Atena Partenos

Dziś Atena Partenos pozostaje tematem o dużym znaczeniu i zainteresowaniu szerokiego grona odbiorców. Wraz z postępem technologii i przemianami społecznymi Atena Partenos stał się centralnym problemem wpływającym na różne aspekty naszego codziennego życia. Niezależnie od tego, czy jest to poziom osobisty, zawodowy czy społeczny, Atena Partenos nadal wywołuje ciągłą debatę i analizy. W tym artykule zbadamy różne perspektywy i podejścia związane z Atena Partenos, aby zaoferować wszechstronną i wzbogacającą wizję tego tematu, która nadal przyciąga uwagę szerokiego spektrum czytelników.

Tetradrachma ateńska, 126-125 r. p.n.e. z przedstawieniem głowy z rzeźby Fidiasza Atena Partenos
Atena Warwakion, rzymska kopia posągu Ateny Partenos z III wieku n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach
Rzymska kopia tarczy Ateny Partenos, tzw. "Strangford shield" (Tarcza Strangford) z II wieku n.e., British Museum, tutaj zdjęcie gipsowego odlewu tarczy z Muzeum im. Puszkina w Moskwie
Rekonstrukcja rzeźby znajdująca się w Partenonie w Nashville w stanie Tennessee. Stojący obok człowiek pomaga wyobrazić sobie rozmiar posągu.

Atena Partenos – statua kultowa Ateny-Dziewicy, wykonana w latach 447–438 p.n.e. przez Fidiasza dla Partenonu w Atenach[1].

Obok Zeusa Olimpijskiego była największą grecką rzeźbą sakralną, jej wysokość wynosiła 12 m (wraz z bazą). Posąg ten uznawany był za jedno z największych dzieł Fidiasza. Wykonany był w technice chryzelefantynowej (ze złota i kości słoniowej). Umieszczony był wewnątrz Partenonu[1]. Rozmiary bazy (bok o długości 8,1 m) zaważyły na planie Partenonu. Jego nawa środkowa ma niespotykaną długość, a to w celu pomieszczenia posągu wraz z bazą.

Statua wyobrażała stojącą, pełną majestatu boginię w hełmie i długim peplosie, z egidą i figurą Nike (o wysokości 1,77 m) na prawej dłoni oraz włócznią i tarczą przy lewym boku. Szczyt jej hełmu zdobił gryf między dwoma sfinksami, egidę – głowa Meduzy, tarczę – amazonomachia i gigantomachia, sandały – centauromachia, a bazę – płaskorzeźbiony fryz ukazujący scenę narodzin Pandory[1], czemu przygląda się 12 bogów. Na tarczy przedstawione są, pośród Greków walczących z Amazonkami, postacie Peryklesa i Fidiasza.

Całość, bogato polichromowana, działała na wyobraźnię wiernych ogromem, bogactwem i dekoracyjnością. Posąg wielokrotnie uzupełniano (kruszec wagi około 1151 kg stanowił bowiem skarb państwa ateńskiego) i reperowano. Prawdopodobnie uległ on zniszczeniu w pożarze między 429 a 485 n.e., jeśli wcześniej nie został wywieziony do Konstantynopola[1].

Ideę oryginału w różnym stopniu przechowały repliki rzymskie m.in. Atena Warwakion, Atena Lenormant[1], Atena z Pergamonu, Atena z Palmyry (odkryta w czasie polskich wykopalisk w 1975). Przedstawienia Ateny Partenos znajdują się także na Gemmie Aspazjosa i medalionach z kurhanu Kul Oba na Krymie[1]. Z kilku zachowanych kopii najważniejszą jest posąg z Warwakionu, ukazujący boginię ze wszystkimi atrybutami, a więc w hełmie, z prawą ręką podpartą kolumienką, dźwigającą na dłoni posąg Nike, lewą opuszczoną przytrzymującą tarczę. Najlepszą kopię głowy widać na Gemmie Aspazjosa (II wiek n.e.).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Encyklopedia sztuki starożytnej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.

Bibliografia

  • Kazimierz Michałowski, Jadwiga Lipińska, Piotr Bieliński: Encyklopedia sztuki starożytnej : Europa, Azja, Afryka, Ameryka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 97. ISBN 83-221-0684-X (WAiF).
  • Twardecki A., Słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, Unia Wydawnicza „Verum”, Warszawa 1998, s. 27, ISBN 83-85921-75-3.