Dach

Wygląd przypnij ukryj

Dach – górna, najwyższa część budynku, mająca za zadanie przykrycie i osłanianie go przed wpływami atmosferycznymi.

Składa się on z konstrukcji nośnej i pokrycia. Konstrukcja w budynkach o średniej wielkości jest zazwyczaj wykonana z belek drewnianych, przy większych odległościach pomiędzy ścianami zewnętrznymi stosuje się konstrukcje stalowe, żelbetowe lub z drewna klejonego. Materiał pokrycia zależy od strefy klimatycznej, lokalnego stylu i architektury budynku. Używane są zarówno pokrycia tradycyjne, takie jak strzecha, gont czy łupek, jak i współczesne systemy pokryć zawierające membrany izolacyjne i warstwy wodoodporne. Kąt jego nachylenia również zależy od lokalnych uwarunkowań i projektu architektonicznego. W niektórych budynkach współczesnych istnieje niewielka różnica pomiędzy dachem a ścianą zewnętrzną, efekty takie uzyskuje się również przez użycie stropodachu.

Elementy

Części dachu

Dach płaski przeznaczony na taras widokowy i ogród (Warszawa, 1929)

Ogród na dachu płaskim, budynek Rockefeller Center (Nowy Jork, 1939)

Główne części:

Warstwy dachu:
- więźba dachowa
- pokrycie
  - podbitka

Części dachu:

połać dachowa:
- naczółek
- przyczółek
krawędzie połaci:
kalenica
kosz, nazywany krawędzią koszową
okap
naroże dachowe

Elementy i urządzenia związane z dachem:

komin
wyłaz
okno dachowe
ława kominiarska
instalacja odgromowa
płotki (bariery) przeciwśniegowe
odwodnienie dachu: wodę z opadów atmosferycznych, czy roztopionego śniegu odprowadza się z dachu na zewnątrz – przy pomocy rynien i rur spustowych – albo do wewnątrz – przy pomocy wpustów dachowych i rur spustowych usytuowanych wewnątrz budynku.

Konstrukcja nośna

Konstrukcja nośna dachu to te elementy, które przenoszą ciężar dachu na ściany budynku. W budynkach tradycyjnych konstrukcję nośną dachu stanowi więźba dachowa, której funkcję w budynkach większych wykonują wiązary stalowe (kratownice) lub elementy żelbetowe. Współcześnie stosuje się też więźby drewniane z elementów prefabrykowanych.

Rodzaje pokrycia

Dach kryty dachówką karpiówką

Zewnętrzną warstwę, narażoną na działanie warunków atmosferycznych, nazywamy pokryciem. Za pokrycie służyć może:

słoma – wiązana i układana w strzechę. Jest to jeden ze starszych materiałów, obecnie prawie nie stosowany, choć ma swoich zwolenników jako materiał naturalny (budownictwo ekologiczne).
trzcina – podobnie jak słoma, jest materiałem naturalnym, służącym do wykonania strzechy.
dranica – pokrycie z desek drewnianych o większej długości.
gont – pokrycie z niewielkich elementów drewnianych, łączonych ze sobą przez klinowanie.
łupek – pokrycie z płytek kamiennych, przytwierdzanych do desek ułożonych na więźbie, dość ciężkie. Stosowane w rejonach w pobliżu złoży łupka (Francja, Wielka Brytania, Skandynawia),
dachówka – pokrycie układane z elementów ceramicznych lub cementowych, popularny w tradycyjnym budownictwie. Stosuje się dachówki różnych kształtów i kolorów, w zależności od technologii wypalania i dodanych barwników.
blacha – blacha miedziana, stalowa ocynkowana, niekiedy dodatkowo powlekana tworzywem (np. poliestrem). Arkusze blachy dachowej układa się na deskowaniu i zagina na łączeniach. Odmianą blachy dachowej jest tzw. blachodachówka – pokrycie blaszane imitujące dachówkę ceramiczną, ale lżejsze od niej.
papa – pokrycie stosowane na dachy o małym spadku i stropodachy. Jest to materiał tani i dający możliwość szybkiego ułożenia, ale niezbyt estetyczny i o niewielkiej trwałości. Stosowany zwłaszcza na budynki tymczasowe; w wypadku stropodachów pokrycie papą jest obecnie wypierane przez bezspoinowe masy bitumiczne.
eternit – pokrycie uważane za bardzo szkodliwe dla zdrowia człowieka ze względu na zawartość azbestu.
nylon dekarski – pokrycie dachowe stworzone na bazie elastycznych polimerów. Łączy on w sobie cechy samodzielnej powłoki dachowej oraz materiału do naprawy dachów.
tzw. zielony dach – warstwa roślinności na przepuszczalnym i łatwo nasiąkliwym podłożu mineralnym lub organicznym (do 20%), ułożona na płycie żelbetowej i warstwach izolacji, w tym na specjalnej macie drenarskiej. Jest pokryciem ciężkim i wymagającym dużej dokładności wykonania, stosowanym dla uatrakcyjnienia bryły budynku.

Kształt

Kształt może być uwarunkowany klimatem (dach cztero- i dwuspadowy) lub względami estetycznymi (kopulasty, mansardowy).

Rodzaje (ze względu na kształt):

Zobacz też

Przypisy

↑ Z czego dach płaski: wybieramy pokrycie na dachy płaskie - murator.pl , muratordom.pl .
↑ Sztuka świata. Słownik terminów A-K tom 17. Warszawa: Arkady, 2013, s. 146. ISBN 978-83-213-4726-4.
↑ A.Repelewicz, K.Regulska, Dachy: geometria i konstrukcja, Częstochowa 2004, Wyd. Politech. Częstochowskiej

Bibliografia

Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 37, 38. ISBN 83-85001-89-1.

Kontrola autorytatywna (część budynku):

Encyklopedia internetowa: