanie

Anadromiczna ryba wędrowna. Występuje w arktycznych morzach Europy, Azji i Ameryki Płn. Różne osiadłe formy występują w jeziorach Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich, w Alpach, w jeziorach Ładoga i Onega, na Spitsbergenie, na Islandii, w Quebecu w Kanadzie, w stanach Maine i New Hampshire w USA oraz w wielu innych miejscach. Tworzy liczne podgatunki, m.in. występująca w jeziorach przedalpejskich i alpejskich palia alpejska (S. a. salvelinus) i dawatczan^[3] (S. a. erythrinus) ze zlewiska Bajkału. Zazwyczaj przebywa na głębokości 30–70 m.

Sprowadzony do hodowli w Polsce po raz pierwszy prawdopodobnie w 1603, ponownie w 1840, ale bez powodzenia^[6]. Po 2000 roku w Polsce podjęto hodowlę tego gatunku^[7].

Opis

Zwykle osiąga długość 50–60 cm i 1,5–2 kg masy ciała. Maksymalnie dorasta do 107 cm i 15 kg. Łuski są bardzo drobne. Młode osobniki mają 13–15 poprzecznych prążków na bokach. Starsze mają jasnoniebieski grzbiet i szaroniebieskie lub zielonkawe boki usiane licznymi czerwonawymi lub pomarańczowymi plamkami, brzuch jasnoczerwony, spód głowy żółty. Przednie krawędzie płetw piersiowych, brzusznych i odbytowej są mlecznobiałe. Poza okresem godowym boki bledną a brzuch staje się srebrzysty. Z pstrągiem daje bezpłodną hybrydę.

Odżywianie

W wodach słodkich zjada głównie bezkręgowce. W morzu żywi się głównie rybami.

Rozród

Dojrzewa płciowo w wieku 6–7 lat. Tarło odbywa się jesienią. Młode osobniki spędzają w rzekach 3 lub 4 lata. Spływ smoltów do morza odbywa się zimą, pod lodem. Często kończy się on w czerwcu.

Znaczenie gospodarcze

Szczególnie duże znaczenie posiada w regionach arktycznych. Chętnie łowiona przez wędkarzy na spinning i muchę.

Przypisy

↑ Salvelinus alpinus, Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Salvelinus alpinus, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
↑ Wykaz oznaczeń handlowych gatunków ryb oraz wodnych bezkręgowców wprowadzanych do obrotu na rynek polski. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2012. . (pol.).
↑ A. Witkowski, J. Grabowska. The non-indigenous freshwater fishes of Poland: Threats for native ichthyofauna and consequence for fishery: A review. „Acta Ichthyologica et Piscatoria”. 42 (2), s. 77–87, 2012. DOI: 10.3750/AIP2011.42.2.01. (ang.).
↑ Jerzy Antychowicz, Witold Mazur. Najgroźniejsze choroby ryb łososiowatych w Polsce. „Magazyn Weterynaryjny”. 17 (5), s. 520–524, 2008. (pol.). (pdf)

Bibliografia

Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb: słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
Salvelinus alpinus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org

[itis-1] Salvelinus alpinus, Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Salvelinus alpinus, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Nikolski-3] G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.

[KRR-4] Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973

[O-5] Wykaz oznaczeń handlowych gatunków ryb oraz wodnych bezkręgowców wprowadzanych do obrotu na rynek polski. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2012. . (pol.).

[W&G2012-6] A. Witkowski, J. Grabowska. The non-indigenous freshwater fishes of Poland: Threats for native ichthyofauna and consequence for fishery: A review. „Acta Ichthyologica et Piscatoria”. 42 (2), s. 77–87, 2012. DOI: 10.3750/AIP2011.42.2.01. (ang.).

[Antychowicz-7] Jerzy Antychowicz, Witold Mazur. Najgroźniejsze choroby ryb łososiowatych w Polsce. „Magazyn Weterynaryjny”. 17 (5), s. 520–524, 2008. (pol.). (pdf)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]