Bawełna indyjska
Wygląd
przypnij
ukryj
Bawełna indyjska (Gossypium herbaceum L.) – gatunek roślin z rodziny ślazowatych. Rośnie dziko w Afryce (Mozambik, Zimbabwe, Botswana, Namibia, Południowa Afryka, Suazi), ponadto jest uprawiana w innych krajach afrykańskich i w niektórych państwach Azji (Indie, Afganistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan, Chiny).
Morfologia
Kwiat
Pokrój
Bylina o wysokości do 1,5 m
. Uprawia się ją jako roślinę jednoroczną
.
Liście
Długoogonkowe, 3-7 klapowe, owłosione
Kwiaty
Małe, żółte, z fioletowym środkiem. Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Mają trwały, 3-działkowy
kieliszek, który całkowicie okrywa pączki kwiatowe.
Kielich zrosły, 5-działkowy,
korona 5-płatkowa,
Pręciki liczne, zrośnięte w rurkę otaczającą
słupek
Owoc
Torebka z licznymi nasionami. Zaopatrzone one są obficie we włoski, które pełnią rolę aparatu lotnego i umożliwiającego przenoszenie nasion przez wiatr na duże odległości
.
Zastosowanie
- Roślina włóknodajna, używana do wytwarzania włókna zwanego bawełną. Otrzymuje się je z długich włosków otaczających nasiona. Po raz pierwszy zaczęto uprawiać ten gatunek bawełny około 500 lat p.n.e. w Indiach, do których dostała się ona z Persji. Później jej uprawa rozpowszechniła się także w Palestynie i innych rejonach. W Biblii wymieniona jest tylko raz, w Księdze Estery (1,6), gdzie określona jest hebrajskim słowem karpas. W Egipcie rozpoczęto ją uprawiać dopiero w czasach Imperium Rzymskiego.
- Do wytwarzania bawełny wykorzystuje się tylko długie włoski. Z włosków krótkich, zwanych podwłosiem, wytwarza się papier.
- W krajach o ciepłym klimacie jest uprawiana również jako roślina ozdobna. Po raz pierwszy zaczęto ją w Indiach uprawiać właśnie w celach ozdobnych, później dopiero jako roślinę włókienniczą.
- Z nasion otrzymuje się olej, zarówno jadalny, jak i techniczny.
- Wytłoki pozostałe po tłoczeniu oleju są wartościową paszą dla zwierząt.
- Z łodygi otrzymuje się włókna, z których wytwarza się powrozy.
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– (ang.).
- ↑ The Plant List. .
- ↑ Gossypium herbaceum, The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). .
- ↑ a b c d e f g h i Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.brak strony w książce
- ↑ a b c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.brak strony w książce
- ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Identyfikatory zewnętrzne (
takson):