Duhkha

Wygląd przypnij ukryj

Duḥkha (pal. dukkha दुक्ख; skt दुःख; chiń. ku 苦; kor. ko 고(苦); jap. ku 苦; wiet. khổ) – buddyjskie określenie pochodzące z sanskrytu oznaczający cierpienie lub bolesność, często jest też tłumaczone jako psychiczny dyskomfort związany z brakiem trwałego zadowolenia.

Etymologia

Gorycz, nieszczęście, cierpienie, ból, niedola, trudność, bolesność – to synonimy słowa duhkha. W buddyzmie pojęcie przezwyciężenia cierpienia ma zasadnicze znaczenie i związane jest z naukami o Czterech Szlachetnych Prawdach, które ukazują Szlachetną Prawdę o Ścieżce Prowadzącej do Ustania Cierpienia, oraz naukami o uwarunkowaniu dwunastu ogniw współzależnego powstawania.

Opis różnych rodzajów cierpień

Wyodrębnia się różne rodzaje i poziomy cierpień w zależności, czy rozpatruje się je w stosunku do uwarunkowanej egzystencji, tj. sansary, czy do czujących istot w sansarze. Buddyzm zna wykazy dwóch, trzech, czterech, sześciu, ośmiu i dziesięciu rodzajów cierpienia.

  1. niepewność (zdrowia, bogactwa, czasu życia itp.)
  2. brak całkowitej satysfakcji
  3. odrodzenia (reinkarnacja) w ciałach wciąż znowu i od nowa
  4. narodziny wciąż znowu i od nowa
  5. utrata statusu (odrodzeń) wciąż znowu i od nowa
  6. brak towarzystwa, samotność odrodzeń
  1. cierpienie narodzin
  2. cierpienie starzenia się
  3. cierpienie chorób
  4. cierpienie umierania
  5. cierpienie rozłąki z tym, co miłe (np. z najbliższymi)
  6. cierpienie połączenia z tym, co niemiłe (doświadczania niechcianego)
  7. cierpienie braku realizacji pragnienia (np. nieuzyskania własności)
  8. cierpienie niepewności swego losu w sansarze (nietrwałości pięciu grup składników osobowości skandh, niepewności „ja” i „moje”, np. trud utrzymywania własności, pozycji społecznej, zdrowia ciała i psychiki)

Ponadto wyróżnia się cztery fakty o uwarunkowanym istnieniu w sansarze:

  1. każde narodziny prowadzą do śmierci
  2. to co zgromadzone musi ulec rozpadowi
  3. ci o wysokim statusie upadną w niższe stany
  4. wszystkie spotkania skończą się rozłąką

Na buddyjską koncepcję cierpienia można spojrzeć pod trzema aspektami:

Owe trzy kategorie cierpienia odróżnia się ze względu na poziomy uwarunkowania egzystencji tj. sansary: jako oczywiste cierpienie fizyczne bądź psychiczne, jako nietrwałość uwarunkowanych stanów i jako samą istotę tego uwarunkowania związaną z niewiedzą – fundamentalnym ogniwem w dwunastu ogniwach współzależnego powstawania. Cierpienie jest więc wszechobecne w sansarze.

Opis stanów wyzwolenia od dukkha

W buddyzmie tylko stan buddy, bodhistattwy bądź arhata pozwala wykroczyć poza wszystkie uwarunkowane stany, poza wszelkie rodzaje cierpienia, poza sansarę. W theravadzie „Nieuwarunkowane Wyzwolenie” (pāli animitta-vimokkha) oraz w mahajanie „trzy ciała Buddy” nie należą do uwarunkowanego istnienia, którego cechą jest cierpienie.

W buddyzmie theravady jest nauczane, że jeżeli usunie się niewiedzę, realizując brak atmana („duszy”) podlegającego jakiejkolwiek karmie i reinkarnacji, to nastąpi wyzwolenie od wszelkich uwarunkowanych stanów szczęśliwości i cierpień, inaczej zwane wyzwoleniem od dukkha. Mądrość wglądu (pali. suññatā) odnosi się do zrealizowania anatty, czyli niesubstancjalności wszystkich zjawisk jako pozbawionych „ja” i czegokolwiek, co należy do „ja”. „Doktryna anatta lub „nie-duszy” jest naturalnym rezultatem analizy pięciu skupisk i nauki o współzależności (pali: paticca-samuppāda; dwunastu ogniw współzależnego powstawania)... Nie ma niczego poza pięcioma skupiskami, co można odnaleźć jako atman, jaźń „ja” lub inną niezmiennie istniejącą istotę.

Według mahajany owe pojęcie anatmana, pochodzące od wczesnych szkół buddyjskich zwanych umownie hinajaną (tłum. „pomniejszym pojazdem”), włączone jest do szerszego pojęcia siunjata. Charakterystyczną cechą buddyzmu mahajany jest zmiana ideału soteriologicznego z „wyzwolenia tylko siebie samego” arhata na ideał bodhisattwy, który może osiągnąć trzy ciała Buddy. Bodhisattwa praktykuje postawę bodhiczitty poprzez praktykę Sześciu Paramit w ciągu, jak to opisują tradycyjne nauki, „trzech niezliczonych okresów”, czyli trudnych do zliczenia odrodzeń (reinkarnacji). Ostatecznie zrealizowane trzy ciała Buddy mogą się przejawiać nie tylko w nirwanie, ale i w samsarze, tj. sześciu światach cierpienia, dla pożytku wszystkich odczuwających to cierpienie „czujących istot”.

Do mahajany zalicza się również buddyzm tybetański. Praktykuje się tam tantry jogi najwyższej, które powiada się, że bezpośrednio umożliwiają praktykującemu zrealizowanie trzech ciał Buddy, nawet w ciągu jednego żywota. Owe tantryczne metody w medytacji dają dostęp do stanu zwanego „Przejrzyste Światło”. Jeżeli przebywanie w „Przejrzystym Świetle” można będzie kontynuować pod koniec naturalnego procesu własnej śmierci, co po tybetańsku nazywać się będzie tukdam (wylie. thugs dam), to w zamian formowania się stanu przejściowego bardo stawania się (Wylie. Sidpai bardo) nastąpi formowanie się tantrycznego „Iluzorycznego Ciała” (Wylie. sgyu-lus), „ciała”, z którego następnie może być wybrane „Ciało Emanacji” (tulku, Wylie. sprul sku). Tantrycznie transformowane jest w ten sposób tworzenie się własnej samsary w tworzenie się trzech ciał Buddy odpowiadających mahajanie, odpowiednio dharmakaji, sambhogakaji i nirmanakaji. Powszechnie znanymi postaciami tulku w buddyzmie są dalajlamowie i karmapowie.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ http://sasana.wikidot.com/anicca -Nyanatiloka Mahathera „Słownik Buddyjski”, termin Anicca (Nietrwałość); dostęp 2013-01-13.
  2. ↑ Gampopa „THE JEWEL ORNAMENT OF LIBERATION. The Wish-fulfilling Gem of the Noble Teachings”, Characteristics of the Three Kayas, s. 288; tłum. Khenpo Konchog Gyaltsen Rinpoche; Snow Lion Publications; Ithaca, New York, ISBN 1-55939-092-1.
  3. ↑ http://sasana.wikidot.com/dukkha „Słownik buddyjski” Nyanatilkoka Mahathera (online); dostęp 2013-12-11.
  4. ↑ http://sasana.wikidot.com/anatta Nyanatiloka Mahathera „Słownik Buddyjski”, hasło Suñña (przym.) i Suññatā (rzecz.) oraz http://www.accesstoinsight.org/tipitaka/mn/mn.121.than.html „Cula-suññata Sutta: The Lesser Discourse on Emptiness”, tłum. Thanissaro Bhikkhu; 1997; dostęp 2013-12-18.
  5. ↑ Walpola Sri Rahula Doctor of Philosophy of the Ceylon University: „What the Buddha Taught”; s. 52; Revised Edition, Grove Press; New York; 1974.
  6. ↑ , Relacja o śmierci lamy Rabsala, www.benchen.org.pl, dostęp 2010-01-15.
  7. ↑ . benchen.org.pl. , tego adresu] (2013-12-03)]., Parinirwana Kjabdzie Tengi Rinpoczego, www.benchen.org.pl, dostęp 2012-03-31.
  8. ↑ a b Jamgön Kongtrul Lodrö Tayé, The treasury of knowledge, Book Eight, Part Four: Esoteric Instructions, A Detailed Presentation of the Process of Meditation in Vajrayana, s. 199, s. 200, s. 202, Snow Lion Publications, ISBN 1-55939-284-3.
  9. ↑ a b Jamgön Kongtrul Lodrö Tayé, The treasury of knowledge, Book Eight, Part Three: The Elements of Tantric Practice, rozdział 7, Father Tantra Systems: Guhyasamaja, Black Yamari, and Red Yamari, s. 137, Snow Lion Publications, ISBN 1-55939-305-X.
  10. ↑ Cozort Daniel, Highest Yoga Tantra, s. 100, s. 114, Snow Lion Publications, 2005, ISBN 1-55939-235-5.
  11. ↑ Lati Rinpocze, Hopkins Jeffrey, Śmierć, stan pośredni i odrodzenie w buddyzmie tybetańskim, Wydawnictwo A, 1999, s. 75.

Bibliografia

Buddyzm
Podstawy
Karma
Wizja świata
Oświecenie
Praktyka
W klasztorze
Świątynie
Szkoły
Doktryny

Koło Dharmy

Kontrola autorytatywna (pojęcie religijne):Encyklopedie internetowe: