Bitwa o Treasury Islands

Bitwa o Treasury Islands

II wojna światowa, wojna na Pacyfiku
Obraz Pussela Clarcka pt. Landing ships under fire, Treasury Island (3rd NZ Division), 27 October 1943
Czas	27 października[1] – 12 listopada 1943[2]
Miejsce	Treasury Islands na Wyspach Salomona
Wynik	strategiczne zwycięstwo aliantów[3]
Strony konfliktu
Japonia  Nowa Zelandia  Stany Zjednoczone
Dowódcy
n/n Robert A. Rowe Goerge H. Fort
Siły
231+ żołnierzy[a], 49 samolotów[4] 6574 żołnierzy[b], 6 niszczycieli[1], 32 samoloty[1]
Straty
223 zabitych, 8 jeńców[c], 12 samolotów 52 zabitych[d], 174 rannych[d], 1 niszczyciel uszkodzony
Położenie na mapie Wysp Salomona miejsce bitwy
7°23′15,0000″S 155°33′28,8000″E/-7,387500 155,558000

Bitwa o Treasury Islands – bitwa w czasie II wojny światowej, mająca miejsce pomiędzy 27 października^[1] a 12 listopada 1943 roku^[2] na wyspach Treasury, na Wyspach Salomona^[5], będąca częścią teatru działań na Pacyfiku. Alianci zaatakowali okupowane przez Japończyków wyspy w celu zabezpieczenia wysp Mono i Stirling, zbudowania na pierwszej z nich stacji radarowej, oraz późniejszego używania wysp jako miejsca etapowego do ataku na Bougainville. Atak na wyspy Treasury był częścią długoterminowego alianckiego planu izolowania Bougainville i Rabaulu i likwidacji liczącego 24 tysiące żołnierzy wrogiego garnizonu w tamtym rejonie Wysp Salomona^[6].

1 października 1943 roku wyspa Choiseul oraz Treasury Islands nadal znajdowały się w rękach Japończyków. Planiści na południowym Pacyfiku wymyślili, że jednoczesne lądowanie na tych wyspach wprowadzi w błąd nieprzyjaciela i odwróci jego uwagę od Bougainville. Amerykanie nie zamierzali okupować Choiseul, bo nie miała ona żadnej wartości wojskowej, ale zajęcie wysp Treasury z ich Blanche Harbor^[e] umożliwiłoby zbudowanie tam stacji radarowej, bazy dla kutrów torpedowych i punktu etapowego dla małych jednostek kierujących się na Bougainville^[7].

Admirał Theodore Wilkinson już od dawna oczekiwał rozkazu zajęcia wysp Treasury. Nocą z 22 na 23 sierpnia 1943 roku admirał wysłał oddział komandosów Marines na pokładzie okrętu podwodnego USS „Greenling”. Wysłani Marines zlokalizowali plażę najlepiej nadającą się do wykonania desantu, wybrali miejsce na założenie stacji radarowej, a następnie szybko się wycofali. Dwa miesiące później, nocą z 21 na 22 października, na wyspie Mono wylądowała druga grupa zwiadowców, która przybyła na pokładzie kutra torpedowego. Zebrali dokładne dane o pozycjach wroga i oszacowali jego liczebność na jedynie 225 ludzi. Następny kuter torpedowy wysadził na brzeg grupę żołnierzy, którzy przecięli kable telefoniczne łączące japoński punkt obserwacyjny przy wejściu do Blanche Harbor z główną pozycją obronną^[8].

Operacja o nazwie Goodtime została przeprowadzona przez armię Nowej Zelandii, wspieraną przez siły amerykańskie^[3]. Nowozelandzka 8 Brygada Piechoty, przydzielona do amerykańskiego I Korpusu Amfibijnego z III Sił Ekspedycyjnych, rozpoczęła desant 27 października o godzinie 6:06^[1]. Pierwszym rzutem dowodził kontradmirał George H. Fort. Po krótkim przygotowaniu artyleryjskim dokonanych przez niszczyciele, oraz po nalotach lotniczych o świcie, żołnierze wylądowali z obu stron Blanche Harbor. Pomimo japońskiego ognia z moździerzy starty alianckie były niewielkie, a wszystkie transportowce zostały rozładowane i odeszły od brzegu przed godziną 20:00. Niszczyciel transportowiec „McKean” wysadził na brzeg w Soanatalu, w północnej części wyspy Mono, ekipę techników, którzy w ciągu czterech dni zdążyli zainstalować radar^[8]. W pierwszej fali desantu wylądowało 3795 ludzi, a w ciągu następnych 20 dni do brzegu przybiły kolejne cztery fale^[9]. Bitwa o wyspy Treasury była dla nowozelandzkich żołnierzy pierwszą operacją desantową od czasu bitwy o Gallipoli w 1915 roku^[10].

Nowością podczas tej operacji było użycie lekkich, zaimprowizowanych kanonierek, do bezpośredniego wsparcia ogniowego jednostek desantowych. Był to pomysł komandora Roya T. Cowdreya, oficera technicznego w sztabie admirała Halseya. Dwie barki desantowe piechoty, LCI-24 i LCI-68, otrzymały dodatkowe uzbrojenie w postaci trzech działek 40 mm, dwóch 20 mm, i pięciu karabinów maszynowych kal. 12,7 mm^[11]. Wymagało to obsadzenia barek dużo większą załogą, kosztem zmniejszenia ich możliwości transportowych. Nowe jednostki, nazwane LCI(G)^[f] okazały się odpowiedzią na prośby żołnierzy szturmujących brzeg o bezpośrednie wsparcie wojskowe. Po zabezpieczeniu przyczółka na Bougainville, LCI(G) poddano kolejnym modyfikacjom i udowodniły one swoją wartość w każdej kolejnej operacji wojskowej na Pacyfiku^[12].

Sprawcami najbardziej spektakularnego zdarzenia podczas tego desantu byli żołnierze Seabees. Kiedy jeden z LST opuścił rampę i otworzył furty, aby wyładować na brzeg przewożonych ludzi i sprzęt, nieprzyjacielski bunkier, który przetrwał bombardowanie artyleryjskie, otworzył ogień prosto w otwarte wrota okrętu. Gotowy do zjechania na ląd buldożer Seabees podniósł lemiesz i używając go niczym stalowej tarczy, ruszył na bunkier. Kiedy buldożer dotarł bezpośrednio przed bunkier, opuścił lemiesz i pogrzebał Japończyków w piasku koralowca^[13].

Na wyspach Japończycy dali się Amerykanom kompletnie zaskoczyć. Mimo że mieli ważną bazę morską i przystań wodnosamolotów w odległości zaledwie 25 mil na wyspach Shortland, nie spostrzegli co się dzieje, dopóki alianckie wojsko nie znalazło się na brzegu. 27 października o 15:30 niszczyciele „Cony” i „Philip” stały się celem pierwszego japońskiego ataku z powietrza przeprowadzonego przez 25 bombowców Val. Niszczyciele i samoloty Airsols zestrzeliły 12 z nich, ale „Cony” został trafiony w rufę. Zalana została lewoburtowa maszynownia, ośmiu ludzi zginęło, a 10 odniosło rany. Niszczyciel odszedł do Tulagi, holowany przez holownik floty „Apache”^[14].

1 listopada nowozelandzka flaga zawisła nad ruinami Falamae, stolicą wysp i przywrócono cywilną administrację. Jedenaście dni później ogłoszono, że na wyspie nie ma już żadnych japońskich sił, ale pojedynczy Japończycy, chowający się w dżungli, byli widziani jeszcze w styczniu 1944 roku^[2].

Do 6 listopada, kiedy wylądowała trzecia fala desantu, zakończono operacje oczyszczające na wyspach Treasury. Szybko założono bazę kutrów torpedowych na wyspie Stirling. Przed końcem miesiąca Seabees rozpoczęli tam pracę nad lotniskiem i Blanche Harbor stał się ważnym punktem etapowym do Bougainville^[15].

Operacja ta, razem z Operacją Blissful, miała na celu odwrócić uwagę japońskiej 17. Armii od następnego głównego celu aliantów na Wyspach Salomona^[3]. Zdobyte później dokumenty ujawniły, że w Rabaulu spodziewano się lądowania w Zatoce Cesarzowej Augusty, jednak w japońskiej kwaterze głównej w Kahili sądzono, że to Shortland i Choiseul stanowiły główne cele i wydano odpowiednie dyspozycje^[15]. Sukces operacji na wyspach Treasury pomógł również w planowaniu kolejnych desantów na Pacyfiku^[2].

• Christopher Chant: The Encyclopedia of Code Names of World War II. London: Routledge & Kegan Paul, 1986. ISBN 0-7102-0718-2. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Oliver A. Gillespie, Howard Karl Kippenberger (edytor): The Pacific. Historical Publications Branch, 1952, seria: The Official History of New Zealand in the Second World War 1939–1945. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Samuel Eliot Morison: Przełamanie Bariery Bismarcka. Wyd. I. T. 6. Gdańsk: Finna, 2010, seria: History of United States Naval Operations in World War II. ISBN 978-83-65201-32-4. Brak numerów stron w książce

• John C. Chapin: TOP OF THE LADDER: Marine Operations in the Northern Solomons. Marine Corps History and Museums Division, 1997. s. 1. . (ang.).
• Warwick Hughes, Ray Munro: 3rd NZ Division in the Pacific. . (ang.).
• John, Jr. Miller: CARTWHEEL: The Reduction of Rabaul. Office of the Chief of Military History, U.S. Department of the Army, 1959. s. 418. (ang.).
• John M. Rentz: Bougainville and the Northern Solomons. Historical Branch, Headquarters, U.S. Marine Corps, 1946. (ang.).
• Henry I. Shaw, Douglas T. Kane: Volume II: Isolation of Rabaul. 1963. . (ang.).