Aleksander Hertel

W tym artykule zbadamy wpływ Aleksander Hertel na różne aspekty współczesnego społeczeństwa. Od wpływu w sferze zawodowej po znaczenie w sferze osobistej, Aleksander Hertel wywołał głęboką debatę i refleksję na temat jego znaczenia i implikacji. Z biegiem lat Aleksander Hertel stał się tematem zainteresowania nie tylko specjalistów i naukowców, ale także ogółu społeczeństwa. Poprzez wszechstronną analizę staramy się zrozumieć znaczenie Aleksander Hertel w naszym codziennym życiu i dokładnie zbadać, jak kształtuje on nasz dzisiejszy świat.

Aleksander Hertel
Ilustracja
Aleksander Hertel (przed 1934)
pułkownik artylerii pułkownik artylerii
Data i miejsce urodzenia

28 sierpnia 1894
Radom

Data i miejsce śmierci

12 września 1939
Andrzejewo

Przebieg służby
Lata służby

1912–1939

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Polska Siła Zbrojna
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

6 Brygada Artylerii Polowej
1 Pułk Artylerii
8 Pułk Artylerii Polowej
1 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów
3 Pułk Artylerii Lekkiej Legionów
13 Dywizjon Artylerii Konnej
6 Pułk Artylerii Lekkiej
5 Grupa Artylerii
19 Dywizja Piechoty
18 Dywizja Piechoty

Stanowiska

dowódca pułku
wykładowca
dowódca piechoty dywizyjnej
dowódca dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-ukraińska,
wojna polsko-bolszewicka (bitwa pod Dyneburgiem, wyprawa kijowska)
II wojna światowa
kampania wrześniowa (bitwa pod Łętownicą)

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Militari Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Odznaka „Za wierną służbę” Państwowa Odznaka Sportowa
Multimedia w Wikimedia Commons
Płk Aleksander Hertel jako dowódca 6 Pułku Artylerii Lekkiej w Krakowie (1936)

Aleksander Juliusz Hertel (ur. 28 sierpnia 1894 w Radomiu, zm. 12 września 1939 w Andrzejewie) – pułkownik artylerii Wojska Polskiego, uczestnik czterech wojen, trzykrotnie odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Życiorys

Urodził się 28 sierpnia 1894 roku w rodzinie Wojciecha, farmaceuty, i Marii z domu Frieck. Uczęszczał do Szkoły Handlowej w Radomiu, a od 1909 do Szkoły Realnej Jeżewskiego w Warszawie, którą ukończył w 1912 z maturą. Od 1 października 1912 do 1 września 1913 służył w Armii Imperium Rosyjskiego jako ochotnik w wymiarze jednego roku. Był przydzielony do 6 Brygady Artylerii Polowej w Ostrowi Łomżyńskiej. Uzyskał stopień chorążego rezerwy artylerii. Od 1913 studiował chemię na Uniwersytecie Zuryskim, zaliczając dwa semestry. W Zurychu został członkiem Związku Strzeleckiego.

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 jako ochotnik tzw. kompanii szwajcarskiej zgłosił się do Legionów Polskich w Krakowie[1]. Początkowo służył w piechocie legionowej, a 20 sierpnia 1914 został skierowany do artylerii. Został dowódcą I plutonu 4 baterii II dywizjonu artylerii w I Brygadzie. Od 9 lutego 1915 był w 5 baterii, a 20 czerwca 1915 awansowany do stopnia podporucznika artylerii ze starszeństwem z 13 grudnia 1914. W sierpniu 1915 został dowódcą 5 baterii. 3 października 1915 odniósł rany w bitwie pod Rafajłówką (nad Styrem). 1 grudnia 1915 został awansowany do stopnia porucznika artylerii, po czym został odkomenderowany, jako oficer ogniowy, do baterii artylerii konnej dywizjonu kawalerii rtm. Władysława Beliny-Prażmowskiego w ramach 6 Brygady Kawalerii. Od lutego 1916 był dowódcą tej baterii. Następnie został oficerem w 1 pułku artylerii, od 1 maja 1916 był dowódcą 3 baterii, a od stycznia 1917 dowódcą 2 baterii. Po kryzysie przysięgowym został zwolniony z Legionów i był przez Niemców internowany w Beniaminowie do kwietnia 1918[2]. Po odzyskaniu wolności wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej, przydzielony do 1 pułku piechoty. Po ukończeniu kursu uzupełniającego oficerów piechoty oraz kursu topografii i fotogrametrii wojskowej, został mianowany komendantem Szkoły Mierniczej PSZ. 12 października 1918 został awansowany do stopnia kapitana artylerii.

U schyłku wojny, od 9 listopada 1918 służył w baterii polowej w Garwolinie. Następnie brał udział w rozbrajaniu Niemców w Rembertowie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. Był organizatorem i od 20 listopada 1918 komendantem I dywizjonu 8 pułku artylerii polowej, od grudnia do marca 1919 był komendantem 2 baterii 8 pułku artylerii polowej w Grupie gen. Edwarda Rydza–Śmigłego podczas wojny polsko-ukraińskiej na Wołyniu. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Od maja do lipca 1919 był dowódcą I baterii na froncie litewsko–białoruskim. Na przełomie lipca i sierpnia 1919 odbył kurs strzelania w Rembertowie, po czym wrócił do służby frontowej i został dowódcą III dywizjonu 1 pułku artylerii polowej Legionów. Wsławił się w bitwie pod Dyneburgiem 2 stycznia 1920, a podczas wyprawy kijowskiej 26 kwietnia 1920 dokonał destrukcji artylerii nieprzyjacielskiej straży tylnej pod Żytomierzem. Za swoje czyny w wojnie z bolszewikami otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[2].

Od 25 kwietnia do 18 czerwca 1921 odbył kurs informacyjny dla wyższych dowódców. Od 24 czerwca był dowódcą 1 dywizjonu artylerii ciężkiej, od 9 lipca 1921 dowódcą 24 dywizjonu artylerii ciężkiej, od 1 października 1921 zastępcą dowódcy 3 pułku artylerii polowej Legionów. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 8. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a jego oddziałem macierzystym był 1 pap Leg[3]. W 1923 roku został absolwentem kursu artyleryjskiego w Wersalu. W tym samym roku został wykładowcą w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie, pozostając oficerem nadetatowym 3 pap[4][2]. 1 grudnia 1924 roku został przeniesiony do Inspektoratu Szkół na stanowisko oficera sztabu, pozostając w dalszym ciągu oficerem nadetatowym 3 pap[5][6][7]. Tego samego dnia został awansowany do stopnia podpułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów artylerii[8]. Od 16 do 20 maja 1926 roku pełnił obowiązki komendanta Szkoły Podchorążych Piechoty. 21 sierpnia 1926 roku został przeniesiony z byłego Inspektoratu Szkół do 13 dywizjonu artylerii konnej we Lwowie na stanowisko dowódcy dywizjonu[9][10]. 10 grudnia 1931 roku został awansowany na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1932 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów artylerii[11]. Od 13 maja 1932 roku do listopada 1936 roku był dowódcą 6 pułku artylerii lekkiej w Krakowie[12]. Następnie był dowódcą 5 Grupy Artylerii w Krakowie. W maju 1937 roku został przeniesiony do dowództwa 19 Dywizji Piechoty w Wilnie na stanowisko drugiego dowódcy piechoty dywizyjnej. W listopadzie 1937 roku został przydzielony do dowództwa 18 Dywizji Piechoty w Łomży na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej. Od 28 listopada do 7 grudnia 1938 roku był słuchaczem Kursu Doskonalącego dla wyższych dowódców w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

W latach 20. był członkiem Wojskowego Klubu Samochodowego i Motocyklowego[13].

Po wybuchu II wojny światowej w kampanii wrześniowej był nadal dowódcą piechoty dywizyjnej 18 Dywizji Piechoty w składzie Samodzielnej Grupa Operacyjna „Narew”. Po tym jak ranny został dowódca tej dywizji płk Stefan Kossecki, 12 września Aleksander Hertel został jego następcą. W tym samym dniu został ranny w nogę w bitwie pod Łętownicą, po czym próbował przedrzeć się przez okrążenie niemieckie i zginął w walce w Andrzejewie. Tam na cmentarzu parafialnym został pochowany wraz z poległymi żołnierzami 18 Dywizji Piechoty w kwaterze żołnierzy wojny obronnej 1939[14].

Jego żoną od 1934 była Kazimiera Łuszczakiewicz (zm. 2007), z którą miał syna Wojciecha (ur. 1935 w Krakowie, zm. 7 kwietnia 2015 w Warszawie).

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

Został upamiętniony na tablicy w mauzoleum 18 Dywizji Piechoty w Andrzejewie, na tablicy na ścianie kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Andrzejewie oraz wymieniony na tablicy „Polegli za wiarę i Ojczyznę”, umieszczonej w przedsionku kościoła św. Antoniego z Padwy w Warszawie.

Przypisy

  1. ↑ Kronika. Zjazd ochotników kompanii szwajcarskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 218 z 21 września 1919. 
  2. ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 4.
  3. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 189.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 719, 814, 1507.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 111 z 19 października 1924 roku, s. 620.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 121 z 15 listopada 1924 roku, s. 678, przesunięto termin odejścia z 15 października na 1 grudnia 1924 roku.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 38, 642, 738.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 732.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 21 sierpnia 1926 roku, s. 269.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 425, 450.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 11 grudnia 1931 roku, s. 396.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 176, 674.
  13. ↑ Dział urzędowy. Spis członków Wojskowego Klubu Samochodowego i Motocyklowego w dniu 15 marca 1926 r.. „Automobilista Wojskowy”, s. 3, Nr 2 z 15 marca 1926. Wojskowy Klub Samochodowy i Motocyklowy. 
  14. ↑ Rekonstruktorzy na warcie honorowej na cmentarzu parafialnym w Andrzejewie. zambrowiacy.pl, 9 listopada 2014. .
  15. ↑ Zbigniew Puchalski: Dzieje polskich znaków zaszczytnych. Warszawa: Wyd. Sejmowe, 2000, s. 209.
  16. ↑ Lista nazwisk osób odznaczonych Orderem Virtuti Militari. stankiewicze.com. .
  17. ↑ Polak (red.) 1993 ↓, s. 73.
  18. ↑ M.P. z 1931 r. nr 132, poz. 199 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  19. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 12, s. 121, 11 listopada 1935 „za zasługi w służbie wojskowej”. 
  20. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  21. ↑ a b c Na podstawie fotografii .
  22. ↑ Na podstawie fotografii .
  23. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r.

Bibliografia