W dzisiejszym świecie Centralizm demokratyczny zajmuje centralne miejsce w naszym życiu. Niezależnie od tego, czy jest to polityka, technologia, historia, czy jakikolwiek inny obszar zainteresowań, Centralizm demokratyczny to temat, który wzbudza zainteresowanie i ciekawość milionów ludzi na całym świecie. W tym artykule zbadamy różne aspekty związane z Centralizm demokratyczny, zagłębiając się w jego znaczenie, wpływ na społeczeństwo i różne perspektywy, jakie można przyjąć w tym temacie. Od swoich początków do dzisiejszej ewolucji Centralizm demokratyczny był przedmiotem debaty, refleksji i analiz, a w tym artykule postaramy się rzucić światło na różne aspekty go otaczające.
Centralizm demokratyczny – zasada struktury organizacyjnej, działalności, kierownictwa partii marksistowsko-leninowskich, państwa socjalistycznego, zarządzania gospodarką socjalistyczną[1][2] .
Według ideologów radzieckich państwowy aparat władzy ludowej zbudowany był na zasadzie centralizmu demokratycznego[3]. Centralizm demokratyczny oznacza kierowanie ogólnopaństwowymi sprawami z jednego ośrodka i podporządkowanie terenu władzy centralnej; towarzyszą temu wybieralność i obowiązek składania sprawozdań narodowi przez wszystkie organy władzy, szerokie przyciąganie mas ludowych do udziału w rządzeniu oraz pozostawianie samodzielności terenowi[3].
Artykuł 3
Organizacja i działalność państwa radzieckiego jest zgodna z zasadą centralizmu demokratycznego: wybieralność wszystkich organów władzy państwowej od najniższych do najwyższych, ich odpowiedzialność przed narodem, mocy wiążącej decyzji organów nadrzędnych dla organów niższego szczebla. Centralizm demokratyczny łączy jednolite kierownictwo z inicjatywą twórczą, z odpowiedzialnością każdego organu państwowego i każdej osoby urzędowej za powierzoną sprawę.
Propaganda w ZSRR oświadczała, że centralizm demokratyczny zapewnia zharmonizowanie w interesie całego społeczeństwa centralnego kierowania państwem z rozwojem inicjatywy lokalnej, ze stałym wciąganiem ludzi pracy do rozwiązywania zagadnień ogólnych i lokalnych[4]. Dlatego centralizm demokratyczny jest nie do pogodzenia z anarchizmem, negującym konieczność scentralizowanego kierowania państwem ani z centralnym biurokratyzmem , odsuwającym masy ludowe od kierowania państwem, dławiącym inicjatywę lokalną[4].
Interesy, które wyraża partia komunistyczna, nie są zwykłą sumą prywatnych interesów poszczególnych robotników lub ich grup[5]. Zjednoczyć wszystkie siły, kierować je do jednego celu, łączyć rozproszone działania jednostek i grup robotników może tylko scentralizowane kierownictwo[6].
Bezwzględna centralizacja i najsurowsza karność w szeregach proletariatu - to jeden z podstawowych warunków zwycięstwa nad burżuazją.
Centralizm demokratyczny oznaczał[6]:
obowiązujące w KPZR zasady:
Oznacza to, że raz wybrane władze partyjne mogą w praktyce mieć całkowitą kontrolę nad wyborami - przygotowania do nich trwają właśnie w czasie, w którym nie odbywają się żadne obrady plenarne. W partii obowiązuje absolutny zakaz frakcyjności; oznacza to, że wykluczone jest powstanie jakiejkolwiek grupy (frakcji), reprezentującej zdanie odrębne od zdania kierownictwa. Centralizm demokratyczny to całkowity prymat władzy wykonawczej, w szczególności zaś stojących na jej czele jednostek.