Engaku-ji

Engaku-ji
	; Fragment klasztoru
Państwo	Japonia
Miejscowość	Kamakura
Rodzaj klasztoru	klasztor buddyjski
Właściciel	rinzai
Prowincja	Prefektura Kanagawa
Typ zakonu	męski
Założyciel klasztoru	Wuxue Zuyuan (Mugaku Sogen)
Fundator	Hōjō Tokimune
Materiał budowlany	drewno, cegła, kamień
Data budowy	1282
	Położenie na mapie Japonii Engaku-ji
	35°20′17″N 139°32′53″E/35,338056 139,547936
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Engaku-ji (Klasztor Doskonałego Oświecenia, jap. 円覚寺, pełna nazwa – Zuirokuzan Engaku Kōshō Zenji 瑞鹿山円覚興聖禅寺) – klasztor szkoły zen rinzai, jeden z najważniejszych klasztorów tej szkoły.

Historia klasztoru

Miejsce pod budowę klasztoru zostało wybrane przez chińskiego mistrza chan działającego w Japonii – Lanxi Daolonga (jap. Rankei Dōryū) (1213–1278). Klasztor został wybudowany na życzenie Hōjō Tokimunego również przez chińskiego mistrza Wuxuego Zuyuana (1226–1286), który został jego pierwszym opatem. Budowę ukończono w 1282 roku^[1]. Klasztor został poświęcony ofiarom (z obu walczących stron) inwazji mongolskiej na Japonię w 1281 roku. Według historycznych zapisków, gdy zaczęto budować klasztor, wykopano z ziemi egzemplarz Sutry doskonałego oświecenia (jap. Engaku-kyō 円覚経)^[2]^[3]

Wuxue, który łączył w sobie wielką wiedzę, umiejętności pedagogiczne oraz prawdziwą przyjacielskość, przyciągnął do klasztoru wielu uczniów. Otrzymał pośmiertny tytuł Bukkō zenji (Mistrz zen Światła Buddy) i dlatego jego linia przekazu zwana była później bukkō-ha. Mistrz ten zainteresował się także nauczaniem dworu cesarskiego i szerokich kręgów militarnych Kamakury.

Opatem klasztoru został także inny z chińskich mistrzów – Yishan Yining (jap. Issan Ichinei) (1247–1317). Yishan wprowadził do Japonii kulturalno-religijny program, który stał się prekursorski do późniejszej klasztornej kultury gozan wzorowanej na modelu chińskim (wushan)^[4].

W kilkadziesiąt lat później opatem został kolejny z chińskich mistrzów – Qingzhuo Zhengcheng (jap. Seisetsu Shōchō).

W systemie gozan klasztor ten zajmował w Kamakurze drugą pozycję po Kenchō-ji, a przed Jufuku-ji, Jōmyō-ji i Jōchi-ji. Gdy system ten rozwinął się w następnym okresie, cesarz Go-Daigo (後醍醐, pan. 1318-1339) sporządził listę wspólną dla klasztorów Kamakury i Kioto: pierwszym klasztorem stał się Nanzen-ji (Kioto), Tōfuku-ji (Kioto), Kennin-ji (Kioto), Kenchō-ji i Engaku-ji (oba ostatnie z Kamakury). Ostatnia lista została sporządzona przez sioguna Yoshimitsu Ashikagę i składała się ona z dwu odpowiadających sobie części Kioto i Kamakury. W części Kamakury klasztor Engaku znalazł się na drugim miejscu po Kenchō-ji. Jednak nad nimi znajdował się „pierwszy klasztor zen w kraju” – Nanzen-ji^[5].

W 1329 roku opatem klasztoru został Musō Soseki. Chociaż był nim tylko rok, z sukcesem przeprowadził reformę tego wówczas bardzo skorumpowanego klasztoru^[6].

Opatem był także wpływowy poeta ruchu gozan – Sesson Yūbai (1290–1346), który w 1306 roku udał się do Chin. Reprezentował on poważną, utrzymaną w stylu religijnym literaturę typu geju^[7].

Po zniszczeniach klasztoru gruntowną jego renowację i odbudowę przeprowadził Seisetsu Shūcho (znany także jako Daiyū kokushi) w okresie tenmei (1781-1789).

W XIX wieku w latach 1875-1892 prowadził ten klasztor (od 1877 jako opat) mistrz zen Kōsen Sōon (Imakita Kōsen) (1816–1892)^[8].

Pod koniec XIX wieku opatem tego klasztoru był Kōgaku Sōen (Shaku Sōen) (1859–1919), który w 1893 roku wziął udział w Światowym Parlamencie Religii w Chicago i wykorzystał go do przekazania pierwszych informacji o zenie na Zachodzie. Jego uczniowie założyli pierwsze ośrodki praktyki zen w USA^[9].

Architektura klasztoru i jego obiekty

Klasztor był kilkakrotnie niszczony przez pożary. Klasztor zbudowany jest według wzoru chińskiego wzdłuż osi północ-południe.

Od wejścia teren klasztorny się wznosi, a główne budynki znajdują się na osi klasztoru. Budynki leżące poza osią w połączeniu z zalesionym terenem wzmacniają pozytywne wrażenie estetyczne. Na terenie klasztoru znajduje się 18 świątyń (jap. tatchū). W okresie największego rozkwitu klasztoru było ich 42.

Sanmon (山門 – brama (1783); jest to piętrowa budowla z napisem wykonanym przez cesarza Fushimi (伏見, pan. 1287-1298).
Butsuden (仏殿) – budynek Buddy z drewnianym posągiem, główny budynek klasztoru wybudowany w 1964 roku (poprzedni został zniszczony w czasie trzęsienia ziemi).
Shariden (舎利殿) – relikwiarz, pochodzi z XVI wieku i utrzymany jest w stylu chińskiej dynastii Song. Uważa się, że w budynku tym przechowywany jest ząb Buddy. Narodowy Skarb Japonii.
Butsunichi-an (仏日庵) – budynek kryty słomianym dachem jest miejscem, w którym pochowano Hōjō Tokimune, później jego syna Hōjō Sadatoki i wnuka Hōjō Takatoki.
Ōbai-in (黄梅院) – mała pokryta słomianym dachem świątynia z posągiem Kannon
Wielki dzwon (大鐘 Ōgane?) – został odlany w 1301 roku, ma 2,5 metra wysokości i jest największym dzwonem Kamakury. Narodowy Skarb Japonii.
grób reżysera Yasujirō Ozu oznaczony słowem „mu” (無)