Fossa madagaskarska

W dzisiejszym świecie Fossa madagaskarska to temat, który przykuł uwagę wielu osób w różnych obszarach społeczeństwa. Jego znaczenie jest bezsporne, a jego implikacje rozciągają się od poziomu osobistego po globalny. W całej historii Fossa madagaskarska był przedmiotem debaty, badań i refleksji, generując wiele perspektyw i podejść. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Fossa madagaskarska, analizując jego wpływ, wyzwania i możliwe rozwiązania, które zostały zaproponowane. Stosując podejście multidyscyplinarne, będziemy starali się dzisiaj lepiej zrozumieć Fossa madagaskarska i jego implikacje.

Ten artykuł dotyczy zwierzęcia. Zobacz też: inne znaczenia.
Fossa madagaskarska
Cryptoprocta ferox[1]
E.T. Bennett, 1833
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

falanrukowate

Podrodzina

falanruki

Rodzaj

fossa

Gatunek

fossa madagaskarska

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Fossa madagaskarska[4], fossa[a] (Cryptoprocta ferox) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny falanruków (Euplerinae) w obrębie rodziny falanrukowatych (Eupleridae), największy ze ssaków drapieżnych występujących na Madagaskarze. Jest to gatunek narażony.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1833 roku brytyjski zoolog Edward Turner Bennett nadając mu nazwę Cryptoprocta ferox[5]. Holotyp pochodził z Madagaskaru[6]. Jedyny żyjący współcześnie przedstawiciel rodzaju fossa[4] (Cryptoprocta)[6][7][8].

Wszystkie rodzime drapieżniki z Madagaskaru reprezentują monofiletyczną, endemiczną linię wywodzącej się z jednej kolonizacji wyspy i są obecnie zaliczane do rodziny Eupleridae[8]. W różnych częściach Madagaskaru odnotowano dwie formy C. ferox: fosa mainty lub „czarna Cryptoprocta” oraz fosa mena lub „czerwonawa Cryptoprocta”; czerwonawa forma jest podobno mniejsza[8]. W skrajnie południowo-zachodnim rejonie występowania C. ferox istnieją doniesienia o białawej formie[8]. Nie jest jasne, czy rozróżnienie tych form jest zwykłym folklorem, czy też wiąże się z jakimś ogólnym wzorcem zmienności (wiek, płeć lub położenie geograficzne) u żyjących C. ferox[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[8].

Etymologia

  • Cryptoprocta: gr. κρυπτος kruptos „ukryty”; πρωκτος prōktos „zad, odbyt”[9].
  • ferox: łac. ferox, ferocis „odważny, dziki”[10].

Zasięg występowania

Fossa madagaskarska występuje endemicznie na Madagaskarze[8].

Morfologia

Czaszka

Długość ciała (bez ogona) to 70–80 cm, natomiast sam ogon mierz 65–70 cm długość. Posiada długie tylne stopy:12–12,8 cm. Masa ciała samic to 5,5–6,8 kg, a samców to 6,2–8,6 kg[7].

Ciało ma pokryte krótkim, grubym futrem w odcieniach brązu, jednak czasami można spotkać osobniki czarne. Mają od 32 do 36 zębów, które są krótsze niż u innych przedstawicieli rodziny wiwerowatych[11].

Ekologia

Biotop

Zasiedla tereny zalesione, od nadmorskich nizin po górzyste tereny do wysokości 2000 m n.p.m. Jest gatunkiem terytorialnym.

Dieta

Poluje na małe kręgowce, głównie lemury. Zjada również małe ptaki, gady oraz owady[11].

Rozmnażanie

Okresie godowym występuje od września do października. W tym czasie przejawia agresję. W jednym miocie rodzi się od 2 do 4 młodych, zwykle są 3. Zaraz po narodzinach młode ważą około 100 gramów i rodzą się ślepe, bez zębów, za to pokryte futrem. Ciąża trwa około 3 miesięcy, a młody karmiony jest przez matkę przez 4,5 miesiąca. Całkowitą niezależność młode osiągają zazwyczaj po 15 do 20 miesięcy[11].

Styl życia

W niewoli mogą dożyć nawet 20 lat. Są aktywne nocą, sporadycznie pokazują się za dnia. Są samotnikami, z wyjątkiem okresu godowego. Zajmowany teren zaznacza wydzieliną gruczołów zapachowych. Jeden osobnik, zajmuje zazwyczaj obszar około 1 km²[11].

Zagrożenie i ochrona

Populację fossy szacuje się na ok. 2500 dorosłych osobników. Gatunek został uznany za zagrożony wymarciem, został objęty konwencją waszyngtońską CITES (załącznik II)[12].

Ogród zoologiczny w Polsce

Jedyna para foss w Polsce mieszkała od marca 2009 roku we wrocławskim zoo. W styczniu 2010 roku samica pogryzła samca, który następnie umarł.

Fossa w kulturze popularnej

W kulturze popularnej gatunek został sportretowany w animowanym filmie Madagaskar (2005). Fossy są tam głównymi czarnymi charakterami. Pokazane jest, jak polują na lemury (co zresztą jest zgodne z prawdą), jednak w filmie jest wiele nieścisłości. W odróżnieniu od filmowej rzeczywistości fossy nie polują w stadach, a co za tym idzie – nie byłyby zagrożeniem dla zwierząt tak dużych jak zebry. Dodatkowo w filmie nazwa gatunku napisana jest z błędem – foosa, co jest zgodne z angielską wymową, , ale nie z pisownią.

Uwagi

  1. ↑ Nazwa fossa używana jest również w odniesieniu do rodzaju Cryptoprocta.

Przypisy

  1. ↑ Cryptoprocta ferox, Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ A. Smith. African zoology. „South African Quarterly Journal”. 3 (2), s. 246, 1833. (ang.). 
  3. ↑ F. Hawkins, Cryptoprocta ferox, The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 (ang.).
  4. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 142. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  5. ↑ E.T. Bennett. Notice of a New Genus of Viverridous Mammalia from Madagascar, presented by C. Telfair, Esq. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1, s. 46, 1833. (ang.). 
  6. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cryptoprocta ferox. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .
  7. ↑ a b S.M. Goodman: Family Eupleridae (Madagascar Carnivores). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 345–346. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 422. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 205, 1904. (ang.). 
  10. ↑ ferox, The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  11. ↑ a b c d Barbara Lundrigan, Trevor Zachariah, Cryptoprocta ferox (fossa) , Animal Diversity Web (ang.).
  12. ↑ Appendices I, II and III of CITES. cites.org, 12 czerwca 2013. . (ang.).

Bibliografia

  • Lundrigan, B. & T. Zachariah: Cryptoprocta ferox. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. . (ang.).
  • D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cryptoprocta ferox. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) . Johns Hopkins University Press, 2005. .