Antonello da Messina

Antonello da Messina

Święty Hieronim w pracowni, ok. 1475, 45.7 × 36.2 cm, National Gallery w Londynie[1]
Data i miejsce urodzenia	1430 Mesyna
Data i miejsce śmierci	1479 Auvers-sur-Oise
Dziedzina sztuki	Malarstwo
Epoka	Quattrocento
Multimedia w Wikimedia Commons

Antonello da Messina (ur. ok. 1430 w Mesynie, zm. w lutym 1479) − sycylijski malarz okresu quattrocenta.

Zachowało się niewiele informacji o jego życiu. W 1456 artysta osiadł na stałe w Mesynie i założył tam własną pracownię. Prawdopodobnie wiele podróżował. Upowszechnił we Włoszech technikę olejną. Inspirował się malarstwem włoskim i niderlandzkim.

Według szesnastowiecznych przekazów był uczniem malarza Colantonia z Neapolu. W jego wczesnych pracach widać wyraźne wpływy flamandzkiego realizmu, który był bardzo ceniony w neapolitańskim środowisku artystycznym^{[potrzebny przypis]}. Wpływy te znajdują wyraz m.in. w technice manipulowania światłem. Jego pierwszym datowanym dziełem (1465) jest Salvator Mundi, który znajduje się obecnie w National Gallery w Londynie. Frontalne ujęcie i dokładne opracowanie szczegółów to elementy zaczerpnięte z malarstwa północnego, natomiast klarowność kompozycji i idealizowane formy są już zaczątkiem stylu monumentalnego w dziełach Antonella.

Z roku 1470 pochodzi dzieło Ecce Homo (dziś w Nowym Jorku), a z lat 1473–74 jego dwie kopie (w tym jedna zaginiona). Czas podróży do Wenecji w latach 1474–76 był punktem kulminacyjnym w twórczości artysty, który odznaczał w tym czasie wzmożoną aktywnością, a jego dzieła – dużą dojrzałością artystyczną. Powstały wtedy: Ukrzyżowanie (Antwerpia), Portret mężczyzny zwany Kondotierem (Luwr), Portret mężczyzny (Turyn), Pietà (Wenecja), ołtarz San Cassiano (fragmenty w Wiedniu), Św. Sebastian (Drezno) i prawdopodobnie Ukrzyżowanie z Londynu.

• Savator Mundi – 1465, olej na desce 38,7 × 29,8 cm, National Gallery w Londynie
• Święty Hieronim w pracowni - 1460 – 1475 olej na desce 45,7 × 36,2 cm, National Gallery w Londynie
• Ukrzyżowanie - 1475 olej na desce 52,5 × 42,5 cm, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych Antwerpia
• Martwy Chrystus – 1475 – 1476, olej na desce 117 × 85 cm, Museo Civico Correr Wenecja
• Martwy Chrystus podtrzymywany przez anioła – ok. 1475 olej na desce 74 × 51 cm, Prado
• Ecce Homo – 1470, olej na desce 42,5 × 30,5 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• Portret mężczyzny – 1476, olej na desce, 36,5 × 27,5 cm, Il Museo Civico d'Arte Antica, Turyn
• Ołtarz z San Cassiano - 1475 – 1476, olej na desce 115 × 133 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
• Zwiastowanie – 1473 – 1474, olej na desce 42,5 × 32,8 cm, Stara Pinakoteka
• Portret młodzieńca – 1474, tempera na desce 32 × 26 cm, Gemäldegalerie Berlin

• 
  Savator Mundi, 1465, olej na desce, 38,7 × 29,8 cm, National Gallery w Londynie
• 
  Ecce Homo, 1470, olej na desce, 42,5 × 30,5 cm, Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
• 
  Ukrzyżowanie, 1475, 52,5 × 42,5 cm, Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Antwerpia
• 
  Portret mężczyzny, 1476, olej na desce, 36,5 × 27,5 cm, Il Museo Civico d'Arte Antica, Turyn

• Zygmunt Waźbiński, Malarstwo quattrocenta, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1972.