Agnetha Fältskog

Agnetha Fältskog

Imię i nazwisko	Agnetha Åse Fältskog[1]
Data i miejsce urodzenia	5 kwietnia 1950[2] Jönköping[3]
Instrumenty	pianino
Typ głosu	sopran[4]
Gatunki	pop, pop-rock, disco
Zawód	piosenkarka, kompozytorka
Aktywność	1967–1988, 2004–2005, od 2013
Wydawnictwo	Warner Music Group, Polar Music
Powiązania	Björn Ulvaeus, Benny Andersson, Anni-Frid Lyngstad
Zespoły
ABBA (1972–1982, 2018–2021)
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Agnetha Åse Fältskog (ur. 5 kwietnia 1950 w Jönköping) – szwedzka piosenkarka, aktorka, współzałożycielka i wokalistka zespołu ABBA, w którym śpiewała razem z Anni-Frid Lyngstad, Björnem Ulvaeusem i Bennym Anderssonem^[5].

Jest córką menedżera domu towarowego Knuta Ingvara Fältskoga i Birgit Margarety Johansson, którzy pobrali się w 1945^[6]. Wychowywała się w bloku przy Tegelsbruksgatan w prowincjonalnym Jönköpingu^[6]. Ma młodszą o pięć lat siostrę, Monę^[7]. Od najmłodszych lat interesowała się muzyką; zafascynowana grą swojego sąsiada, Sigvarda Anderssona, jako dziecko podjęła naukę gry na fortepianie^[6], poza tym śpiewała w chórze kościelnym i napisała swoją pierwszą piosenkę – „Två små troll”^[7]. W wieku sześciu lat zadebiutowała na scenie^[7] podczas zorganizowanego przez jej ojca przedstawieniu z okazji świąt Bożego Narodzenia.

W 1960 założyła ze swoimi przyjaciółkami, Leną Johansson i Elisabeth Strub, trio muzyczne The Chambers, które występowało w lokalnych klubach. W wieku 15 lat porzuciła szkołę z postanowieniem zrobienia kariery muzycznej. Dorabiała, pracując jako telefonistka w firmie samochodowej Atteviks^[7]. Rok później związała się z zespołem tanecznym Bernta Enghardta^[7], w którym przez kolejne dwa lata śpiewała własne kompozycje. By odróżnić się od poprzedniej wokalistki zespołu, która także miała na imię Agneta, dodała do swojego imienia literę „h”^[7]. Jej pierwszym znaczącym przebojem była piosenka „Jag var så kär”, którą napisała pod wpływem rozstania ze swoim chłopakiem, Björnem Lilją, a w jej wydaniu pomógł jej Karl Gerhard Lundkvist z wytwórni muzycznej Cupol^[7]. W 1968, mając 17 lat, wydała swój pierwszy album, zatytułowany po prostu Agnetha Fältskog, a rok później – płytę pt. Agnetha Fältskog Vol. 2^[8]. Pierwszy z albumów promowała singlem „Jag var så kär”, z którym dotarła do pierwszego miejsca na szwedzkiej liście przebojów^[9]. Ze względu na narastającą popularność w tym okresie przeprowadziła się do Sztokholmu^[8]. W 1969 wyjechała także do Berlina Zachodniego, by nagrać niemieckojęzyczne single, jednak bez większego powodzenia^[8].

Poza autorskimi utworami nagrywała własne wersje zagranicznych przebojów, wykonując je na koncertach w całej Szwecji. Podczas występu w telewizji w styczniu 1968 spotkała po raz pierwszy Anni-Frid Lyngstad. W maju 1969 podczas nagrań programu w telewizji poznała Björna Ulvaeusa^[8], z którym dwa lata później wzięła ślub^[10]. W 1970 wydała album pt. Som jag är, a rok później – płytę pt. När en vacker tänke blir en sång^[11]. W 1972 zagrała Marię Magdalenę, główną rolę w szwedzkiej wersji rock opery Jesus Christ Superstar^[11].

W latach 1972–1982 wraz z Bennym Anderssonem, Björnem Ulvaeusem i Anni-Frid Lyngstad występowała w zespole ABBA, z którym nagrała i wydała osiem albumów studyjnych: Ring Ring (1973), Waterloo (1974), ABBA (1975), Arrival (1976), The Album (1977), Voulez-Vous (1979), Super Trouper (1980) i The Visitors (1981).

Pozostając wokalistką ABB-y, nagrała i wydała kolejne solowe płyty. W 1975 premierę miał album pt. Elva kvinnor i ett hus^[9], na którym umieściła m.in. utwór „S.O.S.”^[12], następnie wydany pod szyldem ABB-y. W 1980 wydała album pt. Nu tändas tusen juleljus, który nagrała z córką, Lindą Ulvaeus. Po rozpadzie ABB-y w 1982 kontynuowała działalność solową. W 1983 wydała album pt. Wrap Your Arms Around Me^[13], który rozszedł się w nakładzie 1,2 mln egzemplarzy na świecie oraz dotarł do pierwszego miejsca na listach sprzedaży w Belgii i Danii^[9]. W tym samym roku pojawiła się w roli Lisy, córki biednego rybaka w filmie Raskenstam^[14]. Poza tym planowała w tym okresie wydać książkę autobiograficzną, nad którą pracowała z dziennikarką Brittą Åhman, jednak ostatecznie wstrzymała publikację^[15]. Odmówiła też roli Swietłany w musicalu Chess, nagrała jednak demo piosenki „Every Good Man”, która następnie trafiła do spektaklu jako „Heaven Help My Heart”^[16]. W 1985 wydała album pt. Eyes of a Woman^[17], a rok później wypuściła szwedzkojęzyczną płytę pt. Sjung denna sång oraz nagrała w duecie z Olą Håkanssonem singiel „The Way You Are”/„Fly Like the Eagle” na potrzeby promocji kandydatury Falun w konkursie na miasto-organizatora Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1992^[18]. W tym samym roku wystąpiła razem z Håkanssonem podczas charytatywnej gali na rzecz uchodźców Flyktinggalan w Sztokholmie^[18]. W trakcie wydarzenia poznała Petera Ceterę, który namówił ją do nagrania kolejnego albumu^[18]. Efektem współpracy był album pt. I Stand Alone, wydany w 1987, na którym znalazły się piosenki skomponowane przez Bruce’a Gaitscha^[18]. Promocję płyty ograniczyła do nagrania teledysku do piosenek „Last Time”, „Let It Shine” i „I Wasn’t the One Who Said Goodbye” oraz występu w programie Terry Wogan Show i udzielenia kilku wywiadów prasowych^[19], co spowodowało, że album cieszył się słabym zainteresowaniem słuchaczy i nie odniósł sukcesu sprzedażowego^[20], sprzedając się zaledwie w 500 tys. kopii^[21]. Również w 1987 wydała album pt. Kom följ med i vår karusell, który nagrała z synem, Christianem^[19].

W kolejnej dekadzie wycofała się z działalności muzycznej, ponadto przestała udzielać się w mediach, odmawiała udzielania wywiadów i nie zgadzała się na fotografowanie jej w sytuacjach prywatnych^[22]. We wrześniu 1996 na rynku ukazała się jej książka autobiograficzna pt. Som jag är, której jeszcze w latach 80. napisała z Brittą Åhman^[22]. Publikacja spotkała się z chłodnym przyjęciem ze strony czytelników i krytyków, którzy uznali ją za „rozczarowującą” i „nieciekawą”^[23]. W 2004 wydała pierwszy od 17 lat album pt. My Colouring Book, zawierający covery jej ulubionych piosenek z lat 60.^[24]. Mimo chłodnych recenzji krytyków w Szwecji, album uzyskał tam status potrójnie platynowej płyty i dotarł do pierwszego miejsca na liście bestsellerów, ponadto otrzymał srebrną płytę za sprzedaż w Wielkiej Brytanii, gdzie dotarł do 12. miejsca w notowaniu UK Albums Chart, a także zdobył status złotej płyty w Finlandii^[24]. Album promowała singlem „If I Thought You’d Ever Change Your Mind”, będącym coverem piosenki Cilli Black z 1969^[25].

Latem 2008 wraz z pozostałymi członkami ABB-y uczestniczyła w imprezach z okazji oficjalnej premiery filmu Mamma Mia!, w którym wykorzystano największe przeboje zespołu^[26]. 11 marca 2013 wydała single „When You Really Loved Someone” i „The One Who Loves You Now”^[27], a dwa miesiące później – album studyjny pt. A^[28], jej pierwszą od 25 lat płytę z premierowym materiałem, tworzonym przez Jörgena Elofssona i Petera Nordahla^[29]. W lipcu wydała kolejny singiel z krążka – „Dance Your Pain Away”^[30]. Album zdobył uznanie krytyków i słuchaczy, dzięki którym dotarł do czołowych miejsc na wielu europejskich listach sprzedaży, m.in. do drugiego miejsca w Szwecji, Danii i Austrii oraz szóstego miejsca w Wielkiej Brytanii, gdzie zdobył status złotej płyty, podobnie jak w Szwecji i Australii^[31].

22 lipca 1968 ogłosiła zaręczyny z Dieterem Zimmermannem^[32], jednak na początku 1969 ich związek się rozpadł. W maju 1969 podczas nagrań programu telewizyjnego poznała Björna Ulvaeusa^[8], z którym wzięła ślub 6 lipca 1971 w kościele luterańskim w Verum, miejscowości leżącej w gminie Hässleholm w Skanii^[10]. W 1973 para doczekała się pierwszego dziecka – córki Lindy, a cztery lata później – syna Christiana^[33]. W tym okresie zaczęli przeżywać kryzys małżeński, co doprowadziło do ich rozstania w Boże Narodzenie w 1978^[34]. W latach 80. spotykała się z hokeistą Larsem Erikssonem^[21], szefem domu mody Dickiem Hakanssonem^[35], policjantem Torbjörnem Branderem^[36], z którym rozstała się w 1985^[15], i kompozytorem Bruce’em Gaitschem^[18].

15 grudnia 1990 wyszła za hepatologa Tomasa Sonnenfelda^[20], jednak ich związek małżeński zakończył się rozwodem w 1993^[37]. Od 1997 spotykała się z młodszym o 16 lat Gertem van der Graafem, który – jak mówił w wywiadach – zakochał się w niej w 1974 po usłyszeniu piosenki „Waterloo”^[38]. Mężczyzna w 1997 przeniósł się do Szwecji i zamieszkał w pobliżu piosenkarki, dzięki czemu udało mu się nawiązać z nią kontakt, a ich bliska znajomość trwała przez kolejne dwa lata^[38]. Po rozstaniu w 2000 stalker nękał ją telefonami oraz listami, co skłoniło artystkę do zgłoszenia sprawy na policję i złożenia wniosku o sądowy zakaz zbliżania się mężczyzny^[39]. Sąd przychylił się do wniosku Fältskog, doprowadzając do deportacji Van der Graafa ze Szwecji^[39]. W 2005 został ponownie zatrzymany za złamanie zakazu zbliżania się do artystki po tym, jak był widziany w pobliżu jej domu^[39][40].

W 1983 na łamach dziennika „Dagens Nyheter” wystosowała list otwarty do przedstawicieli prasy kolorowej z prośbą o zaprzestanie naruszania jej prywatności i szerzenia nieprawdziwych informacji o jej życiu prywatnym^[41].

2 października 1983 na trasie między Helsingborgiem a Sztokholmem brała udział w wypadku samochodowym, jednak wyszła z kraksy bez większych obrażeń^[42].

W 1984 wyprowadziła się z Lidingö i zamieszkała w willi na półwyspie Ekerö^[42]. Ma także letni dom w Båstad^[43]. Jest honorową obywatelką Jönköping^[44].

Jej majątek szacowany jest na ok. 200 mln dolarów^[45].

Uczęszczała na terapię, podczas której starała się przepracować swój lęk przed lataniem, otwartą przestrzenią, tłumem i wysokością^[46].

• Agnetha Fältskog (1968)
• Agnetha Fältskog Vol. 2 (1969)
• Som Jag Är (1970)
• När en vacker tanke blir en sang (1971)
• Fältskogs bästa (1973)
• Elva kvinnor i ett hus (1975)
• Tio år med Agnetha (1979)
• Nu tändas tusen juleljus (z Lindą Ulvaeus; 1980)
• Wrap Your Arms Around Me (1983)
• Teamtoppen 1 (1985)
• Eyes of a Woman (1985)
• Agnetha Collection (1986)
• Sjung denna sång (1986)
• Kom följ med i vår karusell (1987)
• I Stand Alone (1987)
• Geh' Mit Gott (1994)
• My Love, My Life (1996)
• Svensktoppar (1998)
• That’s Me (1998)
• My Colouring Book (2004)
• A (2013)

• 1977: ABBA. Film jako ona sama
• 1983: Raskenstam jako Lisa Mattson

• Kommendör av första klassen Królewskiego Orderu Wazów – 2024^[47]

• Marzena Tarka: ABBA. Fenomen i legenda. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013. ISBN 978-83-7642-236-7.
• Claire Welch: ABBA. Anna Ratajczyk (tłum.). Wydawnictwo Olesiejuk, 2013. ISBN 978-83-7844-115-1.

• Oficjalna strona internetowa artystki (ang.)
• Archiwum Agnethy Fältskog (artykuły, wywiady, galerie zdjęć, inne materiały) (ang.)